Zespół policystycznych jajników, czyli PCOS pojawia się u 4 – 6% u kobiet, które są w wieku rozrodczym. Bardzo często zespół ten jest przyczyną niepłodności, a nieleczony może doprowadzić do powstania raka błony śluzowej macicy. Inne nazwy to:
- zespół wielotorbielowatych jajników,
- drobnotorbielkowatych jajników,
- zespół Steina-Leventhala.
Zespół policystycznych jajników to choroba, która ma podłoże genetyczne. Dochodzi do jej powstawania w wyniku destrukcji tkanki jajnika, do której przyczyniają się niedojrzałe pęcherzyki Graffa. Te pęcherzyki przestają się rozwijać, ponieważ dochodzi do zatrzymania ich rozwoju przed uwolnieniem komórki jajowej. W związku z tym w takim chorym jajniku nie powstaje ciałko żółte, a w miejscu, w którym zanikają liczne pęcherzyki, tworzą się torbiele. Te torbiele będą widoczne w badaniu USG.
Diagnoza PCOS
Aby zdiagnozować zespół policystycznych jajników, ważne jest zrobienie badania USG dróg rodnych. Na takim badaniu w przypadku choroby będą widoczne powiększone jajniki, które są wypełnione licznymi pęcherzykami. Wykonuje się również badania hormonalne z krwi.
Zespół policystycznych jajników – objawy
Zespół policystycznych jajników objawia się zaburzeniami w miesiączkowaniu. Okres jest bardzo skąpy albo pojawić się może wtórny brak miesiączki. Choroba ta objawia się zmianami hormonalnymi, które dotyczą niskiego poziomu FSH, ale też wysokim stężeniem LH i androgenów, to z kolei powoduje właśnie rozregulowanie cykli owulacyjnych.
Poza tym efektem tych zaburzeń będzie nadmierna produkcja męskich hormonów płciowych, a jest to hiperandrogenizm, który objawia się u kobiet występowaniem nieprawidłowego owłosienia nad górną wargą ust, ale też na brodzie, podbródku, szyi, brodawkach sutkowych, górnych częściach ramion, kroczu, policzkach środkowych dłoni, a także na mostku.
Oprócz tego może pojawić się również łysienie typu męskiego, przerost łechtaczki i warg sromowych, zmiana sylwetki ciała, a także obniża się tembr głosu. Mogą się również pojawić zmiany skórne, czyli zmiany trądzikowe, łojotokowe i barwnikowe jako ciemne plamy. U niektórych kobiet dochodzi też do powstania insulinooporności, która objawia się szarobrunatnymi zmianami w okolicy pachwin, pach i karku.
U ponad połowy kobiet diagnozowana jest również otyłość typu aneroidalnego wraz z towarzyszącą jej insulinoopornością oraz hiperinsulinomią. Większość kobiet ma także nieprawidłowy profil lipidowy, a więc podwyższony poziom cholesterolu całkowitego, LDL, trójglicerydóow, ale też jednoczesne obniżenie poziomu HDL. Kobiety z takim profilem mogą mieć cechy zespołu metabolicznego, a to znowu sprawia, że zwiększa się ryzyko pojawienia się powikłań sercowo – naczyniowych, choroby niedokrwiennej serca, zawału serca i nadciśnienia.
Z takich najważniejszych objawów PCOS, to:
- rzadkie i nieregularne miesiączki albo ich brak;
- kłopoty z zajściem w ciążę;
- długi czas trwania zespołu napięcia przedmiesiączkowego;
- kłopoty ze skórą, które są związane z dużą ilością androgenów;
- skłonności do tycia;
- rogowacenie ciemne.
Leczenie zespołu policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników u każdej kobiety leczony jest w sposób całościowy, ale zindywidualizowany, a wybór metody leczenia zależy również od planów życiowych kobiet, np. ciąża, wyregulowanie cykli miesiączkowych czy antykoncepcja hormonalna. Bardzo ważne jest pozbycie się nadwagi, ale zwiększenie aktywności fizycznej, a także leczenie tabletkami hormonalnymi. Istotne jest tutaj wyregulowanie miesiączek, co będzie pozwalało ochronić błonę śluzową macicy przed jej przerostem. Jeśli kobieta chce zajść w ciążę, a jest to niemożliwe przez PCOS, to można podjąć również leczenie chirurgiczne. Coraz częściej lekarze wykonują laparoskopię.
Metody leczenia, które są stosowane w leczeniu policystycznych jajników to:
- stymulacja jajeczkowania – taką metodę terapii stosuje się wtedy, gdy kobieta chce zajść w ciążę, a ma problemy z płodnością, ale nie u każdej kobiety z PCOS są takie problemu z płodnością. Podczas takiej stymulacji pacjentce podaje się specjalny preparat między piątym a dziewiątym dniem cyklu, a jeżeli to nie pomoże, to lekarz może zaproponować in vitro albo kontrolowaną stymulację FSH;
- doustna antykoncepcja estrogenowo – gestagenową – ta metoda jest stosowana wtedy, gdy kobieta chce tylko wyregulować cykl;
- kauteryzacja jajników – jest to metoda laparoskopowa, która jest stosowana przy niepłodności. Podczas zabiegu nakłuwana jest torbiel, a to pozwala na pojawienie się regularnej owulacji przy kolejnych cyklach. Jednak efekty takiego zabiegu są widoczne po roku od jego przeprowadzenia;
- klinowa resekcja jajników – jest to operacja, która obecnie jest bardzo rzadko wykonywana, ponieważ pojawia się ryzyko powikłań, np. zrosty pooperacyjne.
Przy zespole policystycznych jajników bardzo ważna jest odpowiednia dieta, która powinna być bogata w owoce i warzywa. Natomiast najlepiej wyeliminować z niej węglowodany, a przeważnie te, które znajdują się w słodyczach. No i oczywiście duże znaczenie ma aktywność fizyczna, która pozwala pozbyć się nie tylko niechcianych kilogramów, ale również dzięki temu łatwiej będzie wyregulować miesiączkę i owulację, a nawet może pojawiać się mniej zmian trądzikowych.
