Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis) – roślina wieloletnia, należąca do rodziny jaskrowatych. Występuje w prawie całej Europie i na Dalekim Wschodzie. W Polsce można ją znaleźć w lasach liściastych, jest pod ochroną od 2014 roku. Inne jej nazwy to wątrobnica, podlaszczka, wątrobnik, trojanek trzyłatowy, zawiłek, wątrobne ziele, wilcza stopa i zawilec przylaszczka. Jej łacińska nazwa pochodzi od greckiego słowa hepar, czyli wątroba, którą zawdzięcza charakterystycznym liściom w kształcie wątroby. Uznawana jest za zwiastun wiosny.
Przylaszczka pospolita – właściwości lecznicze
Przylaszczka pospolita pobudza wydzielanie soków trawiennych, ma właściwości przeciwkrwotoczne, odkażające, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Oprócz tego jest żółciopędna, moczopędna, wykrztuśna i rozkurczowa. Jest stosowana w stanach zapalnych oraz infekcjach oskrzeli, gardła i płuc. Pomaga przy kaszlu, zaflegmieniu płuc, zastoju żółci, obrzęku wątroby i pęcherzyka żółciowego, a także przy refluksie.
Ze względu na fakt, że należy do roślin jaskrowatych, przylaszczka powoduje reakcje alergiczne, których głównymi objawami są świąd, rumień i pokrzywka.
Herbatka z liści przylaszczki wykorzystywana jest do przemywania ropiejących ran oraz do płukania jamy ustnej w przypadku stanów zapalnych, oraz krwawiących dziąseł.
Przylaszczka pospolita zawiera substancje trujące, dlatego wszelkie jej użycie należy skonsultować z lekarzem. Objawy zatrucia to zapalenie błon śluzowych, krwawa biegunka, omdlenia, a w skrajnych przypadkach niewydolność krążeniowa i oddechowa. Może dojść również do nieodwracalnego uszkodzenia nerek.
Przylaszczka pospolita – zastosowanie
Przylaszczka pospolita osiąga maksymalnie 20 cm. Jest byliną o mocnym kłączu, z charakterystycznymi zimozielonymi liśćmi osadzonymi na długich ogonkach. Na początku liście są białe i owłosione, ale z czasem zaczynają być gładkie. Roślina wyrasta wczesną wiosną, następnie pojawia się kwiat. Najczęściej ma średnicę około 30 mm i 6 działek okwiatu. Kwiaty są mocnego, fioletowo-niebieskiego koloru, ale występują również w białej lub różowej barwie. Zamykają się na noc i przed deszczem. Kwitnie między marcem a majem. Nasiona rozsiewane są przez mrówki.
Przylaszczka pospolita była używana w medycynie ludowej przy schorzeniach nerek, wątroby i pęcherza. W Czechach wykorzystywano ją do leczenia nowotworów skóry, ran, wyprysków, owrzodzeń i chorób płuc oraz jako płukanki przy zapaleniu migdałków. Na Węgrzech używana była przy złamaniach i skąpomoczu, a na Litwie przy mimowolnym moczeniu się.
Przylaszczka pospolita – sposób użycia
Przylaszczka pospolita – herbata:
Łyżeczkę rozdrobnionego suszu należy zalać szklanką gorącej wody i zaparzyć pod przykryciem około 20 minut. Po tym czasie substancję trzeba przecedzić, a następnie pić 2-3 razy dziennie po około ćwierć szklanki. Taka herbata pomaga osobom cierpiącym na choroby wątroby, pęcherzyka żółciowego i oskrzeli oraz kamicę żółciową.
Przylaszczka pospolita – macerat:
Należy przygotować około 3-4 g suchego ziela, rozdrobnić je i zalać jedną szklanką chłodnej wody (po przegotowaniu). Następnie pod przykryciem macerować przez około osiem godzin. Po tym czasie substancję należy przecedzić. Macerat najlepiej przygotowywać na noc, aby rano był gotowy. Spożywać małymi porcjami w ciągu dnia. Do smaku można dodać miód, melasę lub soki.
Przylaszczka pospolita – napar:
Cztery łyżeczki suchego ziela należy zalać szklanką wrzącej wody, przykryć i odstawić na około 30 minut, następnie przecedzić. Można dodać melasę, miód lub soki. Napar należy wypijać małymi porcjami w ciągu dnia.
Zarówno napar, jak i macerat nie powinny być stosowany przez kobiety w ciąży i małe dzieci. Okres używania ich nie może przekraczać dwóch tygodni. Mogą powodować odczyny alergiczne takie jak świąd czy pokrzywka.
Przylaszczka pospolita – ogrodnictwo:
Przylaszczka pospolita używana jest jako roślina ozdobna. Ze względu na fakt, iż jest pod ochroną, jej sadzonki można zdobyć jedynie w szkółkach ogrodniczych. Ta roślina lubi stanowiska cieniste lub półcieniste. Najlepiej rośnie na glebie próchniczej lub wapiennej. Ważne jest, aby była stale wilgotna. Ta roślina nie lubi przesadzania, ale jeśli jest to niezbędne, tę czynność należy wykonywać wiosną w czasie kwitnienia. W ten sposób może zregenerować się przed zimą.
Jeżeli chcemy rozmnożyć przylaszczkę za pomocą nasion, należy je wysiać zaraz po dojrzeniu do wilgotnej gleby. Kiełkowanie może trwać od miesiąca do dwunastu miesięcy. Siewki należy umieścić na rok w szklarni, upewniając się, że są zacienionym i wilgotnym miejscu. Na stałe miejsce można wysadzać roślinę pod koniec wiosny lub na początku lata. Przylaszczkę pospolitą można również rozmnożyć przez podział roślin dojrzałych. Należy go wykonywać pod koniec zimy przed rozpoczęciem kwitnienia. Podzielone rośliny trzeba posadzić w miejsce docelowe.
Należy obserwować wszelkie zmiany zewnętrzne części tej rośliny, gdyż niektóre grzyby mogą powodować plamistość liści, której objawem są okrągłe plamy. Aby zwalczyć tę chorobę, należy jak najszybciej usuwać zarażone liście. Oprócz plamistości, liście przylaszczki są narażone na zjadanie przez ślimaki.
