Pełnik europejski (Trollius europaeus L.) jest rośliną, należącą do kategorii bylin. Pełnik europejski przynależy do rodziny jaskrowatych. Roślina osiąga wysokość od 10, do nawet 60 cm, rośnie najczęściej w skupiskach.
Pełnik europejski
Łodygi pełnika europejskiego są pojedyncze, rzadko rozgałęzione, wzniesione ku górze i zakończone kwiatostanem, koloru jaskrawo żółtego. Są lekko wygięte. Kwiaty pełnika europejskiego występują najczęściej w ilości dwóch, trzech sztuk, wyrastających z jednej łodygi, natomiast ich wielkość, dosyć znaczna, waha się pomiędzy dwoma, a trzema centymetrami. Liście pełnika europejskiego są rodzaju dłoniastosiecznych, dłoniasto dzielone aż do nasady, posiadają zabarwienie zielone. Liście posiadają od trzech do pięciu blaszek (jednak pięć blaszek występuje tylko u liści odziomkowych), są naprzemianlegle ułożone, wyrastając z łodygi.
Blaszki w liściach pełnika europejskiego są ząbkowane, lekko wcięte liście, wyrastające z łodygi w dolnej części rośliny, osadzone są na długich ogonkach, liście ze środkowego poziomu, na krótszych ogonkach, natomiast osadzone najwyżej, są siedzące (bezpośrednio przylegają do łodygi). Kwiaty pełnika europejskiego są dość duże. Osiągają wielkość od 2,5 do 5 cm. Posiadają kształt kulisty, pełny, o czym świadczy pochodząca właśnie od kształtu kwiatu, nazwa rośliny.
Kwiat nie dzieli się na kielich i koronę, płatki umiejscowione są spiralnie i zachodzą na siebie dachówkowo, tworząc doskonałą ochronę dla wnętrza. Kwiaty pełnika europejskiego szybko przekwitają, jednak w ich miejscu szybko wzrastają nowe. Płatki wewnętrzne są tym mniejsze i węższe, im bliżej nektaru się znajdują. Płatki wewnętrzne przechodzą stopniowo w miodniki z nektarem.
Środek kwiatu wypełniają pręciki i słupki. Kwiaty są zapylane przez chrząszcze, muchówki, błonówki, które aby dostać się do wnętrza kwiatu, muszą przeciskać się między płatkami. Jeżeli pogoda długotrwale uniemożliwia zapylenie kwiatu, roślina jest zdolna do wytworzenia nasion, w procesie samozapylenia. Nasiona pełnika europejskiego dojrzewają w sierpniu. Kwiaty wydzielają słaby, przyjemny zapach.
Pełnik europejski – występowanie
Pełnik europejski występuje na terenie całej Europy, poza terenami krańców południowych i zachodnich, gdzie spotkać go można jedynie w terenach górskich do wysokości 3000 m. n.p.m. oraz zachodnich obszarów Syberii. W Polsce roślina występuje nieczęsto, w rozproszeniu, na terenie całego kraju, jednak największe skupiska pełnika europejskiego można znaleźć w dolinie rzeki Chocieli, w gminie Bobolice, na Pomorzu.
Zasięg pionowy pełnika europejskiego, występującego w Polsce, nie został dokładnie zbadany. Pełnik europejski porasta tereny wilgotne oraz dobrze nasłonecznione, często okolice podmokłych łąk bagiennych lub górskich, torfowisk, wilgotnych lasów, ziołorośli, okolice i brzegi potoków. Kwitnienie obserwuje się w okresie maja i czerwca. Pełnik europejski jest gatunkiem objętym ścisłą ochroną. Jest rośliną całkowicie mrozoodporną. Roślina trująca.
Pełnik europejski – zastosowanie:
Pełnik europejski jest rośliną trującą, niespożywaną nawet przez zwierzęta. Jego zastosowanie ogranicza się do uprawy w celach dekoracyjnych. Pięknie prezentuje się na przydomowych rabatach. Łącząc pełnika europejskiego z bergenią sercowatą, niezapominajką czy tez dziurawcem rogownicowatym, uda się stworzyć piękną kompozycję ogrodową, zwłaszcza nieopodal oczka wodnego.
O liście, usychające latem, należy regularnie dbać, usuwając je, aby roślina miała miejsce do wzrostu. Roślina była często wykorzystywana do tworzenie bukietów, co doprowadziło do znacznego zmniejszenia jej populacji i objęcia gatunku ścisłą ochroną. Rozmnażać pełnika europejskiego można przez podział. Najlepiej czuje się w glebie próchniczej. W górach rośnie w wapieniach i glinach. Pełnik europejski występuje w wielu odmianach:
- „Canary bird” posiada kwiat jaskrawożółty, wysokość do 70 cm.
- „Earliest of All” – jej kwiatostan jest złoto żółty, o wysokości do 40 cm.
- „Etna” o kwiatach ciemno pomarańczowych i wysokości do 50 cm.
- „Golden Cup” z złoto żółtymi kwiatami, wysoka do 70 cm.
- „Lemon Queen” o kwiatach cytrynowo żółtych, sięgająca 80 cm.
- „Orange Princess” w kolorze kwiatów pomarańczowo żółtym, wysokości do 75 cm.
- „Prichard’s Giant” wyróżniający się bardzo dużymi kwiatami o barwie pomarańczowo żółtej, wysokość rośliny około 60 cm.
- „Superbus” z kolei wyróżnia się wysokością, sięgającą aż jednego metra, kwiaty w kolorze żółtym.
Pełnik europejski jest rośliną trującą, dlatego nie należy stosować go do użytku wewnętrznego, jego zastosowanie polega na funkcji dekoracyjnej. Kwiaty pełnika europejskiego swym kształtem przypominają kwiaty róży, można je różnorako komponować z roślinami kwitnącymi, by stworzyć naturalnie wyglądający, kwitnący kolorami ogród przez cały sezon. Pamiętać należy, że pełnik europejski należy do roślin objętych ścisłą ochroną, dlatego nie należy go zrywać oraz niszczyć jego skupisk.
Pełnik europejski jest symbolem ziemi kłodzkiej, nazywany jest różą kłodzką, mimo zmian narodowościowych na tamtejszych terenach.
