Szczodrzyk miotlasty (łac. Lembotropis scoparius = Sarothamus scoparius) zwany także żarnowcem miotlastym, krzew rodzimy w Anglii i powszechnie stosowana w tym kraju, rośnie dziko na całej umiarkowanej Europie i północnej Azji. W Polsce roślina występuje w pasie nadmorskim, na nizinach i na pogórzu. Krzew występuje w obficie na piaszczystych pastwiskach i wrzosowiskach. Roślina lubi podłoża przepuszczalne, suche nie wymaga bogatych składników mineralnych. Nie lubi natomiast podłoża wapiennego i mocno zasolonego. Naturalizacja w piaszczystej glebie w Ameryce Północnej.
Krzew wyrasta na wysokość 2 metrów produkuje liczne, długie, proste, szczupłe, jasnozielone gałązki, twarde i bardzo elastyczne, gładkie i wyraźnie widoczne. Liście są naprzemienne, owłosione, gdy są młode, niższe, trzy małe, podłużne ulotki, górne, w pobliżu końcówek gałęzi, małe i często zredukowane do pojedynczej ulotki. Duże jasnożółte, pachnące kwiaty, rozkwitające od kwietnia do lipca, podłużne, spłaszczone strąki, około 3 cm długości, owłosione na krawędziach, ale gładkie po bokach. Są prawie czarne, gdy dojrzewają. Kwiaty są wielką atrakcją dla pszczół, zawierają mnóstwo pyłków.
Wczesną wiosną, zazwyczaj w maju, zbierane są młode, zielne końce kwitnących gałęzi, ponieważ zawierają one najwięcej alkaloidów pod koniec zimy. Są one stosowane oficjalnie zarówno w stanie świeżym, jak i suszonym.
Szczodrzyk miotlasty – właściwości lecznicze
Szczodrzyk miotlasty posiada właściwości lecznicze dzięki posiadaniu tak cennych składników, jakimi są alkaloidy, czyli: flawonoidy, dopamina, sparteina, lupanina, tyramina, sarotaninina, oraz olejek eteryczny.
Roślina wykazuje działanie moczopędne, wyrównujące miarowość serca, przeciwobrzękowe, tonizujące, przeciwzapalne, przeciwbólowe. Ziele to dzięki zawartości sparteiny wykazuje działanie pomocnicze przy zaburzeniach krążenia obwodowego. Ponadto roślina posiada lecznicze właściwości na nerwicę serca. Także badania nad działaniem leczniczym tej rośliny wykazały, że ekstrakty na jej bazie wspomagają akcję porodową, pobudzając skurcze.
Układ trawienny, stawy oraz mięśnie mogą być wspomagane poprzez spożywanie ekstraktów z tego zioła. Jego działanie przeciwbólowe pomaga zniwelować dokuczliwe bóle i stany zapalne.
Szczodrzyk miotlasty – zastosowanie
Szczodrzyk miotlasty znalazł zastosowanie w leczeniu chorób układu moczowego. Leki są stosowane w postaci wywaru często z octanu amonu i octanu potasu, jako słabego leku moczopędnego, zwykle w przypadku kropelek o kardiologicznym pochodzeniu. Działanie jest spowodowane zawartości glikozydów, których działanie na błonę śluzową nerek powoduje usunięcie nadmiaru wody i zniwelowanie obrzęków.
Sok z tej rośliny w dużych dawkach, ma skłonność do niwelowania zaburzeń ze strony żołądka i jelit, a zatem jest często stosowany, jako środek wspomagający inne leki moczopędne. Często roślina dodawana jest do różnych mieszanek poprawiając działanie lecznicze.
W medycynie ziołowej zaleca się mieszanie wywaru z szczodrzyka, jako korzystne działanie na bóle pleców i nerek, a także w przewlekłych opuchliznach. Oświadczenia różnych badaczy, zarówno klinicznych jak i farmakologicznych, dotyczące wpływu tej rośliny, wywołały różne opinie na temat wpływu na nerwy i układ krążenia.
Stwierdzono, że powoduje przejściowy wzrost ciśnienia tętniczego, a następnie dłuższy okres spadku napięcia naczyniowego. Małe dawki spowalniają serce przez krótki okres, a następnie przyspieszają jej szybkość, jednocześnie zwiększają tętno. Badacze twierdzą, że jest to przydatny tonik na serce i regulator w przewlekłej chorobie zastawkowej.
Potwierdzono dobroczynny wpływ tej rośliny na poród poprzez wywoływanie i pobudzanie skurczów porowych. Ponadto wykazano zastosowanie rośliny w ginekologii przy podawaniu jej w atonii macicy. Dolegliwości ze strony układu trawiennego takie jak wymioty i biegunka były również leczone za pomocą wywarów z szczodrzyka miotlastego.
Właściwości przeciwzapalne pozwalają na zastosowanie tej rośliny do użytku zewnętrznego. Szczodrzyk miotlasty jest wykorzystywany na takie problemy jak: bolesne czyraki, ropiejące wrzody oraz inne problemy skórne.
Szczodrzyk miotlasty – sposoby użycia
Sok ze szczodrzyka miotlastego jest używany do przygotowania nalewki. Poprzez wyciśnięciu świeżych wierzchołków, dodaniu jednej trzeciej objętości alkoholu i odstawienie mieszanki na siedem dni. Następnie należy przecedzić i spożywać.
Wywar z tego krzewu przygotowywany jest poprzez gotowanie wysuszonych wierzchołków przez piętnaście minut, a następnie odstawienie do wystygnięcia. Można go także zastosować zewnętrznie.
Wyciąg z rośliny przygotowuje się ze sproszkowanych suszonych płatków.
Z wysuszonych pędów szczodrzyka miotlastego zbieranych w czasie kwitnienia warto przygotować napar. Wystarczy do dwóch gramów rośliny (można użyć pędy z liśćmi, kwiatami i owocami) lub około jednego grama zmielonych nasion. Części zioła trzeba zalać wrzącą wodą w ilości do 150 ml. Następnie odstawić na pół godziny, przecedzić. Spożywać trzy razy dziennie.
