Dirofilarioza jest podskórnym pasożytem psów i innych zwierząt mięsożernych, z udziałem ludzi, jako przypadkowych gospodarzy. Pasożyt występuje endemicznie w ciepłych klimatach na różnych kontynentach, głównie w krajach śródziemnomorskich w Europie. W okresie od kwietnia 2009 r. do grudnia 2011 r. w laboratoriach pasożytniczych Uniwersytetu Medycznego w Warszawie badano mikroskopowo fragmenty tkanek ludzkich i pasożytów.
Metody molekularne zastosowano do potwierdzenia wyników z ośmiu badań mikroskopowych. W tych badaniach, po raz pierwszy w Polsce stwierdzono autochtoniczną postać dirofilariozy. W ciągu ostatnich 3 lat rozpoznano 12 nowych przypadków u ludzi.
Dirofilarioza – przyczyny
Rozprzestrzenianie się dirofilariozy, jako nowo powstającej choroby odzwierzęcej, spowodowane zmianami globalnymi, zostało udokumentowane w kilku krajach Europy Środkowej. Zakażenie objawia się bolesnym, zapalnym guzkiem z tyłu lewej ręki, zawierającym dorosłe pasożyty. Analiza morfologiczna wzbudziła podejrzenie obecności robaka filarowego należącego do rodzaju dirofilaria. Kolejna analiza PCR DNA identyfikowała pasożyta, jako dirofilaria repens. Po usunięciu pasożyta, guz podskórny został całkowicie wyleczony i pacjent został skutecznie leczony
Dirofilarioza – objawy
Gatunki dirofilarioza nicienia roznoszonego przez komary i dirofilaria repens najczęściej powodują zakażenie u psów w Europie. Stałe siedliska tych pasożytów to oprócz psów występuje u wielu domowych i dzikich zwierząt. Przypadki ludzkiej dirofilariozy spowodowane przez te gatunki zostały ostatnio zauważone. Ludzka dirofilarioza jest najczęściej manifestowana, jako infekcje podskórne i infekcje płuc.
Człowiek zainfekowany może w większości przypadków nie odczuwać objawów. W naturze człowiek jest tylko przypadkowym nosicielem choroby. Pacjenci z zakażeniem zauważają występowanie podskórnej grudki w dotkniętym obszarze, który najczęściej obejmuje:
- Twarz i spojówkę oka.
- Klatkę piersiową, ramiona, uda, brzuch i narządy płci męskiej.
- Osoby zainfekowane odczuwają kaszel.
- Świszczący oddech.
- Złe samopoczucie, dreszcze
- Ból w klatce piersiowej.
- Gorączkę.
- Wysięk opłucnowy.
Dirofilarioza – diagnostyka
Prawidłowa diagnoza jest zazwyczaj histologiczna. Od 2007 roku u ludzi w Polsce znaleziono łącznie 18 zakażeń. Zmiany pasożytnicze zlokalizowano w różnych częściach ciała, w postaci guzków podskórnych zawierających pojedyncze nicienie otoczone tkanką granulacyjną (15 przypadków). Siedemnaście z 18 opisanych przypadków zanotowano w centralnej Polsce, gdzie u psów występowała dirofilarioza. Dane dotyczące zakażenia ludzi i psów zebrane w centralnej Polsce w ciągu ostatnich 5 lat wskazują, że w naszym kraju wprowadzono preparat Dirofilaria repens.
Aby kontrolować sytuację epidemiologiczną, należy zidentyfikować pasożyta gospodarzy w populacji miejscowych komarów i monitorować psy. Ze względu na coraz większą liczbę przypadków zakażeń u ludzi, lekarze powinni wziąć pod uwagę dirofilarioze w diagnostyce różnicowej chorób skóry i oczu. Najczęściej większość guzów płucnych jest wykrywana przypadkowo, przez radiografię klatki piersiowej, zarówno podskórne, jak i płucne guzki mogą powodować podejrzenia nowotworu złośliwego i gruźlicę, infekcje grzybicze.
Serologia może być korzystną alternatywą dla inwazyjnej diagnozy, ponieważ zapobiega chirurgicznej interwencji. Chirurgiczne usuwanie robaka i biopsja pomaga w diagnozowaniu i leczeniu. Narzędzia molekularne wspomagające identyfikację gatunków nie są powszechnie dostępne.
Badania stosowane w diagnozowaniu choroby dirofilarioza obejmują:
- Całkowita liczba krwinek (CBC) – za pomocą CBC, eozynofilia może być wykryta w 20% przypadków HPD.
- Cytologia plwociny – obecność eozynofili może wspierać rozpoznanie HPD u pacjentów z uszkodzeniem monety obserwowanym w radiografii, chociaż test nie posiada wystarczającej specyfiki w celu dokładnej diagnozy.
- Badania serologiczne – przy użyciu testu ELISA badania serologiczne mogą przynieść pozytywne wyniki u 75% pacjentów z HPD.
- Badanie reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) – skutecznie rozpoznano zakażenia.
- Badania obrazowe – włączając radiografię klatki piersiowej, tomografię komputerową (CT), obrazowanie rezonansem magnetycznym (MRI) i ultrasonografię.
- Elektroforeza w żelu w elektrolizerze pulsacyjnym.
- Biopsja – włączając biopsję chirurgiczną i aspirację drobnymi igłami.
- Histologia – diagnozowanie opierające się wyłącznie na histopatologii ma swoje pułapki, zwłaszcza, gdy morfologia nicienia zmienia się wskutek reakcji zapalnej lub artefaktu chirurgicznego
Dirofilarioza – leczenie
W ciągu ostatnich kilku lat niepokojąco wzrastająca tendencja do zakażenia dirofilariozą wskazuje to na konieczność podjęcia właściwych i koniecznych działań w celu zwalczania tego pasożytniczego zakażenia. Systematyczne badania epidemiologiczne, opracowanie odpowiednich narzędzi diagnostycznych molekularnych w celu identyfikacji gatunków i bardziej intensywnych badań nad wektorami, organizmami naturalnymi i czynnikami środowiskowymi pomogą ocenić dokładną częstość występowania nowo pojawiających się chorób odzwierzęcych oraz opracowania odpowiednich środków kontrolnych.
Leki przeciwbólowe· w wielu przypadkach leki nie są podawane przed chirurgiczną resekcją zmian. Jedna grupa lekarzy zaleciła pojedynczą dawkę Ivermektyny, a następnie 3 dawki Dietylokarbamyny (DEC), jeśli zespół chorobowy jest silnie nasilony przed operacją.
Chirurgia – chirurgiczne wycięcie zmian i obszarów dotkniętych chorobą. Pacjenci z zastoinami podskórnymi mogą być leczeni, jako pacjenci ambulatoryjni lub poddawani zabiegom chirurgicznym w trybie dziennym.
