Zespół Ashermana to zespół dysfunkcji macicy, mający postać zrostów wewnątrzmacicznych o największym nasileniu, do zarośnięcia jamy macicy oraz braku miesiączek włącznie. Pacjentki z zespołem Ashermana mają problemy z zajściem i utrzymaniem ciąży. Leczenie jest długie i skomplikowane, a im szybciej zostanie rozpoczęte, tym większa szansa na wyleczenie.
Zespół Ashermana – przyczyny
W ginekologii i położnictwie jednym z częściej wykonywanych zabiegów jest łyżeczkowanie jamy macicy. Wykonuje się ją w celach diagnostycznych, jak też ze wskazań leczniczych. Łyżeczkowanie stosuje w diagnozie raka endometrium oraz w celu wykluczenia patologii endometrium, przed zabiegiem wycięcia macicy.
Łyżeczkowanie jest wskazaniem w przypadku przedłużających się, obfitych miesiączek, krwawieniach po menopauzie, czy w ciążowej chorobie trofoblastycznej. To również konieczność w przypadkach niepełnego oddzielenia się łożyska, po porodzie, podczas cesarskiego cięcia oraz w celu oczyszczenia jamy macicy z pozostałości po poronieniu.
W wyniku gwałtownego procesu wyłyżeczkowania, może dojść do uszkodzenia warstwy rozrodczej (bazowej) endometrium i w konsekwencji do powstania blizn i zrostów. Od prawidłowego funkcjonowania tej warstwy endometrium zależy płodność kobiety, stąd też w wyniku jej uszkodzenia kobieta ma problem z zajściem w ciążę i późniejszym utrzymaniem jej. Wyłyżeczkowanie, chociaż w niektórych sytuacjach konieczne, jest podstawową przyczyną powstawania zespołu Ashermana. Zwiększa się również, podczas kolejnych zabiegów łyżeczkowania.
Łyżeczkowanie jamy macicy, to nie jedyna przyczyna zespołu Ashermana. Do uszkodzenia endometrium może dojść również w przypadku niektórych chorób np. gruźlicy narządów płciowych, po przebytych stanach zapalnych, po operacji usunięcia mięśniaków macicy, napromienianiu oraz po założeniu antykoncepcyjnej wkładki domacicznej.
Zespół Ashermana – objawy
Objawy zespołu Ashermana nie są jednoznaczne. Zależą od nasilenia zmian oraz ich umiejscowienie. Gdy umiejscowione są w szyjce macicy, wówczas mogą doprowadzić do takiego zwężenia kanału szyjki macicy, które spowoduje skąpe krwawienia lub nawet uniemożliwi wypływanie krwi na zewnątrz. Miesiączki, mimo, że krótsze i mało obfite, wiązać się mogą z silnymi skurczami i bólami brzucha. W przypadkach skrajnych krwawienie w ogóle nie ma miejsca.
W przypadkach, gdzie występuje bliznowacenie i zarastanie ujść jajowodów może doprowadzić do zablokowania drogi dla komórki jajowej, co uniemożliwia proces zapłodnienia. Prowadzi to do powstania niepłodności wtórnej. W przypadkach, gdy blizny i zrosty ograniczają się do miejsc ujść jajowodów, wówczas można próbować zapłodnienia in vitro.
Podobnie dzieje się, gdy wnętrze macicy wypełnione jest bliznami, co uniemożliwia implantację zarodka wewnątrz macicy. Wszelkie próby donoszenia ciąży kończą się zwykle niepowodzeniem.
Jeżeli kobiecie po zespole Ashermana uda się zajść w ciążę, to będzie ona obarczona ryzykiem nieprawidłowości w postaci nieprawidłowego umiejscowienia łożyska, wrastania łożyska w ścianę macicy lub niewydolności szyjkowo-cieśniowej.
Diagnostyka zespołu Ashermana
Z uwagi na ilość i różnorodność objawów towarzyszących zespół Ashermana nie należy do łatwych do zdiagnozowania. Diagnostyka jest długotrwała, a objawy nie zawsze jednoznaczne. Zwykłe badanie ultrasonograficzne nie zawsze jest w stanie wykryć zrosty, dlatego stosuje się bardziej zaawansowane metody.
Jedną z nich jest sonohysterogram, do przeprowadzenia, którego również wykorzystuje się technologię ultradźwiękową. Badanie polega na wprowadzeniu do macicy sondy ultrasonograficznej, która po wprowadzeniu, wtryskuje roztwór soli, dla uzyskania lepszego obrazu jamy macicy.
Zespół Ashermana może zostać zdiagnozowany podczas histeroskopii. Jest to badanie inwazyjne polegające na wziernikowaniu macicy. Do jamy macicy wprowadza się kanał optyczny, który umożliwia dokładne określenie wielkości, położenia i liczby zmian w błonie śluzowej macicy. W przypadku stwierdzenia zmian patologicznych, badanie może przeistoczyć się w zabieg uwalniania zrostów wewnątrzmacicznych.
Jeżeli do tego dochodzi, to konieczne staje się wykonanie histerosalpingografii. To zabieg, podczas którego do jamy macicy wprowadza się kontrast i wykonuje zdjęcia rentgenowskie, które go uwidaczniają. Histerosalpingogram to badanie radiologiczne pozwalające na dokładnym oglądnięciu jamy macicy oraz zbadaniu drożności jajowodów.
Dodatkowo, jako metodę rozpoznawania zespołu Ashermana, można zastosować badanie krwi w celu wykrycia ewentualnych zmian gruźlicy macicy.
Zespół Ashermana – leczenie
W przypadku zakażenia dróg rodnych w leczeniu wykorzystuje się antybiotykoterapię. Jednak w większości przypadków, zespół Ashermana leczy się za pomocą zabiegów chirurgicznych. Do likwidowania zrostów wykorzystuje się zabieg histeroskopii. Po zabiegu umieszcza się w macicy plastikową wkładkę domaciczną, w celu zapobiegnięcia nawrotom. Kolejnym etapem terapii jest suplementacja hormonalna, podawana w celu odtworzenia endometrium oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne, podawane w celu zmniejszenia ryzyka powstania zrostów.
Histeroskopia nie zawsze jest w pełni skuteczna, a zrosty mogą nawracać, w jeszcze większym rozmiarze.
Dlatego najważniejsza jest profilaktyka i systematycznie przeprowadzane badania ginekologiczne. W przypadku zespołu Ashermana, wczesne wykrycie choroby daje szansę na jej skuteczne pokonanie.
