Migrena – przyczyny, objawy i sposoby leczenia bólu migrenowego

Migrena, nazywana kiedyś chorobą arystokracji, aktualnie dotyka znacznej części światowej populacji. Pierwsze wzmianki o tajemniczej chorobie, objawiającej się połowicznym bólem głowy, a także różnorodnymi objawami towarzyszącymi, nazywanymi aurą migrenową, pojawiły się już w starożytności. Jednak jej szczegółowy opis kliniczny, potencjalnych przyczyn oraz sposobów leczenia przypada na lata najnowsze.

Migrena – badania

Zaskakujące jest to, że przez dwadzieścia wieków opis choroby pozostaje stale ten sam. Nowoczesne badania i sposoby diagnozy pozwalają nam dopiero od kilkunastu lat poważnie wgłębić się w moment powstawania bólu. Już w średniowieczu opisano aurę migrenową oraz prawdopodobną przyczynę powstawania bólu – zmęczenie, zbyt długie przebywanie na słońcu, problemy żołądkowe oraz zaziębienie. Przełom badań nastąpił na przełomie XIX i XX wieku, kiedy za przyczynę wystąpienia bólu migrenowego ustalono gwałtowne skurczenie i rozkurczenie naczyń krwionośnych, znajdujących się w mózgu. Idąc tym tropem, rozpoczęto poszukiwania odpowiednich substancji hamujących lub łagodzących ten efekt, a co za tym idzie – łagodzących silny ból.

Migrena – objawy

Dane wskazują, że w Polsce na migrenę może cierpieć nawet 5 milionów osób. Częściej zapadają na nią kobiety, niemal dwa razy rzadziej – mężczyźni. Pierwsze migreny pojawiają się w okresie dojrzewania. Ich kulminacja (najczęstsze występowanie) przypada na 40. rok życia. Migreny czasami ustępują całkowicie w ciąży oraz w okresie pomenopauzalnym. Nie jest to jednak reguła.

Ból migrenowy odróżnia się od innych, powszechnie występujących bólów głowy kilkoma cechami:

• ból poprzedza szereg zwiastunów – osoby, które borykają się z migreną od wielu lat potrafią rozpoznać pewne symptomy, świadczące o tym, że niedługo (za kilka dni, godzin) pojawi się ból migrenowy. Są one związane z obniżonym nastrojem lub wręcz przeciwnie – dziwną euforią. Może to być uczucie silnego zmęczenia, częste ziewanie czy nadmierne pragnienie, brak apetytu lub wzmożony głód;
• aura migrenowa – to objawy bezpośrednio poprzedzające ból, a więc pojawiające się do 60 minut przed wystąpieniem migreny. Są to zaburzenia wzroku, czucia i ruchu, występujące najczęściej w powtarzalny sposób i w podobnych konfiguracjach. Warto dodać, że aura migrenowa nie występuje u wszystkich chorych. Ciekawostką są także aury bez wystąpienia wrażeń bólowych. Ten rodzaj migreny to swojego rodzaju nowe odkrycie w świecie neurologii i z pewnością będzie jeszcze dogłębnie zbadany;
• umiejscowienie bólu – migrena jest bólem połowicznym, najczęściej umiejscowionym w skroni, oczodole lub w okolicach czoła. Warto dodać, że w początkowej fazie bólu może umiejscowić się na całym czole lub w obydwu oczodołach, a następnie skierować się w konkretne miejsce. Ból jest silny lub umiarkowanie silny i tętniący. Utrudnia wykonywanie prostych czynności fizycznych i umysłowych, a wręcz uniemożliwia aktywność fizyczną;
• zanikanie i ponowne pojawianie się bólu – w toku napadu migrenowego, trwającego od kilku godzin do kilku dni, a nawet tygodni, ból nie jest stale odczuwany. Pod wpływem różnych bodźców, leków przeciwbólowych, większej lub mniejszej ilości światła, pokarmu, może chwilowo osłabiać się, a nawet zanikać;
• objawy towarzyszące – oprócz silnego bólu głowy, migrenie towarzyszą zawroty głowy i nudności, światłowstręt, nadwrażliwość na hałasy i zapachy, zaburzenia układu trawiennego, bladość twarzy i wiele innych, zmienny, najczęściej obniżony nastrój, zmęczenie.

Migrena – przyczyny

Znawcy tematu, określając przyczyny migreny, ukierunkowują działanie osób chorych na znalezienie indywidualnego czynnika występowania bólu. Wskazane jest prowadzenie tzw. dzienniczka migren, zapisywanie spożywanych posiłków, zdarzeń wyprowadzających nas z równowagi lub wprowadzających w stan euforii, wypitych kaw i innych trunków, a także aktywności. Takie obserwacje własnego organizmu pozwalają stwierdzić, które czynniki mają szczególny wpływ na pojawienie się bólu.

Za główne i mocno zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia migreny uważa się: stres (oraz rozluźnienie po wyjątkowo stresującym okresie życia, wydarzeniach itp.). Dodatkowo głód, przemęczenie, niedobór snu, nadmierne spożywanie kawy, herbaty i alkoholu, a także problemy hormonalne oraz zmiany warunków atmosferycznych.

Migrena – leczenie

Leczenie migreny bazuje na lekach przeciwbólowych oraz substancjach roślinnych o słabo udokumentowanym działaniu. Najlepsze efekty przynoszą tryptany, alkaloidy sporyszu oraz leki przeciwpadaczkowe, dostępne na receptę. Kluczowym działaniem, zwiększającym skuteczność leczenia przeciwbólowego, jest czas. Domowym sposobem na zwalczenie migreny bez recepty jest zażycie leku przeciwbólowego (zawierającego paracetamol, kwas acetylosalicylowy lub ibuprofen) tuż przed lub na samym początku migreny.

Wskazane jest także położenie się w chłodnym i zacienionym miejscu oraz izolacja od hałasów i zapachów. Jeśli choremu uda się zasnąć – istnieje duża szansa, że migrena nie rozwinie się w silny, utrudniający życie ból. Osobom aktywnym zawodowo, a borykającym się z częstymi napadami migreny proponuje się leczenie toksyną botulinową, wstrzykiwaną w okolice czoła, skronie lub kark.