Lamblioza należy do najczęściej występujących chorób pasożytniczych. W Polsce dotyka ona niemal połowę dzieci i co dziesiątego dorosłego. Zarazić można się w wielu miejscach i na kilka sposobów. Objawy nie zawsze występują, leczenie jest długotrwałe, a najlepszą formą unikania zakażenia jest dbanie o higienę.
Co wywołuje lambliozę?
Za zakażenie odpowiedzialny jest pierwotniak Lamblia intestinalis. Należy on do grupy wiciowców, ma gruszkowaty kształt, cztery pary wici umożliwiających szybkie poruszanie się i przyssawkę, za pomocą, której przyczepia się do błony śluzowej przewodu pokarmowego żywiciela. Ma niewielkie rozmiary. Średnią długość 10-20 mikrometrów oraz szerokość 5-15 mikrometrów.
Pasożyt bytuje w początkowym odcinku jelita cienkiego oraz w pęcherzyku żółciowym oraz w drogach żółciowych. Co jakiś czas lub w niesprzyjających warunkach część pasożytów otacza się osłonką tworząc owalne cysty, które zostają wraz z kałem wydalone z organizmu żywiciela. W jednym wypróżnieniu może zostać wydzielone nawet do 500 milionów cyst. Cysty pasożyta mogą przetrwać w wodzie nawet trzy miesiące.
Przyczyny lambliozy
Lamblioza może mieć różne źródła, jednak najczęściej pojawia się z powodu braku odpowiedniej higieny. Brak nawyku mycia rąk po skorzystaniu z toalety, niedokładne mycie naczyń, owoców i warzyw, używanie wspólnego ręcznika czy brak czystości w mieszkaniu i toalecie, to wszystko są czynniki sprzyjające zakażeniu pasożytami, także lambliozą.
Lamblioza przenoszona jest także przez muchy, dlatego bardzo ważne jest dokładne mycie owoców i warzyw przed spożyciem.
Drugim źródłem zakażenia jest skażona woda. Dochodzi do tego w miejscach, gdzie fekalia mogą zetknąć się ze źródłem pitnej wody. Może to być związane z uszkodzeniem rur wodociągowych lub przedostaniem się zanieczyszczeń do wód gruntowych. Potencjalnym źródłem zakażenia może być woda z pozoru czysta: woda ze studni, z fontanny czy miejskiego źródełka.
Źródłem zakażenia może być zarażony człowiek lub zwierzę. Dlatego nie powinno się głaskać nieznanych zwierząt, uważać na plaży lub w piaskownicy, szczególnie, gdy miały do niej dostęp zwierzęta. Jeżeli dochodzi do kontaktu z nieznanymi ludźmi i osobami, to znów najważniejsze staje się zachowanie higieny. Jest to szczególnie ważne w przypadku małych dzieci, które często biorą do buzi brudne ręce, zwiększając tym samym ryzyko zakażenia.
Objawy – lamblioza
Lamblioza bardzo często, szczególnie na początku nie daje żadnych objawów. Pierwsze objawy, o ile się pojawiają, mają miejsce po tygodniu, a bywa, że dopiero po trzech tygodniach i utrzymują się do miesiąca.
Objawy i ich nasilenie zależą od rodzaju szczepu lamblii, który zaatakował organizm, od stanu układu odpornościowego oraz od wieku osoby zakażonej. Inne objawy są charakterystyczne w przebiegu zakażenia u dzieci, a nieco inne u osób dorosłych.
U dorosłych lamblioza objawia się przede wszystkim nudnościami, wzdęciami i oddawaniem dużej ilości gazów. Często występuje biegunka i cuchnące stolce z resztkami niestrawionych pokarmów. Mogą pojawić się bóle brzucha, głowy, uczucie zmęczenia, ogólne osłabienie, brak apetytu oraz bezsenność.
U dzieci, głównym objawem są przewlekłe bóle brzucha, które nasilają się po jedzeniu, wodniste biegunki, spowodowane problemami w trawieniu tłuszczów i węglowodanów. Objawy te mogą doprowadzić d odwodnienia dziecka, a także do niedożywienia i zahamowania rozwoju fizycznego dziecka. Dziecko zarażone lamblią jelitową jest zazwyczaj osłabione, blade, ma wyostrzone rysy i podkrążone oczy.
Lambliozę u dziecka można podejrzewać również wtedy, gdy przy ogólnym braku apetytu, występuje wzmożony apetyt na słodycze.
Długotrwałe osadzenie lamblii w organizmie lub lamblioza nieleczona, może powodować: nieżyt dwunastnicy, jelita cienkiego, okrężnicy, odbijanie z żołądka nieprzyjemnym zapachem zgniłych jaj, zapalenie pęcherzyka żółciowego, a nawet może doprowadzić do marskości wątroby.
Rozpoznawanie lambliozy
Jeśli tylko zauważymy niepokojące objawy, powinniśmy udać się do lekarza, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu, skieruje nas na badania laboratoryjne. Lambliozę można potwierdzić przeprowadzając badanie kału, na obecność pasożytów. Dorosłe osobniki lamblii można też wykryć w treści dwunastnicy lub w żółci, pobranej za pomocą sondy. Do rozpoznawania lambliozy wykorzystuje się również badania serologiczne, za pomocą, których poszukuje się we krwi pacjenta przeciwciał wytworzonych przeciwko lamblii. Ostatnią metodą diagnostyczną są testy immunoenzymatyczne, za pomocą, którego można wykryć w kale antygeny lamblii.
Leczenie lambliozy
Leczenie lambliozy może obejmować leczenie farmakologiczne, ale również może być wspomagane domowymi metodami. Leczenie farmakologiczne przeprowadzane jest z zalecenia lekarza i pod jego ścisłą kontrolą. Najczęściej w leczeniu wykorzystuje się metronidazol, albendazol, furazolidon, ornidazol, tinidazol, atebrynę, leki, które przy całej swojej skuteczności nadmiernie obciążają wątrobę. Mając to na względzie, jak również cykl rozwojowy lamblii, leczenie powinno być prowadzone naprzemiennie z przerwami na odpoczynek dla przeciążonego organu.
Po kuracji farmakologicznej należy powtórzyć badania, by stwierdzić, czy była ona skuteczna. Lamblioza jest uleczalna, lecz by nie dochodziło do wtórnych zakażeń, leczeniem powinna zostać objęta cała rodzina lub najbliższe środowisko osoby zakażonej.
Oprócz leczenia farmakologicznego lambliozę zwalczać można, także domowymi sposobami. Ważną rolę pełni dieta, która powinna ograniczać węglowodany, a obfitować w błonnik, który wpływa korzystnie na prace układu pokarmowego. Dla osób dorosłych dobrą metodą może być głodówka.
Najważniejszą sprawą w leczeniu oraz profilaktyce zakażeń pasożytniczych jest odpowiednia higiena osobista. Pozwala ona szybciej pozbyć się lamblii, jak również uniknąć powtórnego zakażenia.
