Gruźlica skóry jest przewlekłą chorobą zakaźną przenoszona przez bakterie (prątki) gruźlicy należące do tej samej grupy, co drobnoustroje atakujące płuca. Występuje rzadziej niż gruźlica płuc, jednak może być równie niebezpieczna – należy do najczęściej powodujących zgon chorób zakaźnych, w przypadku zaniedbań dojść może również do rozprzestrzenienia się choroby na inne organy i rozwoju nowotworów. Leczenie jest długotrwałe i znaczna jego część odbywa się w izolacji.
Gruźlica skóry – przyczyny
Gruźlica skóry, podobnie jak inne odmiany tej choroby powodowana jest przez prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Do zakażenia dojść może drogą kropelkową, jednak gruźlica rozprzestrzenia się również przez dotyk oraz kontakt z krwią chorego. Na jej nabycie szczególnie narażone są osoby o osłabionej odporności – chorzy na AIDS i wszystkie inne przypadłości atakujące układ immunologiczny, dzieci, osoby starsze, ludzie pracujący w ciężkich, wyniszczających warunkach, narażeni na długotrwały stres, mieszkający w skażonym środowisku.
Gruźlica skóry – objawy
Nabycie chorobotwórczych drobnoustrojów nie zawsze skutkuje wystąpieniem objawów. Prątki mogą przetrwać w organizmie człowieka przez wiele lat, a ryzyko ich ujawnienia zwiększa się w okresach spadku odporności. W przypadku pojawienia się symptomów ich rodzaj jest zależny od odmiany gruźlicy, która się ujawniła. Są to różnego rodzaju zmiany na skórze- wykwity, guzy, liszaje, brodawki, nacieki. Często towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych i stany zapalne naczyń krwionośnych, niekiedy również ogólne osłabienie organizmu.
Gruźlica skóry – rodzaje
Gruźlica skóry nie przebiega w sposób jednolity u każdego z pacjentów. Na podstawie wywoływanych objawów można wyróżnić jej kilka rodzajów.
- Gruźlica wrzodziejąca – charakteryzuje się powstawaniem wrzodów i narośli. Może przybrać formę pierwotną, wtedy owrzodzenie pojawia się w miejscach wniknięcia drobnoustrojów. Dochodzi też do powiększenia węzłów chłonnych jeśli te znajdują się w pobliżu zakażonych obszarów. W przypadku gruźlicy wrzodziejącej z nadkażeniem wrzody przyjmują formy naciekowe, Odmiana z samonadkażeniem pojawia się w przypadku ciężkiej rozpadowej gruźlicy narządów wewnętrznych. W tym przypadku zmiany chorobowe pojawiają się w jamie ustnej, u ujścia cewki moczowej oraz w okolicach odbytu,
- Gruźlica rozpływna – na skórze pojawiają się wykwity,z czasem przeistaczające się w bolesne nadżerki i blizny. Zmiany chorobowe najczęściej ujawniają się na szyi, w okolicach żuchwy i ust, w pachwinach oraz na pośladkach. Pojawia się gdy dochodzi do infekcji w głębszych tkankach skóry, to właśnie tam ma miejsce pojawienia się pierwszych wrzodów, które potem otwierają się tworząc przetoki wydzielające ropę. Jej leczenie jest uciążliwe i trwa długo.
- Gruźlica liszajowata – rozpoznać ją można po liszajach składających się z drobnych, różowych grudek. Zmiany te nie są bolesne i często pojawiają się podczas leczenia gruźlicy innego typu, w skutek toksyn powstałych przez rozpad prątków.
- Gruźlica toczniowa – pierwsze zmiany pojawiają się zwykle na błonie śluzowej nosa, skąd rozprzestrzeniają się w inne miejsca, najczęściej jednak nie wychodzą one poza obręb twarzy. Na skórze chorego pojawiają się miękkie, żółtobrązowe guzki. Zmiany te mogą przekształcić się w nowotwór, często też pozostają po nich blizny. Jest to najczęściej występująca odmiana gruźlicy skórnej, ciężka w wyleczeniu. Charakteryzuje się częstymi nawrotami.
- Gruźlica brodawkująca – pojawiające się przez nią zmiany mają postać brodawek z naciekami, zwykle towarzyszy im stan zapalny. Mogą rosnąć i zmieniać kształt, powodując zapalenia okolicznych naczyń.
- Gruźlica guzkowo-zgorzelinowa – najczęściej pojawia się na kończynach, przybiera formę guzów i wykwitów, których tkanka z czasem obumiera tworząc wrzody.
- Gruźlica prasówkowa – jej objawem są nie tylko zmiany skórne, pogarsza się też ogólny stan zdrowia pacjenta. Dochodzi do niej gdy prątki gruźlicy poprzez krew przedostają się do skóry. Na całym ciele pojawiają się wykwity, guzy i liszaje, dochodzi także do zmian krwotocznych.
Gruźlica skóry – diagnoza
By zdiagnozować gruźlicę skóry, oprócz rozpoznania objawów klinicznych konieczne jest także wykonanie specjalistycznych badań, przeprowadzanych również przy podejrzeniu innych rodzajów gruźlicy. Należy do nich metoda odczynu tuberkulinowego – obserwuje się wystąpienie reakcji alergicznej organizmu po wprowadzeniu pod skórę próbki prątków. Pojawienie się guzowatej zmiany świadczy o obecności gruźlicy.
Gruźlica skóry – leczenie
Gruźlica skóry, tak jak inne jej rodzaje leczona jest za pomocą połączenia kilku rodzajów leków zwalczających prątki i zapobiegających ich rozwojowi, w tym antybiotyków. Część kuracji odbywa się w szpitalu, co ma na celu odizolowanie pacjenta w czasie gdy zaraża. Proces leczenia trwa zwykle kilka miesięcy a jego skuteczność zwiększa szybkie podjęcie odpowiednich działań.
Lekceważenie objawów gruźlicy skórnej prowadzić może do rozprzestrzenienia się choroby na inne organy, powstania rozległych blizn, rozwoju nowotworów i śmierci, niepodjęcie leczenia sprawia też, że zarażane są kolejne osoby. Ważną rolę w zwalczaniu gruźlicy odgrywa także wzmacnianie układu odpornościowe, tak przez podawanie odpowiednich środków farmakologicznych, jak przez zdrową i zrównoważoną dietę.
Gruźlica skóry – profilaktyka
W profilaktyce gruźlicy skóry największą rolę odgrywa poddawanie się badaniom na jej obecność w przypadku kontaktu z osobą zarażoną lub pochodzącą z grupy wysokiego ryzyka (np. osoby chore na AIDS). Wszelkie niepokojące nas zmiany skórne powinny być konsultowane z lekarzem. Do działań zapobiegających gruźlicy zaliczyć też należy higienę układu immunologicznego oraz poddanie się szczepieniu- nie wyklucza ono wprawdzie ryzyka zachorowania całkowicie, jednak znacznie zmniejsza jego prawdopodobieństwo.
