Sasanka zwyczajna (Pulsatilla vulgaris) należy do roślin z rodziny jaskrowatych. Występuje około trzydzieści gatunków sasanek. W Polsce do najpopularniejszych należą: sasanka alpejska Pulsatilla alpina, sasanka łąkowa Pulsatilla pratensis, sasanka otwarta Pulsatilla patens, sasanka słowacka Pulsatilla slavica, sasanka wiosenna Pulsatilla vernalis oraz sasanka zwyczajna Pulsatilla vulgaris. Wszystkie te gatunki znajdują się pod ochroną.
Sasanka zwyczajna – Pulsatilla vulgaris
Sasanka zwyczajna jest byliną, czyli rośliną wieloletnią. Jej czas kwitnienia przypada na okres wczesnowiosenny (początek marca), dlatego roślina musiała wykształcić system zabezpieczający przed mroźnymi nocami przedwiośnia. Najmłodsze pędy, liście, pąki, a nawet kwiaty pokryte są grubą warstwą białych włosków, które chronią je przed niskimi temperaturami. Sasanka zwyczajna występuje głównie w Europie Zachodniej i Środkowej.
W Polsce objęta jest całkowitą ochroną i występuje bardzo rzadko. Niegdyś jej naturalnym środowiskiem była Wielkopolska i Wyżyna Lubelska. Obecnie można ją spotkać głównie w przydomowych ogrodach. Niekiedy występuje na wapiennych zboczach górskich i w borach szpilkowych.
Pulsatilla vulgaris zimuje w postaci podziemnego kłącza, z którego wyrastają łodygi zakończone pąkiem kwiatowym. Poniżej pąka znajdują się trzy liście podkwiatowe. Z pojedynczego kłącza może wyrosnąć nawet kilkanaście łodyg, dzięki czemu roślina ta tworzy gęste kępy osiągające wysokość 15 cm. Dzwonkowate kwiaty są zazwyczaj koloru fioletowego. Jednak w przypadku roślin ogrodowych można spotkać również kwiaty w różnych odcieniach czerwieni i białe. W środku każdego z nich znajdują się liczne żółte pręciki okalające umiejscowiony centralnie słupek. Kiedy roślina przekwita, z ziemi wyrastają pierzaste liście odziomkowe, pędy kwiatostanowe natomiast wydłużają się do długości około 40 cm. Na końcu kwiatostanu tworzy się owocostan.
Sasanka wymaga lekkiej, piaszczystej gleby i słonecznego stanowiska. Roślina ta jest odporna na suszę i mróz. Nie są jej groźne żadne szkodniki, nie choruje, dlatego doskonale przyjmie się w większości ogrodów. Ze względu na piękne kwiaty, które są pierwszymi symbolami wiosny, jest popularną rośliną wśród miłośników ogrodnictwa. Doskonale sprawdza się na ogrodowych skalniakach i w kompozycjach kwiatowych. Aby pulsatilla jak najdłużej pięknie kwitła, należy ją co kilka lat wykopać i podzielić kępy na mniejsze. Roślinę należy zbierać podczas kwitnienia. W celach leczniczych należy ją wysuszyć, aby zlikwidować szkodliwe działanie niektórych składników czynnych zawartych w sokach rośliny.
Właściwości lecznicze sasanki zwyczajnej:
- działanie antybakteryjne
- działanie przeciwbólowe
- działanie rozkurczowe
- działanie przeciwwirusowe
- działanie wykrztuśne
- działanie napotne
- działanie uspokajające
Zastosowanie sasanki zwyczajnej:
Sasanka zwyczajna, ze względu na właściwości przeciwbólowe i rozkurczowe, polecana jest podczas bolesnego miesiączkowania i napięcia przedmiesiączkowego, bólach głowy, mięśni, nerwobólach, a nawet bólach reumatycznych. Pomaga zwalczać przeziębienie i suchy kaszel. Niekiedy stosuje się ją jako środek uspokajający oraz pomagający w walce z bezsennością. Dzięki właściwościom bakteriobójczym stosowana jest w infekcjach skórnych i leczeniu trądziku młodzieńczego.
Sasanka zwyczajna – sposób użycia
Sasankę zwyczajną stosuje się w formie naparu. Jedną łyżeczkę suszonego ziela należy zaparzyć w szklance wrzącej wody. Napar taki stosuje się trzy razy dziennie.
Z rośliny można również przygotować nalewkę. Przepis na nią jest bardzo prosty. Jedną część ziela trzeba zalać pięcioma częściami alkoholu 30%-40% i odstawić w ciemne miejsce na dwa tygodnie. Po tym czasie nalewkę należy dokładnie przefiltrować. Nalewkę z sasanki można stosować wewnętrznie spożywając pół łyżeczki trzy razy dziennie lub zewnętrznie do nacierania bolących stawów. Stosowanie zewnętrzne nalewki z sasanki zwyczajnej polecane jest szczególnie w dolegliwościach związanych z reumatyzmem i artretyzmem. Dzięki działaniu przeciwbólowemu łagodzi silne bóle typowe dla tych schorzeń.
Przeciwwskazania do stosowania sasanki zwyczajnej:
Sasanki zwyczajnej nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią, osoby uczulone na rośliny z gatunku jaskrowatych, chorujące na astmę, zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego lub zapalenie przewodu pokarmowego.
Sasanka zwyczajna – środki ostrożności:
Sasanka zwyczajna posiada szereg zdrowotnych właściwości. Jak wiele ziół potrafi być też jednak trująca. Podczas zbioru rośliny należy zachować szczególna ostrożność. Świeża roślina posiada w składzie silnie drażniącą protoanemoninę. Kontakt z nią może spowodować silne przekrwienie błon śluzowych, podrażnienie i zaczerwienienie skóry, a nawet poważne zatrucie ustrojowe, objawiające się podrażnieniem nerek, układu moczowego. Najgroźniejszym powikłaniem może być porażenie układu nerwowego z drgawkami włącznie. Szkodliwa substancja rozkłada się podczas suszenia, dlatego stosowanie właściwie przygotowanych ziół nie niesie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.
Prawidłowe suszenie sasanki zwyczajnej
Jak poznać, że zioła są prawidłowo wysuszone? Jest kilka cech, które charakteryzują dobrze wysuszone zioła:
- roślina zachowuje naturalną barwę
- jej liście się kruszą w palcach
- łodygi łamią się z charakterystycznym trzaskiem
Jeżeli chcemy samodzielnie przygotować sasankę zwyczajną do sporządzenia naparu lub nalewki, powinniśmy trzymać się kilku podstawowych zasad. Przede wszystkim należy ją zebrać w odpowiednim czasie, a więc w okresie kwitnienia. Przed wysuszeniem roślinę należy oczyścić z zanieczyszczeń (owadów, uszkodzonych elementów). Jeśli roślina jest ubrudzona ziemią lub rosła w środowisku niezbyt czystym, należy ją delikatnie umyć pod niewielkim strumieniem wody, a następnie umieścić w czystym, przewiewnym pomieszczeniu. Miejsce powinno być zacienione, ponieważ pod wpływem promieni słonecznych zioła tracą barwę i swoje właściwości lecznicze. Sasankę zwyczajną należy suszyć jak najszybciej po zerwaniu, a proces powinien trwać możliwie jak najkrócej.
