Tarczyca wyniosła (z łac. Scutellaria altissima L.) jest rośliną należącą do rodziny jasnotowatych (z łac. Lamiaceae Lindl.). Gatunek ten jest niezwykle rzadki, pochodzi z terenów wschodniej Europy oraz zachodniej Azji. W Polsce z kolei występuje na dwóch stanowiskach. W rezerwacie przyrody o nazwie „Skalisty Jar Libberta” w okolicach Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego (nieopodal miejscowości Równa) oraz w rezerwacie nazywanym „Grądowym Zboczem” zlokalizowanym koło Recza.
Drugie miejsce występowania tarczycy wyniosłej zostało odkryte dopiero w 2005 roku (mimo iż badania florystyczne były na tymże terenie przeprowadzane już we wcześniejszych latach). Lokalizacje te są pokrywane przez opisywaną roślinę w łanowo-dolnych częściach lasów, bowiem jest ona częścią runa leśnego. Z początku przewędrowała przez Morze Czarne oraz Adriatyk. Z azjatyckiego Azerbejdżanu trafiła do Włoch, skąd rozpowszechniła się na inne państwa Starego Kontynentu.
Tarczyca wyniosła
Obecnie Scutellaria Altissima jest stosowana w tradycyjnej medycynie chińskiego i hinduskiej. Głównym powodem, dla którego jest chętnie uprawiana są jej właściwości lecznicze.
Tarczyca wyniosła jest tak zwaną byliną, hemikryptofitem. W trakcie okresy zimowego traci własne pędy nadziemne, z kolei pączki zimują na poziomie gleby – chroni je między innymi ściółka. Tarczyca posiada łodygę, której wysokość w górze wynosi od 0.6 metra aż do 1.2 metra.
Liście charakteryzują się prostym wyglądem, rosną wzdłuż łodygi, a ich krawędzie są ostre, lekko ząbkowate. Jej maleńkie kwiaty kwitną w kolorze niebieskim, żółtym, białym oraz tak zwanym „kremowym”, wzdłuż cienkiej łodygi w okresie miesięcy czerwiec oraz lipiec. Jej kwiaty przypominają swoim wyglądem małe „dzwoneczki” rosnące ku górze. Liście zwykle są symetryczne względem siebie, nie wyrastają wyżej od kwiatów, toteż najczęściej „trzymają się” podłoża.
Tarczyca wyniosła – właściwości lecznicze
Roślina ta posiada wiele właściwości leczniczych, potrafi zadziałać jako środek uspokajający, a także przeciwzapalny oraz przeciwgorączkowy. Często tarczyca wyniosła jest stosowana w przypadku problemów z zasypianiem, bądź też w trakcie przeziębienia, jako lek kojący – na drogi oddechowe i gardło. Gatunek ten składa się z różnorodnych związków – zarówno flawonów, jak i fenolowych, w związku z czym działa z korzyścią na wiele dolegliwości zdrowotnych.
Choć roślina nie występuje zbyt często na terenie Polski, to jednak jest coraz częściej popularna i stosowana jako lek kojący i przynoszący oczekiwane efekty. W aptekach obecnie można spotkać preparaty, które są tworzone z tejże właśnie rośliny. Jednocześnie jednak należy mieć na uwadze, aby nie stosować tarczycy wyniosłej w nadmiernych ilościach, bowiem posiada ona skutki uboczne, takie jak zawrotu głowy, nudności, drgawki oraz letargi.
Roślina posiada pozytywny wpływ na chore serce, bowiem znacząco obniża cholesterol, a także ciśnienie, dzięki czemu płytki miażdżycowe w tętnicach nie rosną. Na wschodzie jest również uważana jako doskonały środek przeciwko zachorowaniom na nowotwory, gdyż ma ona wywoływać apoptozę (tak zwana „nagła śmierć”) w komórkach nowotworowych. Oprócz tego, roślina skutecznie hamuje rozwój choroby i często przyczynia się do pokonania komórek rakowych w organizmie.
Tarczyca wyniosła – sposób użycia
Pierwszy raz tarczyca wyniosła została opisana w 1753 roku przez szwedzkiego naturalistę, Carla von Linne’a.
Z kwiatów tarczycy wyniosłej można zaparzyć napar. Wystarczy dodać do wody (jako dodatek smakowy i nie tylko), a następnie wypić go na zimno i w formie herbaty, bądź też przykładać po wcześniejszym namoczeniu odpowiedniej jakości tkaniny do ciała, jako środek przeciwgorączkowy oraz – w pewnych sytuacjach – kojący.
Odpowiednią ilość suszonej tarczycy wyniosłej (około 30 gram, w zależności od pojemności naczynia) należy zalać wrzącą wodą (o około 100 stopni Celsjusza), a następnie odstawić na kilkanaście minut, aby napar w odpowiedni sposób zaparzył się. Po tym czasie należy odcedzić resztki rośliny, a następnie pozostawić do ostygnięcia, bądź też wypić ciepły. Istnieje możliwość słodzenia napary słodzikiem, cukrem, bądź też miodem naturalnym.
Co ważniejsze – w celu stworzenia mieszanek ziołowych, można łączyć tarczycę wyniosłą z innymi roślinami, aby uzyskać jak najlepszy efekt leczniczy. W zależności od oczekiwanych efektów, pacjenci mogą łączyć różnorodne gatunki ziół w odpowiednich ilościach oraz proporcjach.
Coraz częściej można spotkać się również z nasionami tarczycy wyniosłej, gdyż jej popularność stale wzrasta. Osoby posiadające własne ogródki chcą posiadać ów roślinę na swoim terenie. Należy więc pamiętać, iż zioła te preferują znaczącą większość rodzai gleb, jednak ich stanowisko powinno być słoneczne, bądź też częściowo osłonięte cieniem.
Co więcej – scutellaria altissima l. powinna być sadzona w odstępach mniej więcej trzydziestu centymetrów. Okres kwitnienia przypada na czerwiec i lipiec, jednak roślina nie zawsze jest w stanie przezimować, a w przypadku ostrych mrozów – może zginąć. Zwykle rośnie na wysokość od 0.6 metra do 1.2 metra.
