Czosnek zielonawy (łac. Allium oleraceum) to euroazjatycki gatunek rośliny należącej do rodziny czosnkowatych. Warto zaznaczyć, że czosnek zielonawy to roślina wieloletnia, którą najczęściej można odnaleźć w zaroślach, na zboczach, przydrożach oraz polach. Rośnie w wilgotnych, bardzo często gliniastych glebach. Ponadto czosnek zielonawy rozwija się najlepiej, gdy jest całkiem lub częściowo wystawiony na działanie promieni słonecznych. Jednakże warto również zauważyć, że czosnek zielonawy nie należy do wymagających roślin, wręcz przeciwnie – bardzo dobrze radzi sobie w trudnych warunkach.
Czosnek zielonawy osiąga nawet do 81 cm wysokości. Składa się z cebuli, cebulek, łodygi oraz liści. Cebula czosnku zielonawego ma bardzo charakterystyczny kulisty lub jajowaty kształt, liście czosnku zielonawego są natomiast półkoliste, bezogonkowe oraz szorstkie. Kwiaty tej byliny są lejkowato-dzwonkowate, a w dodatku mogą przybierać różne kolory – można je spotkać w szerokiej gamie odcieni: od niebieskiego do fioletowego lub od różowego do czerwonego oraz w kolorze białym.
Charakterystyczne dla czosnku zielonawego jest wytwarzanie drobnych cebulek w obrębie kwiatostanu. Służą one do rozmnażania. Czas kwitnienia rośliny nie jest zbyt długi, ponieważ trwa ok. 3 miesiące. Kwitnienie następuje w okresie od kwietnia do lipca. Podobnie do różnego rodzaju traw, czosnek zielonawy bardzo szybko się rozprzestrzenia. Kiedy pojawi się w naszym ogródku zachowuje się jak zwykły chwast i bardzo trudno jest się go pozbyć. W Polsce czosnek zielonawy jest spotykany w każdej części kraju, w Europie występuje od Skandynawii i Rosji do północnej Hiszpanii, Włoch oraz Bułgarii, można go również spotkać na terenie Azji.
Czosnek zielonawy – właściwości lecznicze
Podstawowe właściwości lecznicze czosnku zielonawego:
- bakteriobójcze,
- grzybobójcze,
- wzmacniające odporność.
Czosnek zielonawy, podobnie jak inni przedstawiciele rodziny czosnkowatych, jest szeroko znany ze swoich właściwości bakteriobójczych oraz grzybobójczych. Warto również wspomnieć, że zawiera bardzo ważne witaminy oraz minerały, m.in. witaminę A oraz C, wapń, żelazo i fosfor. Według niektórych badań dzięki swojej bogatej zawartości w wyżej wymienione witaminy i minerały, czosnek zielonawy przyczynia się do obniżania ciśnienia krwi, zmniejszając w ten sposób ryzyko wystąpienia zawału i chorób serca.
Niezwykle istotne jest to, że czosnek zielonawy jest najbardziej efektywnym przedstawicielem rodziny czosnkowatych, jeżeli chodzi o redukcję wyżej wspomnianego ryzyka. Ponadto warto również zauważyć, że roślina ta była powszechnie wykorzystywana w medycynie ludowej – w przeszłości czosnek zielonawy był w wielu przypadkach używany do zwalczania kaszlu oraz zwiększaniu odporności organizmu.
Bardzo interesujący jest również fakt, że rozprzestrzenienie się czosnku zielonawego w Europie jest przez wielu kojarzone z Wikingami oraz nękającym ich szkorbutem. Żeglarze wprowadzili do swojej diety czosnek zielonawy, ponieważ kojarzyli, że jego właściwości mogą pomóc w walce z wyżej wspomnianym schorzeniem. Dzisiaj wiemy, że była to zasługa witaminy C, której duża zawartość jest charakterystyczną właściwością dla czosnku zielonawego.
Kolejne lecznicze zastosowanie czosnku zielonawego odnosi się do jego soku. Po połączeniu soku wyciśniętego z czosnku zielonawego z wodą otrzymujemy miks, który świetnie sprawdza się jako środek antyseptyczny. Można go stosować na rany oraz stany zapalne. Poza tym po rozgryzieniu czosnku zielonawego wydziela się allicyna, czyli siarkoorganiczny związek chemiczny o działaniu bakteriobójczym oraz bardzo specyficznym zapachu, pomaga on w walce z bakteriami.
Czosnek zielonawy – zastosowania i sposoby użycia
Allium oleraceum nie jest tak popularny jak inni przedstawiciele jego gatunku. Czosnek zielonawy, choć obecnie trochę zapomniany, może znaleźć zastosowanie w trzech następujących dziedzinach życia: w medycynie ludowej, kulinariach, w domu oraz w ogrodzie. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu sok wyciśnięty z czosnku zielonawego służył jako ekologiczny środek odstraszający mole spożywcze.
Jednakże nie tylko sok znajduje czosnku zielonawego znajduje praktyczne zastosowanie. Warto wspomnieć, że do jadalnych części czosnku zielonawego zalicza się również cebulę, cebulki oraz świeże liście. Ponadto cebulki, cebula oraz liście są jadalne zarówno surowe, jak i po ugotowaniu. Bardzo często używa cebulki, cebula oraz liście czosnku zielonawego odnajdują zastosowanie w przepisach kuchennych. W końcu można ich użyć do przyprawiania zup, gulaszy, sałatek i innych potraw, nadając im wyrazistego, czosnkowego smaku.
Należy jednak pamiętać, że czosnek zielonawy należy dodać pod koniec gotowania, żeby nie utracił on swojego smaku i właściwości leczniczych. Warto również zaznaczyć, że wysuszone liście czosnku zielonawego całkowicie tracą swoje właściwości, zatem należy unikać ich suszenia. Interesujące jest również to, że czosnek zielonawy zasadzony w ogródku może sprawić, że pozbędziesz się natarczywych insektów, jednak pamiętaj, że ryzykujesz tym, że zdominuje on cały ogródek!
