Tężec jest ostrą chorobą zakaźną, która występuje na całym świecie. Rozwija się bardzo szybko w krajach o niskim standardzie ochrony zdrowia. Choroba jaką jest tężec wywoływana jest przez bakterie Clostridium tetani. Bakterie te wytwarzają toksyny, które następnie zatruwają układ nerwowy. Dowiedz się więcej czym jest tężec i jak z nim walczyć.
Tężec – występowanie
Bakteria tężca żyje w formie zarodnikowej przez długie lata. Najczęściej spotykana jest w kurzu domowym, zwykłej wodzie oraz w odchodach zwierzęcych. Tężec jest chorobą, która nie przenosi się z człowieka na człowieka – można zarazić się nią tylko poprzez bezpośredni kontakt ze środowiskiem bakteryjnym. Przez taki kontakt rozumiemy zranienia, ukłucia oraz głębokie zadrapania na ciele człowieka – tylko w taki sposób bakteria może dotrzeć do organizmu.
W Polsce choroba ta występuje bardzo rzadko, głównie u osób nieszczepionych oraz u tych osób, które mają częsty kontakt z ziemią, na przykład u ogrodników lub rolników. Niestety, ale bakterie te są bardzo powszechne w ziemi i wystarczy drobne zranienie aby zachorować.
Tężec – przyczyny
Bakterie Clostridium tetani, jak wcześniej wspomniano, występują niemal wszędzie w glebach oraz kurzu. Bakterie tężca przebywają w glebach w stanie uśpionym. Są odporne na wysoką temperaturę, wskutek czemu nie wzbudzają one dostatecznie silnej reakcji obronnej organizmu. Kiedy bakterie dotrą do organizmu, uaktywniają się. Dojrzałe „osobniki” bakterii zaczynają wytwarzać w organizmie zakażonego niebezpieczne toksyny, które następnie trafiają do układu nerwowego. Skutkuje to licznymi skurczami grup mięśniowych. Bakterie te mogą dotrzeć do mięśni szyjnych. Zaciskają one układ oddechowy, przez co może nie zachodzić wymiana tlenu między środowiskiem a osobą chorą, co może powodować śmierć.
Tężec – objawy
Tężec zwykle utrzymuje się około 10 dni od zanieczyszczenia rany. Okres ten może być krótszy lub dłuższy, wszystko zależy od tempa wylęgania bakterii w organizmie. Bakteria tężca może utrzymywać się nawet do 50 dni. Choroba ta powoduje sztywność i bolesne skurcze mięśni. Dociera ona często do mięśni żuchwy powodując niemożność otwarcia ust – czyli prowadzi do szczękościsku.
Skurcze występujące na twarzy nadają jej szczególny wygląd. Osoba chora wygląda na osobę cały czas uśmiechniętą, ponieważ tężec napina mięśnie twarzy. Bakteria trafić może również do przepony, powodując niekontrolowane skurcze, co może powodować znaczne utrudnienia w oddychaniu. Mięśnie pleców oraz brzucha również ulegają bakterii, wskutek czego ciało zakażonego przybiera postać nienormalną, skuloną. Powoduje do bardzo silny ból.
Podczas tej choroby występuje wiele objawów współistniejących. Są to na przykład duże utrudnienia z połykaniem, znaczne podwyższenie ciśnienia tętniczego czy zaburzenia czynności serca. Często również chorobie tej towarzyszy mocny ból głowy. W miarę postępu bakterii w organizmie mogą występować drgawki. Mogą one powodować trwałe urazy w organizmie, a nawet drgawkom mogą towarzyszyć złamania kości.
W krajach gdzie opieka zdrowotna jest słabo rozwinięta, blisko jedna trzecia osób zakażonych tężcem umiera. W niektórych państwach, gdzie praktycznie brak opieki zdrowotnej, umiera połowa zakażonych.
U osób które przeszły przez ostre stadium choroby, skutki uboczne tężca mogą towarzyszyć przez dłuższy czas od zakończenia choroby (sztywność oraz osłabienia mięśni).
Tężec może przybierać trzy formy. Jedną z nich, która jest najłagodniejsza to forma miejscowa. Następuje sztywność oraz napięcie mięśni tylko w okolicy zranienia, gdzie problemy te mogą trwać do kilku tygodni od zranienia. Najczęstszą formą tężca jest postać uogólniona. Infekcja najczęściej rozpoczyna się od bólów głowy oraz uczucia napięcia niektórych partii mięśniowych. W okolicach zranień mogą pojawiać się drętwienia. W tej formie choroby widoczny jest wcześniej wspominany szczękościsk. Trzecią formą tężca jest postać mózgowa. Rozwija się tylko, kiedy rana powstaje w głowie lub na obszarze twarzy.
Tężec – leczenie
Przy podejrzeniu bakterii tężca u pacjenta, lekarz wstrzykuje domięśniowo ludzką immunoglobulinę przeciwtężcową. Są to przeciwciała, które działają na toksyny wytwarzane przez dojrzałe osobniki bakterii.
Leczenie tężca może przebiegać również farmakologicznie. Przy tężcu stosuje się penicylinę w celu unieszkodliwienia wszystkich drobnoustrojów zalegających w organizmie. Chory zostaje skierowany na dział intensywnej opieki medycznej. Pozwala to podjąć szybkie i odpowiednie kroki, kiedy występuje podejrzenie zagrożenia życia u pacjenta.
Zakażoną ranę szeroko się otwiera i dokładnie oczyszcza, aby usunąć wszelkie pozostałości z ziemi czy innych rzeczy, które były skutkiem zakażenia. Przy płytkich otarciach wystarczy je dokładnie obmyć.
Aby skutecznie chronić się przed tężcem, należy regularnie przyjmować szczepionki, które przeciwdziałają bakterii. Rutynowo szczepionki należy podawać dzieciom. W celu pełnej ochrony przeciw tężcowi należy stosować szczepienia przez 10 lat. Osoby, które nie stosowały szczepień przez ten okres czasu, należy podawać anatoksyny.
