Neuralgia nerwu trójdzielnego, zwana również rwą twarzową, należy do najczęstszych i najbardziej dokuczliwych bólów w obrębie głowy. Nerwoból jest wynikiem uszkodzenia nerwu trójdzielnego, po jednej lub po obu stronach twarzy. Może być samoistny lub objawowy. Dotyka zwykle osoby starsze i pojawia się tylko w ciągu dnia, a jego częstotliwość może wynosić od kilku, do nawet kilkunastu razy. Ból pojawia się w napadowych kilkusekundowych atakach, o różnym nasileniu bólu i różnym umiejscowieniu, obejmującym okolicę szczęki górnej, żuchwy lub oczodołu.
Co to jest nerw trójdzielny i za co odpowiada?
Nerw trójdzielny należy do grupy nerwów czaszkowych. Dzieli się na trzy mniejsze nerwy: oczny (unerwia górną część twarzy), szczękowy (unerwia środkowa część twarzy) i żuchwowy (unerwia dolną część twarzy, poniżej ust). Nerw ten odpowiada za odbiór bodźców w obrębie twarzy i jamy ustnej. Odpowiada również za unerwienie zębów, jamy ustnej, zatok przynosowych, spojówki i rogówki oka i zaopatruje mięśnie żuchwy. Jest umiejscowiony symetrycznie po obu stronach twarzy. Nerwoból może dotyczyć pojedynczej lub wszystkich gałęzi nerwu i najczęściej jest rezultatem bezpośredniego podrażnienia nerwu.
Przyczyny nerwobólu
Neuralgia nerwu trójdzielnego może mieć różne przyczyny, w zależności czy będzie to nerwoból samoistny czy objawowy. Nerwoból samoistny zazwyczaj występuje bez uchwytnej przyczyny. Niekiedy może być wywołany przez jedzenie pokarmu, dotyk przy myciu lub goleniu, wiatr lub w wyniku ucisku tętnic i żył na nerw. Nerwoból objawowy występuje w przebiegu różnych chorób ogólnoustrojowych, nowotworów, stanów zapalnych nerwu trójdzielnego albo uszkodzenia osłonki mielinowej otaczającej nerwy.
Neuralgia nerwu trójdzielnego – objawy
Neuralgia nerwu trójdzielnego może być obustronna, jednak najczęściej dotyczy tylko jednej połowy twarzy. Może obejmować wszystkie trzy nerwy lub występować punktowo: nad górną szczęką, w okolicy oka lub żuchwy. Objawem głównym jest ból, który pojawia się znienacka. Jest silny, chociaż krótkotrwały. Zwykle trwa od kilku sekund, do około dwóch minut. Niekiedy może trwać dłużej, nawet do kwadransa. Chorzy często określają go jako piekący, kłujący lub palący i przypominający porażenie prądem. Czasem towarzyszą jej inne objawy, jak katar, łzawienie z oka po stronie neuralgii, ślinotok, zaczerwienienie i skurcz twarzy, zaburzenie smaku i słuchu.
W przypadku wystąpienia objawów nerwobólu nerwu trójdzielnego, zawsze powinniśmy skonsultować się z lekarzem, najlepiej neurologiem.
Diagnozowanie neuralgii twarzowej
Neuralgia nerwu trójdzielnego powinien zająć się lekarz specjalista i nawet, gdy udamy się do lekarza pierwszego kontaktu, wizyta zakończy się zapewne skierowaniem do neurologa. Lekarz neurolog ustala diagnozę na podstawie wywiadu oraz sprawdzenia bolesności w obrębie nerwu. Podczas badania lekarz może ocenić czy pacjent cierpi na zaburzenia smaku lub czy doszło do uszkodzenia fragmentu nerwu trójdzielnego, odpowiedzialnego za unerwienie mięśni żuchwy.
Lekarz może zlecić również badanie rentgenowskie, rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową, elektromiografię i elektroencefalografię. Badania te pozwalają ocenić czynność mózgu oraz wykluczyć inne choroby objawiające się podobnym bólem. Podobne objawy występować, bowiem mogą przy zapaleniu zatok przynosowych, miazgi zębowej, chorobach oczu, uszu, w stanach zwyrodnieniowych w stawach skroniowo-żuchwowych, a nawet w stwardnieniu rozsianym. Ważne jest to w przypadku osób młodszych, u których bóle te są symptomami choroby układu nerwowego. U osób w podeszłym wieku podobne obawy wskazują raczej na neuralgię nerwu trójdzielnego.
Pacjenci ze zdiagnozowaną neuralgią nerwu trójdzielnego powinni pozostawać pod stałą opieką lekarza, który ustali dalsze leczenie.
Neuralgia nerwu trójdzielnego – leczenie
W leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego stosuje się zarówno farmakologię, jak i zabiegi dodatkowe. Leczenie zachowawcze rozpoczyna się od zażywania tabletek przeciwbólowych oraz przeciwzapalnych. Stosuje się również leki przeciwpadaczkowe nowej generacji, przeciwdepresyjne oraz opioidy. Zalecana jest karbamazepina, klonazepam, kwas walproinowy oraz fenytoina. Korzystne jest także stosowanie rozluźniającego mięśnie baklofenu. Powszechnie stosowane niesteroidowe leki przeciwzapalne nie sprawdzają się w leczeniu nerwobólu.
W przypadku uporczywego bólu lub, gdy leczenie farmakologiczne nie daje efektów można zastosować inne metody. Najczęściej stosuje się blokady, polegające na nastrzyknięciu nerwu i jego znieczuleniu oraz termolezje, polegające na zniszczeniu struktur nerwowych przez zastosowanie prądu o wysokiej częstotliwości. U niektórych pacjentów konieczne staje się zastosowanie leczenia chirurgicznego, które ma na celu zniszczenie fragmentu lub całego nerwu trójdzielnego, który wywołuje objawy bólowe.
W zapobieganiu nawrotom nerwobólu, należy starać się utrzymywać objętą nerwobólem część twarzy, w cieple oraz zażywać witaminy z grupy B. Pomóc doraźnie mogą lecznicze masaże i kąpiele. U niektórych pacjentów sprawdza się też akupunktura twarzy, wywodząca się z medycyny chińskiej.
Gdy leczenie okazuje się nieskuteczne, mimo zastosowania leków oraz innych metod, konieczna okazać może się interwencja chirurgiczna. Zastosowanie leczenia chirurgicznego ma na celu zniszczenie fragmentu lub całego nerwu trójdzielnego, odpowiedzialnego za objawy bólowe. Jest to metoda ostateczna, ale zwykle skutecznie rozwiązująca problem.
Należy uświadomić sobie, że nie ma możliwości zapobiegania nerwobólom nerwu trójdzielnego, gdyż często choroba powstaje bez uchwytnej przyczyny. Jednocześnie warto wiedzieć, jakie bodźce najczęściej je wywołują, jakie są jej typowe objawy, gdzie się udać po pomoc i jakie są alternatywne możliwości leczenia.
