Nietolerancja pokarmowa, inaczej nazywana nadwrażliwością na produkty spożywcze, to dolegliwość, która od 20 lat staje się coraz bardziej palącym problemem. Dotyczy on coraz większej części społeczeństwa – obecnie cierpi na nią aż 90% dzieci i 75 % dorosłych.
Jest to nieprawidłowa reakcja organizmu na pewien określony składnik występujący w pożywieniu. Przy braku nietolerancji dany produkt jest trawiony bez zaburzeń, natomiast u osoby z tą dolegliwością jego spożycie powoduje wystąpienie uciążliwych objawów.
Nietolerancja pokarmowa jest często mylona z alergią pokarmową oraz celiakią. Powodem jest niedokładne zrozumienie znaczenia każdego z tych pojęć.
Alergia pokarmowa wiąże się z działaniem układu immunologicznego. Przy alergii organizm produkuje enzymy, które mają za zadanie zwalczyć występujący w pożywieniu antygen. Reakcja alergiczna jest podobna do objawów nietolerancji, jednak występuje zazwyczaj bardzo szybko, nawet do 2 godzin po spożyciu pokarmu.
Celiakia to z kolei choroba trzewna o podłożu genetycznym, która polega na immunologicznej reakcji organizmu na gluten. Reakcją organizmu w tym przypadku są o wiele poważniejsze i bardziej nasilone objawy, jak na przykład przewlekła biegunka czy spadek masy ciała.
Nietolerancja pokarmowa różni się od wyżej wymienionych dolegliwości tym, że nie angażuje układu immunologicznego, a jej objawy są znacznie bardziej dyskretne i mogą wystąpić nawet do 72 godzin po zjedzeniu posiłku.
Objawy nietolerancji pokarmowej
Nietolerancja pokarmowa jest trudna do zdiagnozowania. Trudność w je rozpoznaniu ma kilka przyczyn. Po pierwsze, symptomy mogą się pojawić nawet po 72 godzinach od zjedzenia posiłku, więc trudno jest stwierdzić, że to właśnie on był powodem nieprzyjemnych dolegliwości. Po drugie, objawy są niespecyficzne i bardzo różnorodne, dlatego trudno jednoznacznie orzec, czy ich występowanie jest związane z nietolerancja pokarmową. Ważnym wskaźnikiem występowania nietolerancji może być natomiast fakt, że dolegliwości nasilają się wraz ze zwiększeniem ilości spożytego pokarmu, jeśli jest on bogaty w składnik, którego organizm nie toleruje.
Wśród objawów nietolerancji pokarmowej można wyróżnić:
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego (bóle brzucha, wzdęcia, zanurzenia funkcjonowania jelit);
- biegunki i wymioty;
- nadmierny lub zbyt mały apetyt;
- większa podatność na infekcje;
- dolegliwości skórne (wypryski, zaczerwienienia);
- chroniczne zmęczenie;
- problemy z koncentracją;
- bóle głowy;
- bóle i obrzęki stawów.
Nietolerancja pokarmowa – przyczyny
Najczęstszą przyczyną występowania nietolerancji pokarmowej jest niedobór enzymów trawiennych, które odpowiadają za rozkład danego składnika pokarmowego. Powoduje to zaburzenie procesów trawienia. Substancje, które najczęściej powodują nietolerancję pokarmową to:
- laktoza;
- fruktoza;
- gluten;
- alkohol;
- błonnik.
Przyczyną choroby mogą być również substancje, które zaburzają proces trawienia, takie jak:
- utrwalacze;
- konserwanty;
- wzmacniacze smaku.
Geneza nietolerancji pokarmowej
Niedobór enzymów trawiennych oraz zaburzenie trawienia spowodowane szkodliwymi substancjami również mają swoje przyczyny. Niektóre osoby mają genetyczną skłonność do nietolerancji pokarmowej – ich cechą indywidualną jest gorsze trawienie niektórych produktów. W wielu przypadkach dolegliwość ta jest powodowana syndromem nieszczelnego jelita, który występował już we wczesnym dzieciństwie. Problemy w tolerancją produktów mają również osoby, u których w okresie wczesnego dzieciństwa rodzice stosowali zbyt urozmaiconą dietę. Przewód pokarmowy małego dziecka nie jest przystosowany do dużej różnorodności przyjmowanych pokarmów i dlatego zbyt wczesne urozmaicanie diety może skutkować późniejszą nietolerancją pokarmową. Kolejną przyczyną jest zalewanie polskiego rynku spożywczego przez coraz większe ilości egzotycznych produktów, do których organizm nie jest przyzwyczajony. Negatywny wpływ na tolerancję pokarmową mają również wszystkie nienaturalne substancje w żywności: sztuczne dodatki, nawozy oraz zanieczyszczenia.
Jak leczyć nietolerancję pokarmową?
Choć nietolerancja nie jest tak poważną dolegliwością jak alergia, nie należy jej ignorować, ponieważ w przyszłości może przyczynić się do poważnych schorzeń, zwłaszcza w obrębie przewodu pokarmowego.
W przypadku zaobserwowania częstych objawów sugerujących nietolerancję, warto zrobić testy i badania na nietolerancję pokarmową, żeby móc skutecznie poradzić sobie z dolegliwością.
Nietolerancja pokarmowa to nie choroba, a dolegliwość, dlatego nie możemy mówić o leczeniu, a tylko o złagodzeniu objawów i ewentualnym stopniowym zwiększaniu tolerancji organizmu na dany składnik.
W prewencji nietolerancji pokarmowej kluczowe będą:
- zachowanie umiaru i ograniczenie niepożądanego składnika w diecie;
- zamiana składnika na tolerowany przez organizm substytut;
- czytanie etykiet i robienie przemyślanych zakupów;
- stosownie probiotyków, które korzystnie wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego.
