Nawet 1,1 mln Europejczyków każdego roku doświadcza udaru, a liczba ta cały czas rośnie – zwłaszcza w grupie coraz młodszych osób. Czym dokładnie jest ta choroba i jakie są rodzaje udarów mózgu? Dowiedz się, jak najwięcej o udarze, aby zwiększyć szansę na jego wykrycie.
Co to jest udar mózgu?
Udar to nagłe zaburzenie krążenia krwi w mózgu, które prowadzi do niedostatecznego zaopatrzenia tkanki mózgowej w tlen i składniki odżywcze. Skutkiem tego jest obumarcie komórek nerwowych w obszarze dotkniętych udarem. Objawy udaru są bardzo trudne do wychwycenia – pojawiają się na krótko przed wystąpieniem samego zaburzenia. Mogą one być także mylone z TIA, czyli Przemijającym Napadem Niedokrwiennym, który – choć nie jest tak groźny jak udar – również wymaga pilnej diagnostyki. TIA jest często zwiastunem nadciągającego udaru – i to zaledwie w 48 godzin.
Udary mózgu – rodzaje
Istnieją dwa główne rodzaje udarów mózgu – udar niedokrwienny i krwotoczny. Choć różnią się one przyczyną, ich przebieg i objawy wyglądają dość podobnie i stanowią zagrożenie życia.
Udar niedokrwienny
Tak zwany zawał mózgu to najczęściej występujący udar. Jest on wynikiem powstania niedrożności w jednej z tętnic zaopatrującej część mózgu w krew. Gdy krew nie jest w stanie przepłynąć przez tętnicę lub jej ilość w mózgu jest niewystarczająca, komórki mózgowe nie są w stanie poprawnie funkcjonować.
Przyczynami udaru niedokrwiennego są najczęściej:
- miażdżyca – gdy blaszki miażdżycowe, które składają się głównie z cholesterolu, odkładają się na ścianie naczynia krwionośnego, zwężają tętnicę, powodując mniejszy przepływ krwi do mózgu,
- zator – skrzeplina, która powstała w sercu (np. w czasie migotania przedsionków), może zablokować tętnicę i spowodować zmniejszenie dopływu krwi do mózgu.
Udar krwotoczny
Jest on nazywany również wylewem krwi do mózgu. Udar ten powstaje, gdy pęknie ściana jednej z tętnic mózgowych, przez co krew wydostaje się z naczynia i nie może dotrzeć w odpowiednie miejsce, a jednocześnie rozlewa się w śródmózgowiu lub części podpajęczynówkowej mózgu. Konsekwencjami udaru krwotocznego są więc nie tylko problemy wynikające z niedostatecznej ilości krwi, ale również zniszczenia tkanek i wzrost ciśnienia w mózgu, co doprowadza do poważnych zaburzeń czynności tego organu.
W przypadku udaru krwotocznego wyróżnia się:
- krwotok śródmózgowy, który powstaje, gdy uszkodzona tętnica znajduje się wewnątrz mózgu. Występuje on najczęściej w wyniku wieloletniego nadciśnienia tętniczego;
- krwotok podpajęczynówkowy, który jest efektem uszkodzenia tętnicy znajdującej się na powierzchni mózgu. Jego głównymi przyczynami są pęknięcia większego tętniaka lub naczyniaka spowodowane wadą wrodzoną ściany tętnicy.
Czy rodzaje udarów mózgu można rozróżnić bez badania? Najważniejsze jest wezwanie pomocy
Udar krwotoczny ma znacznie cięższy przebieg niż udar niedokrwienny. To jednak nie oznacza, że zawał mózgu należy zlekceważyć – każdy z udarów zagraża życiu. Oba udary wymagają więc pilnej pomocy medycznej.
Czy jednak można w jakiś sposób – wyłączając profesjonalne badania – wykryć objawy udaru krwotocznego i niedokrwiennego, aby zdążyć z pomocą? Zapamiętaj przede wszystkim te symptomy:
- osłabienie mięśni twarzy, które objawiają się głównie opadnięciem jednego kącika ust,
- niedowład kończyny górnej lub dolnej, albo obu kończyn po tej samej stronie,
- zaburzenia widzenia,
- osłabienia mięśni języka i gardła, zaburzenia mowy,
- problemy z równowagą i koordynacją.
W przypadku udaru krwotocznego występuje także nagły i bardzo silny ból głowy. Może także dojść do wymiotów i utraty przytomności.
Pamiętaj, że – w sytuacji, gdy dostrzeżesz u kogoś takie objawy – Twoim zadaniem nie jest wykrywanie, jaki jest to rodzaj udaru mózgu. Działaj szybko i natychmiast wezwij pomoc, dzwoniąc pod numer alarmowy. Diagnostyką zajmą się służby medyczne.
Czy przed udarami mózgu można się uchronić?
Podobnie jak inne zaburzenia, udary mózgu również mają swoje czynniki ryzyka. Niektóre z nich są niezależne od Ciebie, jak np. starszy wiek czy płeć męska. Istnieje jednak wiele czynników, na które możesz wpływać. Są to m.in.:
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- arytmia serca,
- podwyższony poziom cholesterolu we krwi,
- otyłość,
- brak aktywności fizycznej,
- używki.
Chcesz wiedzieć, jak dbać o siebie i zmniejszyć ryzyko występowania nie tylko udaru mózgu, ale też innych chorób? Poznaj portal o zdrowiu Zdrowa Ona, na którym znajdziesz wartościowe porady przygotowane przez specjalistów z różnych dziedzin medycyny.
Źródła:
Bodzioch M. Udar mózgu. Online: https://www.mp.pl/pacjent/udar/udar-mozgu/135796,udar-mozgu. Dostęp: 20.05.2024.
Udar mózgu. Online: https://mindhealth.pl/co-leczymy/udar-mozgu. Dostęp: 20.05.2024.
Niespodziewany udar. Online: https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/niespodziewany-udar. Dostep: 20.05.2024.
Sienkiewicz-Jarosz H. Udar mózgu. Online: https://podyplomie.pl/wiedza/stany-nagle/311,udar-mozgu. Dostęp: 20.05.2024.
