Czerwonka, nazywana inaczej dyzenterią czy czerwonką ostrą, to biegunka zakaźna, której sprawcami są mikroorganizmy, ściślej – powodują ją ameby Entamoeba histolytica, a także rozmaite gatunki Pałeczki Czerwonki (bakterie Shigella). Najpopularniejsza nazwa tej choroby wzięła się najprawdopodobniej stąd, że podstawowym jej objawem jest biegunka, w której widoczna jest krew.
Niekiedy wykrywana jest i obecność śluzu. Wszystko to spowodowane jest faktem, że wymienieni wyżej niepożądani goście wywołują stan zapalny jelit oraz błony śluzowej żołądka. Zdecydowanie największą liczbę zachorowań na czerwonkę odnotowuje się podczas pory letniej; znacznie łatwiej zarazić się nią w gorącym, tropikalnym klimacie, jednak zdarza się to praktycznie na całym świecie. Kiedyś dyzenteria bardzo często kończyła się śmiercią – aktualnie dość łatwo jest ją wyleczyć, przy czym cały proces dochodzenia do zdrowia (z zastosowaniem odpowiednich metod) trwa zwykle maksymalnie do 10 dni.
Przyczyny czerwonki
Główną przyczyną czerwonki są wymienione już bakterie Shigella – aby jednak zachorować, musimy w jakiś sposób się z nimi zetknąć. Bezpośrednim źródłem zachorowań jest więc pożywienie się produktami skażonymi kałem; najczęściej są to warzywa i owoce, niekiedy też wypicie zakażonej wody. Zresztą, kontakt z jakimikolwiek przedmiotami, które miały styczność z kałem, może prowadzić do choroby, podobnie, jak bezpośredni kontakt z samą osobą dotkniętą czerwonką.
W całym procesie chorobotwórczym pośredniczą znane nam wszystkim owady, a mianowicie muchy. To właśnie one odpowiedzialne są za przenoszenie bakterii wywołujących dyzenterię. Od samego momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych symptomów dzieli nas zwykle 2-5 dni; tyle bowiem czasu trzeba bakteriom, aby wyprodukować wystarczająco dużo toksyny, która niszczy błonę śluzową jelita grubego. To w nim właśnie bakterie te namnażają się. Uszkodzenia błony śluzowej skutkują powstawaniem obrzęków, przekrwienia, jak i również owrzodzeń.
Czerwonka, czyli jak objawia się czerwonka?
Czerwonka charakteryzuje się całym szeregiem różnych objawów – pierwszym jednak sygnałem jest gwałtowny, kolkowy ból brzucha, któremu towarzyszy parcie na stolec. To jednak nie koniec, ponieważ przy czerwonce osoba chora może wypróżniać się nawet kilkadziesiąt razy na dobę.
Stolec jest wtedy bardzo wodnisty i może być w nim obecna krew, śluz czy też ropa. Oprócz uporczywej biegunki zaczyna się również gorączka, która sięga od 38 do 39 stopni Celsjusza. Chory może też wymiotować, a wymioty także zawierają wówczas krew. Silne bóle brzucha nie znikają wraz z pierwszą biegunką, ale utrzymują się nadal. Pojawiają się także kurcze nóg, najczęściej bardzo bolesne, a do tego tętno przyspiesza powyżej 100 uderzeń na minutę.
Nic dziwnego, że objawami zamykającymi listę są osłabienie i apatia; po pierwsze, wskutek biegunki organizm chorego bardzo mocno się odwadnia, po drugie zaś, wszystkie pozostałe objawy są bardzo męczące. Jeśli więc zaczynamy cierpieć na ostrą i nasiloną biegunkę, kontakt z lekarzem jest obowiązkowy. Zwłaszcza, gdy nie ustępuje ona po 48 godzinach. Jeśli biegunka występuje u niemowlęcia, wtedy bez względu na szczegóły należy udać się do lekarza.
Czerwonka, czyli jak to się leczy?
Skoro czerwonka wiąże się niemal nieodzownie z odwodnieniem, naturalnym celem leczenia – oprócz eliminacji bakterii z organizmu chorego – jest, rzecz jasna, nawodnienie. Jeśli czerwonce towarzyszą wymioty, doustne nawadnianie mija się z celem. W takiej sytuacji, chory musi poddać się hospitalizacji i poddać się koniecznemu wówczas nawadnianiu dożylnemu. W razie stwierdzonej przez lekarza konieczności, choremu podawane są także odpowiednie, przepisane antybiotyki.
Kiedy natomiast czerwonka posiada bardziej łagodny przebieg, chory może uskuteczniać leczenie w domu. Oczywiście, polegać będzie ono głównie na wypijaniu odpowiedniej ilości wody; dla osób dorosłych zalecane jest picie do czterech litrów wody dziennie. Nie wystarczy jednak sama woda – musi ona zawierać mieszankę elektrolitową, a tę możemy bez większego trudu zakupić w aptece. Co do samych bólów brzucha, rekomendowane jest używanie ciepłych kompresów – pomogą znacznie złagodzić dolegliwości.
Do drugiego lub trzeciego dnia choroby, chory musi ograniczyć się tylko do płynów; później można zacząć stopniowo wprowadzać posiłki, zaczynając jednak od lekkich rosołów, kaszek czy kleików. Dopiero później, jeśli pokarm się przyjmie, dozwolone jest spożywanie ziemniaków, gotowanej marchwii, gotowanego kurczaka. Należy wystrzegać się surowych owoców i warzyw, dopóki nie wyzdrowiejemy całkowicie. Z pewnością pierwsze dni z czerwonką powinny upływać choremu na odpoczynku w łóżku.
Zwykle przepisywane są antybiotyki – w takiej sytuacji przyjmowanie ich jest niezbędne, jednak zaniechać należy stosowania leków przeciwbiegunkowych bez konsultacji z lekarzem. Co ważne, leczenie jest wskazane nawet wtedy, gdy objawy czerwonki nie są zbyt dokuczliwe; jeśli bowiem chory przejdzie chorobę bez leczenia, wówczas mimo braku objawów, w jego kale nadal obecne będą bakterie chorobotwórcze, a stąd już niewielki krok do zarażenia innych osób.
