Gruźlica płuc była dawniej częstą przyczyną śmierci, zwłaszcza wśród osób ubogich i zaniedbanych. Obecnie jest całkowicie wyleczalna, jednak jej objawów nie należy lekceważyć – szybka reakcja jest podstawą w zwalczaniu choroby, przede wszystkim zaś pozwala na odizolowanie pacjenta w celu powstrzymania dalszego rozprzestrzeniania się choroby.
Gruźlica płuc – przyczyny, sposób rozprzestrzeniania
Gruźlica jest chorobą zakaźną bakteryjnie, wywoływaną przez pałeczki (prątki) gruźlicy. Rozprzestrzenia się droga kropelkową, ale również przez dotyk. Prątki gruźlicy wnikają do płuc, jednak nie zawsze powodują rozwój choroby- zdarza się to jedynie w około 10 % przypadków. W odpowiednio silnych organizmach zostają zwalczone, zdarza się też, że pałeczki przeżywają w ciele człowieka wiele lat, nie namnażając się i nie powodując zmian chorobowych.
Taka „uśpiona” gruźlica może ujawnić się po długim czasie, zwłaszcza wtedy, gdy nasz układ odpornościowy jest osłabiony, tak więc pałeczki gruźlicy które wniknęły do naszego organizmu zwiększają ryzyko zachorowania do końca życia. Ryzyko to jest najwyższe do około dwóch lat od wniknięcia bakterii.
Do czynników zwiększających prawdopodobieństwo zachorowania należy oczywiście kontakt z osobami zarażonymi gruźlicą. Poza tym wszelkie działania uderzające w nasz układ odpornościowy znacznie podnoszą ryzyko – wyniszczanie organizmu przez używki, brak higieny, długotrwały stres, wyniszczającą pracę sprzyjają rozwojowi choroby. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby których układ immunologiczny jest osłabiony – dzieci, osoby starsze, chorzy na AIDS, ludzie wyniszczeni innymi chorobami.
Gruźlica płuc – objawy
Prątki gruźlicy rozwijają się w płucach, niszcząc ich kolejne fragmenty i powodując zwapnienia. Rozrywane są pęcherzyki płucne, a choroba wraz z krwią może rozprzestrzenić się na inne organy. Objawem tego jest długotrwały, męczący kaszel, poczucie ciągłego zmęczenia i osłabienia, bezustanna senność, niekiedy także podwyższona temperatura. Po dłuższym czasie zauważyć można ubytek wagi a w klatce piersiowej pojawia się ból. Plucie krwią występuje w późnym stadium, gdy choroba rozwija się nieleczona.
Gruźlica płuc – diagnoza
By zdiagnozować gruźlicę płucną oprócz stwierdzenia podstawowych objawów, jak długotrwały kaszel czy utrzymujące się poczucie zmęczenia, niezbędne jest wykonanie specjalistycznych badań. Należą do nich: pełnoformatowe prześwietlenie płuc (powtarzane zwykle kilkukrotnie), bronchoskopia (sondowanie płuc z pobraniem fragmentu ich tkanki lub zalegającej w nich wydzieliny) oraz próba tuberkulinowa (zastrzyk potwierdzający zarażenie na podstawie reakcji organizmu). Bada się również plwociny pacjentów. Szybka diagnoza ma ogromne znaczenie, ponieważ wraz z trwaniem choroby dochodzi do wyniszczenia coraz większych obszarów płuc. Chory powinien zostać też odizolowany na czas prątkowania (zarażania bakteriami gruźlicy).
Gruźlica płuc – leczenie
Leczenie gruźlicy jest długotrwałym procesem, wymaga hospitalizacji, mającej na celu nie tylko przywrócenie pacjenta do zdrowia, lecz także odizolowanie go od innych, potencjalnie mogących zarazić się osób. Na szczęście obecnie w znacznej większości przypadków jest całkowicie wyleczalna.
Leczenie polega zwykle na podawaniu leków zwalczających pałeczki gruźlicy (również tych uśpionych), hamujących ich namnażanie i zapobiegających zapaleniom. Zwykle stosuje się kilka leków jednocześnie, w tym antybiotyki. Podawane są również środki zapobiegające uodparnianiu się na leki przeciwgruźlicze i wspomagające układ immunologiczny pacjenta.
Kuracja trwać może nawet 9 miesięcy i znaczna jej część odbywa się w szpitalu. Do ustąpienia zauważalnych przez pacjenta objawów dochodzi zwykle dużo szybciej, jednak leczenia nie wolno przerywać. Zaniechanie kuracji na pewien czas spowoduje uodpornienie się pałeczek gruźlicy na stosowane przeciw nim medykamenty. W takim wypadku konieczne jest ponowne podjęcie leczenia przy podjęciu silniejszych środków.
Gruźlica płuc – profilaktyka
By chronić się przed gruźlicą należy unikać kontaktu z osobami zarażonymi. Istotne jest też nabywanie mięsa i nabiału od pewnych, wykonujących niezbędne badania hodowców, ponieważ bydło również może rozprzestrzeniać chorobotwórcze zarazki. Oczywistym, choć niekiedy trudnym do spełnienia warunkiem jest też dbanie o nasz układ odpornościowy, a więc nie tylko unikanie używek, lecz także powstrzymywanie się od wyniszczającej pracy i nienarażanie się na długotrwały, silny stres. Najważniejszą formą profilaktyki przeciw gruźlicy jest wykonywanie badań gdy pojawią się pierwsze objawy oraz po okresach długotrwałego spadku odporności. Istnieje też możliwość zaszczepienia się przeciw gruźlicy, co znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania, choć nie eliminuje go całkowicie.
Gruźlica płuc – grupy wysokiego ryzyka
Na chorobę najbardziej narażone są osoby prowadzące wyniszczający tryb życia, zaniedbane, pracujące w złych warunkach, mieszkające w obszarach zanieczyszczonych, długotrwale trwające w nałogach. Według statystyk zachorowalność na gruźlicę jest wyższa na wsi niż w miastach, częściej dotyczy też mężczyzn niż kobiet. Najczęstszą grupę chorujących stanowią dzieci do 15 roku życia oraz ludzie starsi, a więc osoby o słabszym układzie odpornościowym. Gruźlica bardzo często współwystępuje z AIDS, gdyż upośledzenie układu immunologicznego powodowane przez tę chorobę sprzyja jej nabyciu.
