Starzec leśny to gatunek rośliny z rodziny astrowatych (łac. Asteraceae Dumort). Charakteryzują się typową dla swojej odmiany budową. Mają na ogół drobne kwiaty, zebrane dość ściśle w kwiatostan zwany potocznie koszyczkiem, który znajduje się na rozszerzonym szczycie pędu rośliny. Wiele gatunków posiada w swoich sokach inulinę lub sok mleczny, a u niektórych przewody żywiczne.
Większość z nich jest owadopylna, tylko nieliczne byliny są wiatropylne. W gatunku roślin astrowatych wyróżnić można dwa rodzaje kwiatów: językowate, które mają koronę u symetrii grzbiecistej rośliny, jak i również kwiaty rurkowate o symetrii promienistej. Astrowate są najczęściej roślinami jedno lub dwu rocznymi, występują również jako byliny.
Starzec leśny – pochodzenie
Starzec leśny nazywany jest również leśnym łajnem, wrzoścem, jak i wspólnym wierzchem górskim. Roślina ta pochodzi z Eurazji (połączenie kontynentalne Europy i Azji). Jest jedną z najliczniej gatunkowo roślin od 2000 do 3000 z czego 23 rosnące dziko w Polsce (w tym jeden wymarły).
Starzec leśny – występowanie
W całej Europie, Azji a także w Ameryce Północnej, gdzie jest gatunkiem bardzo inwazyjnym. W Polsce jest bardzo popularną rośliną, spotykaną na terytorium całego kraju, niezależnie od wysokości i szerokości geograficznej. Starzec leśny występuje na różnego rodzaju glebach, zarówno świeżych i mokrych jak i suchych, piaszczystych. Sprzyja mu odczyn lekko kwaśny. Nie straszne mu są wiatry i chłody. Bywa również ich można spotkać go zimą.
Starzec leśny – kwitnienie
Starzec leśny to roślina roczna lub ozima (zimują głównie różyczki liściowe), kwitnąca w okresie od czerwca do sierpnia.
Starzec leśny – rozmiary
Różne źródła podają wysokość łodygi starca leśnego w przedziałach od 15 do 80cm, lub od 60 do 100cm wysokości (od kolan do pasa). Wzrost tej rośliny uzależniony jest od warunków glebowych i klimatycznych.
Starzec leśny – budowa:
Starzec leśny posiada pierzaste liście o przerywanej, nierównej budowie mające długość około 12 cm. Rozmieszczone są w stosunkowo równych odstępach na nieznacznie owłosionej łodydze rośliny. Kwiaty starca leśnego swym wyglądem przypominają niewielkie koszyczki zbudowane z listków o kształcie lancetowatym (zewnętrzne listki są niewielkie, przylegające do siebie i lekko owłosione). W tak zbudowanym przez roślinę koszyczku występuje najczęściej osiem zwiniętych kwiatków językowatych o intensywnie żółtej barwie. Owoc starca leśnego jest niełupkiem, owłosionym i przyległym do rośliny.
Starzec leśny – zastosowanie
W dawnej medycynie naturalnej wykorzystywane były trzy rodzaje starców: starzec jakubek(łac. Senecio jacobaea) starzec zwyczajny (łac. Senecio vulgaris) jak i również starzec szerokolistny (łac. Senecio plathyphyllus). Niestety z upływem lat starce znacznie straciły znaczenie w medycynie. Jak się okazało, po wielu badaniach zawierają one alkaidy pirolizydynowe, które mają działanie mutagenne, hepatoksyczne i kancerogenne. Udowodnione to zostało podczas badań przeprowadzonych na zwierzętach, podawano im czyste formy alkaidów.
Starce wykorzystywane w medycynie były między innymi do:
- leczenia anemii;
- leczenia zapalenia mózgu;
- leczenia zaburzenia krążenia mózgu;
- leczenia oparzeń i ran otwartych;
- leczenia robaków jelitowych;
Działanie hepatotoksyczne starców zostało zgłoszone naukowo już w 1920 roku, a w latach 50 wykryto zachodzące przemiany alkaidów i powstawanie metabolitów, które są toksyczne.
Typ ochrony rośliny
Starzec leśny jest roślina, która nie podlega ochronie gatunkowej.
Starzec leśny – szkodliwość
Starzec leśny zwyczajny jest stosunkowo szkodliwą rośliną. Podczas silnego wzrostu, w okresie kwitnienia i wegetacji pobiera z gleby bardzo dużo składników odżywczych. Silnie rozwijające się pędy korzeniowe rośliny powodują zagrożenie dla kiełkujących jak i rosnących w pobliżu roślin.W szybkim tempie u starca rozwijają się również młode siewki, co powoduje jego inwazyjne rozprzestrzenianie się po okolicy. Ze względu na wysoką płodność starca, intensywne rozmnażanie i długi okres wegetacji, walka z jego usunięciem z ogrodu jest bardzo trudna. By skutecznie ograniczyć jego liczebność w swojej okolicy należy:
- wczesną wiosną dokładnie wybronować teren;
- jesienią wykonać podorywkę, co powinno zniszczy siewki starca;
- umiarkowanie nawozić wczesne siewki obornikiem;
- ręczne wyrywać rośliny przed ich kwitnieniem;
- na małych terenach, łatwym i szybkim sposobem będzie usunięcie ich przy użyciu środków pochodzenia chemicznego;
Uwagi:
Starzec leśny jak zostało to wcześniej wspomniane pochodzi z rodziny gatunku astrowatych. Są to jedne z najliczniejszych gatunkowo roślin, starzec posiada aż 3000 odmian. Wiele z nich występuje na terenach Polski. Traktowane są jako rośliny ozdobne (te które są bylinami) bądź chwasty (najczęściej występujące na łąkach, w lasach, przy drogach bądź miejscach uprawnych: ogrodach bądź na polach).
Starzec leśny jest rośliną, na którą powinno się zwrócić uwagę, ponieważ jest silnie trującą. Może wyniszczyć w dość szybki sposób wątrobę. Zjedzona w dużych ilościach jest w stanie uszkodzić przewód pokarmowy. Największym zagrożeniem jest dla zwierząt hodowlanych: koni, owiec, krów, kóz, świń, itp.
