Centuria wąskolistna (łac. Gentiana pneumonanthe) preferuje bogate łąki, dzikie, wilgotne wrzosowiska, gleby piaszczyste lub torfowiska w lesie. Swoim zasięgiem obejmuje zakres Europy, w tym Wielka Brytania, Skandynawia na południe i wschód do Hiszpanii, Macedonii, Kaukazu i Syberii.
Roślina rośnie do 50 centymetrów wysokości, kwiaty to hermafrodyta (mają zarówno narządy płci męskiej jak i żeńskiej). Centuria lubi podłoże lekkie, gliniaste i dobrze odwodnione gleby. Odpowiednie pH: kwasowe i obojętne gleby. Roślina rośnie dobrze zarówno w cieniu jak też na słońcu.
Centuria wąskolistna jest rośliną wieloletnią, posiada łodygę prostą pokrytą lancetowatymi liśćmi. Kwiaty przybierają kolor niebieski dochodzący do 4 cm, posiadają rurowy kielich. Korona szerokodzwonkowata, zrośnięta z 5 płatków. Nasiona drobne, pokryte siateczką. Roślina kwitnie w okresie między sierpniem, a wrześniem. Centuria jest żywicielską chronionego motyla modraszka.
Centuria wąskolistna – właściwości lecznicze
Centuria wąskolistna należy do roślin goryczkowatych, dzięki czemu posiada gorzki smak. Jej właściwości lecznicze odnoszą się do poprawy układu trawienia i pobudzenia funkcji wątroby i układu żółciowego. Przez lata centuria była stosowana w leczeniu anemii, wpływając na poprawienie ogólnego stanu organizmu. Ze względu na pobudzanie do wytwarzania soków w wielu narządach roślina wspomaga ich prawidłową pracę.
Centuria wąskolistna wpływa dobroczynnie na pracę układu pokarmowego, dróg żółciowych, układu nerwowego, działa na oczyszczenie jelit z pasożytów. Ponadto roślina ma działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, przeciwgorączkowe.
Wszystkie wymienione właściwości lecznicze pochodzą z substancji, jakie ta roślina zawiera a mianowicie: sekoirydoidy, centapicrin, centaurosid, gentiopicrosid. A także: deacetylcentapicrin, ksantony, flawonoidy w postaci kwasów: waniliowy, protokatechowy, kawowy, ferulowy. Ponadto trójterpeny alfa i beta, amyryna, fitosterole, alkany, kwasy tłuszczowe, fenelokwasy. Centuria to także olejki eteryczne i sole mineralne.
Centuria wąskolistna – zastosowanie
Centuria wąskolistna była używana przez zielarzy do leczenia chorób związanych z zaburzeniami trzustki, wątroby, woreczka żółciowego. Uregulowanie prawidłowego wydzielania żółci usprawnia funkcjonowanie wymienionych narządów. Istnieją doniesienia o pozytywnym wpływie wyciągu z tej rośliny na ukrwienie mózgu. Systematyczne spożywanie ekstraktów, naparów czy odwarów z centurii pozwoli na poprawienie zdrowia zarówno fizycznego jak też psychicznego. Złe samopoczucie, odczuwanie niepokoju może zostać ustabilizowane przy zastosowaniu wyciągu z tego zioła.
Metabolizm ulega ustabilizowaniu, prowadząc do prawidłowego wchłaniania spożywanych pokarmów i rozprowadzania ich do krwioobiegu. Zioła te mają swój wpływ na proces odtruwania organizmu, dzięki czemu można pozbyć się szkodliwych toksyn. Według doniesień medycyny ludowej świeże liście mogą przynieść ulgę przy wrzodziejących ranach oraz wypryskach skórnych o różnym podłożu. Należy przemywać zmienione chorobowo miejsca, nawet kilka razy dziennie. Ponadto przyjmowanie wewnętrzne naparu lub wywaru z centurii poprawi efekt leczniczy.
W ostatnich latach powstały doniesienia o wpływie centurii wąskolistnej na obniżenie gorączki. Dzięki temu istnieje możliwość zastosowania jej ekstraktów przy chorobach wirusowych i bakteryjnych.
Badania prowadzone nad zastosowaniem centurii wąskolistnej potwierdzają jej uzdrawiające zalety przy nadkwasocie żołądka. A także w dolegliwościach bólowy i wzdęciach brzucha, również przy nieprawidłowej ilości wydzielanej żółci. Nieżyt żołądka o podłożu bakteryjnym może być z powodzeniem wyleczony za pomocą centurii wąskolistnej. Niestrawność również ulegnie zniwelowaniu dzięki goryczce będącej podstawowym składnikiem tej rośliny.
Osoby, które przebyły ciężkie zabiegi chirurgiczne mogą stosować ekstrakty z tego zioła, ponieważ wpłynie ono na poprawę funkcji trawiennych, które w takich przypadkach są zaburzone. Właściwości przeciwbakteryjne rośliny mogą wspomóc organizm w eliminowaniu szkodliwych czynników, które objawiają się stanami zapalnymi, łącznie z gorączką.
Centuria wąskolistna – sposoby użycia
Napar: 1 łyżkę suszonych ziół zalać szklanką wrzątku i zaparzać pod przykryciem do przestygnięcia. Przecedzić i spożywać w niewielkich porcjach przez cały dzień.
Najlepiej pić napar na pół godziny przed jedzeniem. Pobudzi to apetyt, trawienie i wytwarzanie żółci.
Wywar: 2 łyżki centurii wąskolistnej zalać szklanką wody, gotować przez 10 minut na wolnym ogniu. Następnie przecedzić i spożywać do 4 razy dziennie po jednej łyżce.
Odwar: około 2 łyżeczek sproszkowanego korzenia centurii wąskolistnej zlać 2 szklankami wody. Gotować na małym ogniu przez czas nie dłuższy niż 10 minut. Pozostawi ć odwar do wystygnięcia, po czym przecedzić. Spożywać 3 razy dziennie przed posiłkami po nie więcej niż 100 ml.
W przypadku problemów z chorobą pasożytniczą, trzeba spożywać suchy korzeń w ilości ¼ łyżeczki, popijając wodą.
