Wrotycz szerokolistny (tanacetum balsamita) to roślina znana także pod nazwami złocień balsamiczny czy bełżyna balsamiczna. Roślina ta pochodzi przypuszczalnie z Azji, a obecnie w stanie dzikim występuje w Europie oraz Ameryce Północnej. Liście tego rodzaju wrotycza wydzielają przyjemny, wręcz balsamiczny zapach(stąd nazwa). Liście te służą zwykle do przyprawiania, a nawet konserwowania piwa. Liście posiadają smak gorzkawy, pikantny i bardzo aromatyczny. Złocień otrzymał nazwę liścia biblijnego (z powodu stosowania go jako zakładki w bibliach).
Właściwości wrotyczu szerokolistnego
Roślina ta w tradycji lecznictwa była stosowana do zmniejszenia dolegliwości bólowych w trakcie porodu oraz wzmocnienia wątroby. Wywar z rośliny wykazuje działanie przeciwskurczowe, a dodatkowo lecznicze w przypadku dolegliwości trawiennych. Wrotycz szerokolistny jest także wykorzystywany do łagodzenia problemów z miesiączką.Wrotycz szerokolistny wykazuje takie właściwości jak antyseptyczne, ściągające oraz przeczyszczające. Lista chorób, do których leczenia można go wykorzystać jest długa i obejmuje takie dolegliwości jak:
- odrobaczenie,
- dolegliwości wątroby i woreczka żółciowego,
- oparzenia,
- użądlenia owadów,
- w leczeniu anoreksji,
- owrzodzenia jamy ustnej,
- brak miesiączki,
- wzdęcia,
- skurcze,
- spazm,
- gazy jelitowe,
- dyspepsja,
- gorączka,
- owsik ludzki i inne.
Ponadto wrotycz może przysłużyć się przy dezynfekcji, zaparciach, jako lek moczopędny, środek bakteriobójczy, przy obrzękach, do zranień, aby uchronić przed zakażeniem. Zwalczanie pasożytów wewnętrznych wrotycz zawdzięcza zawartości pyretryny i cynaryny.
Sposób użycia wrotyczu szerokolistnego
Wrotycz szerokolistny zazwyczaj jest stosowany herbatka. Jednakże pokrojone listki tej rośliny można dodać do sałatek, warzyw, ziemniaków, a nawet do do wypieku ciasta, gdzie ułożone w całości dodadzą smaku. Liście te doskonale pasują do dziczyzny, drobiu i wędlin. Natomiast posiekane świeże listki potrafią również dodać smaku bitej śmietanie. Surowe liście mogą być dodawane do zup, a w latach wcześniejszych były stosowane przy warzeniu piwa, gdyż ułatwiały jego konserwację oraz nadawały tak znany wszystkim posmak goryczki. Z powodu właściwości konserwujących był stosowany jako zakładki do ksiąg.
W jakiej formie stosuje się wrotycz szerokolistny?
Roślina ta dzięki swoim właściwościom jest skutecznym lekarstwem. Jest tak w przypadku przeziębienia, kaszlu czy kataru, gdzie wystarczy zaserwować herbatkę z liści złocienia balsamicznego z dodatkiem goździków oraz miodu. Natomiast herbatkę z liści wrotyczu bez dodatków poleca się pić na czczo przy częstych bólach głowy.Z tego powodu wciąż jest w składzie wielu środków aptecznych, które leczą bóle głowy i migreny.
Z kolei herbatka z wrotyczu z dodatkiem kopru włoskiego jest polecana na osłabienie układu nerwowego, przy wewnętrznym niepokoju, w celu odprężenia oraz na spadek nastroju. Dodatkową zaletą wrotyczu jest jego odstraszające działanie na owady. Warto jednak pamiętać, że przedawkowanie wrotyczu może spowodować zaburzenia układu nerwowego jak i przewodu pokarmowego.
Inne zastosowania wrotyczu
Złocień balsamiczny może być także wykorzystany jako odstraszacz na mole po dodaniu do saszetek w szafach z ubraniami. Może także posłużyć do ostatniego płukania umytych włosów przez co nada im miły zapach. Wrotycz szerokolistny to również chętnie uprawiana roślina ozdobna. Przez znachorów był używany do leczenia napadów histerii, do spędzania płodu czy pobudzenia menstruacji.Sama woda naciągnięta wrotyczem jest odświeżająca i posiada właściwości łagodzące podrażnienia skóry. Natomiast w ogrodnictwie odwar z wrotyczu stosowany jest do zwalczania stonki ziemniaczanej oraz mszyc.
W średniowieczu wrotycz wkładano pomiędzy karty modlitewników, co zapobiegało uśnięciu w trakcie długiego kazania. Już w wiekach średnich stworzono kompozycję zapachową pod nazwą „Acqua di erba di Santa Maria”, czyli woda z ziela Panny Marii(ze złocienia balsamicznego). z powodu swoich właściwości bakteriostatycznych, bakteriobójczych i grzybobójczych była stosowana do balsamowania zwłok. Jej właściwości znano już w starożytnym Egipcie, gdzie wchodziła w skład preparatów do mumifikowania zwłok. Warto wiedzieć, że kwiatostany nierozwinięte, które zostały ścięte w czerwcu można suszyć, a po rozkruszeniu stosować jako przyprawę. Z kolei kwitnący wrotycz może zostać zastosowany jako przyprawa do ogórków kiszonych. Złocień może być stosowany wewnętrznie jak i zewnętrznie w podobnych przypadkach jak szałwia(ale wrotycz jest silniejszy).
W jakich warunkach uprawiać wrotycz?
Roślina o tak wielu cudownych wręcz właściwościach nie wymaga zbyt wielu udogodnień. Przede wszystkim preferuje miejsca słoneczne, gdzie PH ziemi wynosi od 5,0 do 7,6. Gleba może być nawet sucha piaszczysta . Brak słońca nie stoi na przeszkodzie do jej uprawiania, gdyż bez słońca(w cieniu) wytwarza dużo liści(które wykazują lecznicze właściwości, a kwiaty nie są zbyt atrakcyjne). Dodatkowo jest to roślina mrozoodporna. Jest to roślina często spotykana w starych ogródkach. Z powodu jej silnego zapachu często jest również mylona z miętą.
