Wyprysk kontaktowy nazywany jest również kontaktowym zapaleniem skóry i może występować jako wyprysk kontaktowy alergiczny oraz niealergiczny. Alergiczny wyprysk kontaktowy powstaje w wyniku styczności skóry z antygenem, jednak niekoniecznie w miejscu zetknięcia. Pojawia się zwykle po pewnym czasie od momentu kontaktu z alergenem. W przypadku, gdy mamy do czynienia z kontaktowym zapaleniem skóry o charakterze niealergicznym, to zwykle jest ono zlokalizowane w miejscu zetknięcia skóry a substancją drażniącą i pojawia się bezpośrednio po zaistniałym kontakcie. Wyprysk kontaktowy może przybrać formę ostrą lub przewlekłą.
Substancje wywołujące wyprysk kontaktowy
Nie ma jednego czynnika wywołującego zapalenie skóry. Mogą to być alergeny kontaktowe, substancje drażniące, szkodliwe środki chemiczne, roztwory zasad i kwasów, a nawet detergenty i popularne środki piorące.
Najczęstszymi przyczynami odpowiedzialnymi za powstanie wyprysku są metale. Chrom występujący w zapałkach, impregnatach do drewna, w farbach, barwnikach, a także obecny w cemencie i betonie. Nikiel i kobalt, występujące w sztucznej biżuterii, czy elementach odzieży (sprzączki, guziki).
Poza metalami odpowiedzialne za powstawanie wyprysku kontaktowego są: żywice epoksydowe, składniki gumy, formalina i składniki kosmetyków. W kosmetykach najbardziej uczulającymi składnikami są barwniki, substancje konserwujące i zapachowe. Do odpowiedzialnych za wyprysk kontaktowy są: olejki eteryczne, alkohol lanolinowy, kwas sorbowy, kumaryna, euceryna czy parabeny. Substancje uczulające mogą być równie często składnikami leków.
Dlatego trzeba zachować ostrożność przy stosowaniu leków i kosmetyków, szczególnie kolorowych, tuszu do rzęs oraz w lakierach i farbach do włosów.
Wyprysk kontaktowy – objawy
Wyprysk kontaktowy to choroba, której objawy są bardzo charakterystyczne. Dominującym objawem jest silny świąd skóry, któremu towarzyszy uczucie pieczenia lub bólu. Zwykle pojawia się wysypka, a niekiedy na powierzchni podrażnionej i zaczerwienionej skóry pojawiają się charakterystyczne grudki wysiękowe oraz pęcherzyki. Inne objawy to ściemnienie, zgrubienie i pękanie naskórka, szorstki, wysuszony naskórek lub zaczerwieniony i opuchnięty.
Objawy w zależności od rodzaju kontaktowego zapalenia skóry, mogą pojawić się na różnych częściach ciała. Różny będzie też czas wystąpienia objawów, od momentu kontaktu skóry z alergenem lub substancją drażniącą. Może to być fragment skóry mający bezpośredni kontakt z substancją drażniącą lub może być rozlany na całym ciele, niekiedy w miejscach daleko odsuniętych od miejsca kontaktu.
Wyprysk kontaktowy – rozpoznanie i leczenie
W momencie pojawienia się objawów uczulenia, należy bezwzględnie przerwać kontakt z substancją, która podejrzewamy o wywołanie zmian skórnych. Jeżeli odpowiedzialnym jest kosmetyk, należy go odstawić i nie malować się do czasu rozpoznania. Jeżeli to substancje chemiczne, o których wiemy, że mieliśmy kontakt to natychmiast trzeba spłukać je z ciała. W przypadku podejrzanej sztucznej biżuterii, również należy się jej pozbyć.
Jeżeli świąd jest bardzo uciążliwy możemy przyjąć środek przeciwhistaminowy, dostępny bez recepty. Następnym krokiem, bez względu czy objawy ustąpiły, a my zaprzestaliśmy kontaktu z substancją podrażniającą, powinniśmy udać się do lekarza.
Podstawą leczenie jest właściwe rozpoznanie, a to należy do lekarza, który na przeprowadzonego wywiadu i oględzin zmienionych chorobowo zmian, może postawić diagnozę. Niestety, wyprysk kontaktowy może być łatwo pomylony z wypryskiem atopowym lub innymi chorobami skóry. Dlatego lekarz powinien uzupełnić badanie o testy płatkowe. Na skórę placów nakłada się małe, bibułkowe krążki nasączone różnymi substancjami odpowiedzialnymi za powstawanie wyprysku kontaktowego i na odczytaniu wyników, najpierw po upływie doby, a następnie po trzech dobach. Pojawienie się zaczerwienienia, grudek lub pęcherzyków może wskazać substancję, która nas uczula.
Najskuteczniejszym lekarstwem w leczeniu wszelkich alergii jest unikanie substancji uczulającej. Jednak często jest to, z różnych względów niemożliwe i wówczas powinno się podjąć leczenie farmakologiczne.
Leczenie może być miejscowe, ogólne lub kombinowane i zależy od stopnia nasilenia zmian skórnych oraz od formy stanu zapalnego, czy jest ostry, czy przewlekły.
Wyprysk kontaktowy – leczenie
W leczeniu miejscowym stosuje się okłady odkażające (roztwór taniny, azotanu srebra, antybiotyki w aerozolu) i preparaty przeciw obrzękowe. Lekarz może zapisać też na krótki okres czasu glikokortykosteroidy (betametazon, hydrokortyzon, flutykazon, mometazon, triamcynolon), mające działanie przeciwzapalne i działające zwężające na naczynia. Nie należy przedłużać czasu ich stosowania ze względu na ryzyko powikłań. W leczeniu rozległych zmian stosuje się leki w formie tabletek.
Leczenie ogólne polega na podawaniu leków przeciwhistaminowe doustne (cyproheptadyna dimetynden, hydroksyzyna, klemastyna, prometazyna), które usuwają dokuczliwy świąd i zmniejszają stan zapalny. Niekiedy, w wyprysku kontaktowym stosuje się terapie pomocnicze, jak lecznicze naświetlania skóry. Jednak zawsze należy zadbać o prawidłowe nawilżenie i natłuszczenie skóry.
Leczenie wyprysku kontaktowego jest skomplikowane i powinno być przeprowadzane tylko pod opieką lekarza specjalisty. Najlepiej unikać kontaktu z alergizującą substancją, lub w braku takiej możliwości stosować odzież ochronną i rękawiczki. Nie zawsze uchroni nas to, przed zachorowaniem, jednak obniży prawdopodobieństwo zachorowania.
