Adenomioza jest jednym z rodzajów gruczolistości macicy, pozamaciczna błona śluzowa wyściełająca macicę przenika błonę mięśniową macicy. W wyniku tego schorzenia dochodzi do zmian wtórnych, wskutek czego następuje rozrost mięśni gładkich macicy. Ryzyko zachorowania na adenomioze zwiększa się wraz z urodzeniem dziecka, aborcji, łyżeczkowanie macicy i krwotokiem miesiączkowym.
Przyczyną tego schorzenia są zaburzenia aktywności hormonów i systemu immunologicznego, dochodzi do wgłębienia i inwazji błony śluzowej macicy. W przybliżeniu 1% kobiet manifestuje objawy, zwykle w wieku 35 i 50 lat, objawy wykazuje także 15-20% pacjentek poddawanych całkowitemu usunięciu jajników i jajowodów.
Adenomioza – przyczyny
Badania naukowe dokładnie nie potwierdzają przyczyn występowania adenomiozy u kobiet. Założenia badaczy prowadzą do postawienia hipotezy odnośnie powodów tej choroby takich jak:
- Poród, wielokrotne poronienia samoistne lub sztuczne, zabieg ostrego łyżeczkowania macicy, zabiegi ginekologiczne na macicy.
- Stan zapalny.
- Zmiana typu komórek.
- Wysoki poziom prolaktyny, czyli hormonu wydzielanego w przysadce mózgowej, progesteronu, czyli hormonu wydzielanego przez jajniki.
- Sekwencja miejscowego łączenia estrogenów w ogniskach adenomiozy.
- Rola układu odpornościowego.
- Nieprawidłowo przeprowadzona laparoskopia.
- Stosowanie wkładki domacicznej.
Przyczyny odczuwania przez kobiety bólu w adenomiozie
- Zwiększone wydzielanie hormonu, którego funkcja polega na pobudzaniu skurczów mięśni gładkich macicy.
- Zwiększone wydzielanie kininy – działającej rozszerzająco na naczynia krwionośne, histaminy – zapoczątkowującej zapalenie alergiczne.
- Zrosty i zwłóknienia.
- Okresowe krwawienia.
- Ucisk guzków na miejsca bardzo unerwione.
Stopień bólu zależy od głębokości naciekania zmiany. Nacieki adenomiozy powyżej 10 mm z reguły wiążą się z bólem.
Adenomioza – objawy
Adenomiozę pogrupować w następujący sposób:
- Adenomiozę narządów płciowych – mięśnia macicy, jajowodów, pochwy, więzadeł i przegród: pęcherzowo-pochwowej i odbytniczo-pochwowej.
- Adenomiozę poza narządami płciowymi – pęcherza moczowego, jelit, moczowodów.
Główne objawy towarzyszące adenomiozie to:
- Zwiększona wrażliwość macicy.
- Uczucie ciężkości w dolnej części brzucha.
- Krwotok miesiączkowy występuje u 40-50% kobiet.
- Bolesne miesiączkowanie obejmuje 10-30% kobiet.
- Ból w trakcie kontaktu seksualnego odczuwa 20% kobiet.
- Nieprawidłowe krwawienie występuje u 50% kobiet.
- Trzon macicy zazwyczaj powiększony, kulisty, bolesny na ucisk.
- Bolesne oddawanie moczu okresowo podbarwionego krwią, częste infekcje układu moczowego.
- Bolesne oddawanie stolca połączone z okresowym krwawieniem z odbytu.
- Ból pleców.
- Ból miednicy mniejszej.
- Bóle przydatków.
- Wzdęcia, zaparcia.
- Niepłodność, zakłócenie mocowania zarodka do ściany macicy dotyczy 40% kobiet.
- Wymioty, zaburzenia łaknienia.
Powikłania w wyniku adenomiozy
- Chroniczny ból miednicy.
- Nieprawidłowości w kurczliwości macicy.
- Endometriozę – choroba polegająca na tym, że komórki błony śluzowej macicy zamiast opuścić organizm wędrują w jego głąb.
- Bolesne miesiączkowanie.
- Mięśniaki macicy.
- Rak błony śluzowej wyściełającej macicę.
Adenomioza i diagnostyka
Rozpoznanie gruczolistości, czyli adenomiozy lekarze przeprowadzają na podstawie badania ginekologicznego i innych szczegółowych badań. Zdarza się jednak, że adenomioza przebiega u pacjentki bezobjawowo, a macica wcale nie zmienia swojej wielkości. W takich przypadkach zdiagnozowanie choroby jest możliwe przy okazji badania histopatologicznego usuniętej macicy.
Diagnoza stawiana jest także na podstawie badania wycinków macicy usuniętej z powodu krwotocznych lub zbyt bolesnych miesiączek. Pacjentki przechodzą także badanie rentgenowskie mające na celu uwidocznienie jamy macicy i jajowodów. Wiarygodnym badaniem mogącym potwierdzić tą chorobę jest rezonans magnetyczny, czasami konieczne staje się także wykonanie biopsji. Ginekolodzy bazują także na badaniu 3D dopplerowskim naczyń krwionośnych macicy.
Adenomioza – leczenie
Pacjentki cierpiące z powodu bólu brzucha często sięgają po leki przeciwbólowe, które jednak po jakimś czasie nie przynoszą ulgi, ponieważ organizm się uodparnia. Ginekolodzy starają się do każdej pacjentki podejść w sposób indywidualny i jeżeli jest to tylko możliwe, oszczędzić jej chirurgicznej interwencji. Gdy można ją zastąpić innymi sposobami mniej inwazyjnymi lub nawet leczeniem farmakologicznym, lekarze odstępują od tak radykalnych posunięć.
Specjaliści stosują kilka sposobów leczenia adenomiozy, między innymi ablację endometrium polegającą na chirurgicznym usunięciu błony śluzowej wyściełającej macicę. Zabieg przeprowadzany jest w momencie wykluczenia zmian nowotworowych w obrębie jamy macicy. Najczęściej przeprowadza się go u pacjentek w okresie okołomenopauzalnym. Warunkiem przeprowadzenia ablacji są niewielkie zmiany chorobowych oraz ich naciekanie. Dobre wyniki wykazuje leczenie hormonalne antykoncepcyjne. Ginekolodzy zalecają także farmaceutyki, których działanie prowadzi do zmniejszenia rozrostu ognisk chorobowych.
