Testosteron bezsprzecznie kojarzony jest z męskością. Jest to jednak hormon występujący zarówno w organizmie mężczyzny jak i kobiety. Odgrywa bardzo ważną rolę w wielu procesach zachodzących w ciele człowieka, dlatego tak ważne jest to, aby jego poziom był odpowiedni. Zaburzenia poziomu testosteronu mogą wpłynąć na obniżony nastrój i spadek popędu seksualnego, ale także powodować zachowania agresywne.
Testosteron – definicja i znaczenie
Testosteron to hormon syntetyzowany przez jądra, nadnercza i jajniki. Ilość wytwarzanego testosteronu kontroluje przysadka mózgowa kontrolowana przez podwzgórze. Zadaniem przysadki jest dbanie o to, żeby poziom testosteronu w organizmie nie był zbyt niski, ani zbyt wysoki. Poziom testosteronu w organizmie ma także związek z cechami odziedziczonymi, genetyka odgrywa więc tu ważną rolę i sprawia, że prawidłowy poziom testosteronu to kwestia w dużej mierze indywidualna. Wyższy poziom testosteronu występuje u mężczyzn, niemniej kobiety także potrzebują testosteronu, aby ich organizm funkcjonował prawidłowo.
Najważniejsze funkcje testosteronu ujawniają się podczas okresu dojrzewania mężczyzny, w tym czasie poziom tego hormonu wyraźnie wzrasta. Odpowiada za wykształcenie drugorzędnych cech płciowych. Tym samym testosteron kontroluje odpowiednie ukształtowanie się i powiększenie w okresie dojrzewania członka, jąder, moszny, prostaty, pęcherzyków nasiennych, odpowiada także za produkcję plemników. Dzięki testosteronowi wykształca się także w tym czasie popęd seksualny. Testosteron ma także wpływ na przebieg mutacji u mężczyzn, czyli pogrubienie strun głosowych i w konsekwencji obniżenie tonu głosu, wzmożone owłosienie zarówno twarzy jak i okolic intymnych, a także za wzrost masy mięśniowej i wzmocnienie kości.
U kobiet testosteron także gra ważną rolę. Odpowiada między innymi za prawidłowy rozwój i funkcjonowanie jajników, które dla zachowania równowagi potrzebują odpowiedniego balansu między poziomami testosteronu i estrogenu. U kobiet, jaki i u mężczyzn testosteron odpowiada także za odpowiedni poziom libido. W obecności testosteronu wapń jest lepiej wchłaniany przez organizm, z tego względu testosteron ma wpływ na wzmocnienie i wytrzymałość kości.
Zbyt wysoki poziom testosteronu
Wbrew pozorom zbyt wysoki poziom testosteronu występuje rzadko. Poziom testosteronu stale ulega wahaniom, nawet w rytmie dobowym. Według statystyk najwyższy poziom osiąga w godzinach porannych. Na poziom testosteronu ma wpływ także wiek. Do 30 roku życia utrzymuje się na wysokim poziomie, następnie powoli spada.
Stały, wysoki poziom testosteronu dotyka zwykle sportowców stosujących sterydy w celu zwiększenia masy mięśniowej. Objawami nadmiaru testosteronu mogą być impotencja, zmniejszenie jąder i mała ilość plemników. W konsekwencji utrzymującego się wysokiego poziomu testosteronu może dojść do uszkodzenia mięśnia sercowego, nadciśnienia tętniczego, ryzyka zakrzepów, rozrostu prostaty, chorób wątroby, problemów skórnych, opuchlizny nóg i innych części ciała. Wysoki poziom testosteronu przyczynia się także do wzrostu masy ciała, wahań nastroju i bezsenności. Nadmiar testosteronu w organizmie wiąże sie także ze skłonnością do zachowań agresywnych i zaogniania konfliktów.
W przypadku kobiet nadmiar testosteronu powiązany jest zwykle z zespołem policystycznych jajników. Jednym z jego objawów jest nieregularny cykl menstruacyjny, nadmierne owłosienie, łysienie androgenowe i wzrost wagi. W konsekwencji tych przypadłości zachodzi ryzyko niepłodności i depresji.
Zbyt niski poziom testosteronu u mężczyzn
Niski poziom testosteronu w organizmie mężczyzny to powszechniejszy i poważniejszy problem niż jego nadmiar. Obniżenie poziomu testosteronu wiązane jest z wiekiem, do szybszego spadku tego hormonu przyczyniają się także choroby i niezdrowy styl życia.
Mężczyźni z obniżonym poziomem testosteronu skarżą się przede wszystkim na zmniejszony poziom libido, czasem towarzyszą temu zaburzenia erekcji. Przy niskim poziomie testosteronu może wystąpić także wzrost wagi ciała i permanentne zmęczenie. Innymi objawami mogą być: zmniejszenie owłosienia na ciele, powiększenie piersi, zaokrąglenie bioder, uderzenia gorąca i problemy z koncentracją.
W przypadku mężczyzn spadek poziomu męskich hormonów płciowych, przede wszystkim testosteronu określane jest jako andropauza lub TDS (z angielskiego Testosterone Deficiency Syndrome). Jest to choroba występująca przede wszystkim u osób starszych. W przypadku TDS dochodzi do niedoboru testosteronu, ale też innych hormonów. Sprzyja to przyspieszonemu procesowi starzenia, a także odpowiada za rozwój wielu chorób.
Leczenie nieprawidłowego poziomu testosteronu
Jeżeli zauważymy u siebie objawy zaburzonego poziomu testosteronu, należy zacząć od zbadania jego poziomu w organizmie. Zarówno w przypadku zbyt wysokiego jak i zbyt niskiego poziomu testosteronu leczenie to przede wszystkim terapia hormonalna. Odpowiednio wczesne i skuteczne wyrównanie poziomu hormonów może zapobiec innym chorobom i zmianom w organizmie, które są sprzężone z nieprawidłowym poziomem testosteronu. Leczenie samych objawów, bez próby wyrównania poziomu testosteronu może okazać się nieskuteczne.
Pamiętajmy, że testosteron jest hormonem o bardzo istotnym wpływie na organizm. Odpowiedni poziom testosteronu zapewnia prawidłowe funkcjonowanie przede wszystkim układu rozrodczego, odpowiada też za prawidłowe libido u mężczyzn, ale także u kobiet.
