Alergia pokarmowa to zespół różnych objawów, które ujawniają się w sytuacji kontaktu ze składnikami pokarmowymi w dawce tolerowanej przez osoby bez alergii. W odróżnieniu od nietolerancji pokarmowej alergia pokarmowa może być niezależną lub zależną od immunoglobulin IgE, niepożądaną reakcją organizmu na kontakt z substancją pokarmową. Istnieje wiele różnych rodzajów alergii pokarmowej, a ich klasyfikacja zależy od uciążliwości objawów, stopnia rozległości, czasu utrzymania się reakcji alergicznej i pochodzenia czynnika wywołującego alergie.
Przyczyny alergii pokarmowych
Przyczyny alergii pokarmowej są wieloaspektowe i mogą obejmować wiele różnorodnych czynników, które skutkują niepożądanymi objawami, a oto niektóre z nich:
- Predyspozycje genetyczne, czyli wrodzona skłonność do wytwarzania nadmiaru przeciwciał IgE.
- Czynniki środowiskowe jak np. nadmierna sterylizacja/dezynfekcja najbliższego środowiska, w którym żyjemy, może wpływać na rozwój alergii.
- Smog i nadmierne zanieczyszczenie powietrza również mogą mieć wpływ na naszą reaktywność immunologiczną.
- Nadmierne spożywanie produktów wysoce przetworzonych i słabej jakości.
- Zbyt częste stosowanie antybiotyków u małych dzieci i niemowląt wpływa na stan mikrobiomu jelitowego, a przez to na układ odpornościowy i reakcje alergiczne organizmu.
- Czynne lub bierne palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia alergii pokarmowej.
Stan zapalny w jelitach – skutki i zagrożenia dla zdrowia
Stan zapalny w jelitach, związany np. z nieswoistym zapaleniem jelit (IBD), może prowadzić do uszkodzenia bariery jelitowej i zwiększonej przepuszczalności jelita. Co z kolei zwiększa ekspozycję na antygeny pokarmowe i wzmacnia reakcje immunologiczne, które prowadzą do rozwoju alergii pokarmowych. Zwiększona przepuszczalność jelita, znana również jako „przesiąkliwość jelita”, może być wynikiem przewlekłego stanu zapalnego, dysbiozy lub innych czynników i ma wpływ na nieprawidłową odpowiedź immunologiczną na składniki pokarmowe, co skutkuje pojawieniem się objawów. Kiedy śluzówka jelita staje się bardziej przepuszczalna, do krwiobiegu mogą przenikać różne substancje, takie jak bakterie, fragmenty pokarmu, grzyby czy toksyny. To zjawisko jest często nazywane “nieszczelnymi jelitami”. Najczęstszym powikłaniem wynikającym z nieszczelnych jelit jest alergia pokarmowa, która może być zależna od przeciwciał IgG.
Dysbioza jelitowa, czyli zaburzenie równowagi mikroflory jelitowej, prowadzi do wzrostu patogennych bakterii lub zmniejszenia liczby korzystnych bakterii, lub obu zjawisk jednocześnie. Zmiany w mikroflorze jelitowej mają wpływ na funkcje barierowe jelit i odpowiedź immunologiczną organizmu, co z kolei może zwiększa ryzyko wystąpienia alergii pokarmowych i stanów zapalnych. W przypadku zespołu jelita nadwrażliwego (IBS), często obserwuje się nieprawidłowości w mikroflorze jelitowej, co może przyczyniać się do rozwoju objawów charakterystycznych dla IBS, takich jak ból brzucha, wzdęcia, zmiany w wyglądzie stolca i inne.
Maślan sodu – nowe perspektywy leczenia
W odwróceniu wyżej wymienionych przyczyn alergii pokarmowych może być pomocny maślan sodu, czyli kwas masłowy, który jest krótkołańcuchowym tłuszczem nasyconym. Maślan sodu produkowany jest w wyniku fermentacji błonnika pokarmowego przez korzystne bakterie jelitowe. Badania wykazują, że kwas masłowy ma korzystny wpływ na poprawę zdrowia jelit poprzez kilka mechanizmów:
- Poprawę funkcji bariery jelitowej.
- Zmniejszenie stanu zapalnego w obrębie jelit.
- Utrzymanie zdrowej równowagi mikroflory jelitowej.
Kwas masłowy jest naturalnie produkowany przez bakterie jelitowe w okrężnicy. Mimo że stanowi najmniejszą część krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), jest podstawowym źródłem energii dla komórek nabłonka jelitowego, zwłaszcza kolonocytów. Kwas masłowy stabilizuje strukturę ściany jelita, zapewniając jej integralność, działa bezpośrednio na komórki nabłonka, wspomagając ich regenerację. Ponadto hamuje rozwój patogenów jelitowych, takich jak bakterie E. coli, Campylobacter i Salmonella.
Kwas masłowy wykazuje właściwości przeciwzapalne, co jest istotne w kontekście chorób zapalnych jelit (IBD), regenerując śluzówkę jelitową, zmniejsza przesiąkliwość jelit i dysbiozę, wspiera również terapię pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego.
Warto zwrócić uwagę na to, że rola maślanu w leczeniu alergii pokarmowych spowodowanych dysbiozą, stanem zapalnym jelita, jego przesiąkliwością nadal wymaga dalszych badań klinicznych, by lepiej zrozumieć ich złożone interakcje oraz potencjalne korzyści terapeutyczne. W każdym przypadku ważne jest również indywidualne podejście do zarządzania alergiami pokarmowymi, z uwzględnieniem potrzeb i cech każdej osoby, dlatego warto skonsultować się z lekarzem w przypadku podejrzenia alergii pokarmowej i dostosować dietę do indywidualnych potrzeb.
