Łopian pajęczynowaty (Arctium tomentosum) – gatunek rośliny który należy do rodziny astrowatych. Rośnie dziko w całej Europie oraz w Azji Środkowej, Chinach i na Syberii. W Polsce występuje na terenie całego kraju aż po niższe położenia górskie.
Łopian pajęczynowaty – budowa rośliny
- Łodyga – Wzniesiona, bruzdowata osiągająca wysokość do 2 metrów. Jest omszona i bardzo rozgałęziona.
- Liście – Liście tworzę różyczkę, są duże, mają długie pełne ogonki. Są kształtu sercowatookrągłego.
- Kwiaty – Koloru purpuroczerwonego drobne kwiaty są zebrane w koszyczki o średnicy od 2 do 3 centymetrów. Wyrastają na długich i rozgałęzionych szypułkach z kątów liści na samym szczycie łodygi. Koszyczki te mają na zewnątrz zielone haczykowate łuski okrywy i są całe pokryte długimi włoskami przypominającymi z wyglądu pajęczynę. Dno kwiatowe posiada również szczeciniaste plewniki o długości 2 razy krótszej od łusek okrywy.
- Owoc – Owoce są rozsiewane głównie przez zwierzęta, koszyczki kwiatowe przyczepiają się haczykowatymi łuskami okrywy koszyczka.
- Korzeń – Jest gruby, palowy i rozgałęziony.
Zmienność – Tworzy mieszanki z łopianem gajowym, łopianem mniejszym oraz łopianem większym.
Biologia i ekologia – Roślina dwuletnia, hemikryptofit. Siedlisko: zarośla, brzegi wód i lasów. Jest rośliną ruderalną. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Artiemisietea, Ass. Arctio-Artemisietum. Kwiaty są przedprątne, zapylane przez owady. Roślina miododajna, okres zakwitu trwa od lipca do sierpnia.
Łopian pajęczynowaty – zastosowanie jako roślina lecznicza
- Surowiec zielarski – Wykorzystywane są głównie korzenie ponieważ zawierają one cukier, insulinę, białka, tłuszcze, związki poliacetylenowe, fitosterole, niewielkie ilości olejków eterycznych, glikozydy, saponiny, siarkę, fosfor oraz witaminę C.
- Działanie: jest silnym środkiem antybakteryjnym, grzybobójczym i przeciwzapalnym. Działa również moczopędnie i napotnie. Po jego zażyciu zmniejsza się wydzielanie kwasów żołądkowych, zwiększa się natomiast wydzielanie śluzów w przewodzie pokarmowym, z tego względu korzeń łopiany stosowany jest wewnętrznie w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego, w stanach zapalnych dróg moczowych i woreczka żółciowego, niewydolności wątroby oraz zaburzeniach przemiany materii. Działa pozytywnie na skórę. Jest zewnętrznie stosowany do leczenia trądziku, świądu skóry, łupieżu oraz czyraków. Zapobiega wypadaniu włosów.
- Zbiórka i suszenie: Korzenie łopianu wykopuje się jesienią pierwszego roku wegetacji rośliny lub na wiosnę następnego roku, gdy ta nie wytworzyła jeszcze łodygi kwiatowej. Korzeń trzeba wymyć, a następnie wysuszyć. Po procesie suszenia korzeń kroi się na mniejsze kawałki i znowu suszy w temperaturze około 50-60 stopni Celsjusza.
Łopian pajęczynowaty – inne zastosowania
Łopian na bóle reumatyczne – Polski lekarz i botanik Syreniusz polecał łopian pajęczynowaty jako lekarstwo na zwichnięcia oraz złamania kości, ponieważ „tłuczony korzeń przykładając, ból uśmierza”. Współcześni badacze dowiedli, że łopian zawiera lignany, które działają łagodząco na stany zapalne i co za tym idzie – na ból. Odwary i sok ze świeżych korzeni łopianu są zalecane więc w dolegliwościach bólowych, a zwłaszcza tych reumatycznych.
Przy bólach głowy znaną praktyką było przykładanie świeżych liści łopianu. Ususzone wcześniej należało namoczyć w wodzie. Wiarę w skuteczność łopianu pajęczynowatego przy bólach głowy wytłumaczyć może legenda. Kiedy ścięto głowę Sw. Janowi Chrzcicielowi, tą wyrzucono między rosnący nieopodal łopian. Istnieje wersja która mówi, że głowa ta ponownie zrosła się z ciałem. Stąd skuteczność tej rośliny.
Łopian pajęczynowaty stosowany był także przeciw podagrze, czyraczności, owodzeniom skóry, ukąszeniach owadów i żmij, a także przeciw syfilis. Okładami z wygotowanych liści i korzeni leczono opuchnięte miejsca ciała. Z korzenia i łoju wołowego tworzono maści gojące, liście przykładane były na poparzenia oraz ciężkie do zagojenia rany. Sposobem na liszaje oraz łuszczycę był świeży sok z łopianu pajęczynowatego.
Olej z korzenia łopianu czyli zastosowanie w kosmetyce
Olej łopianowy to sprawdzony sposób na włosy pozbawione blasku, łamliwe i wypadające. Olej z korzenia łopianu regeneruje włosy także po zabiegach fryzjerskich. Jest stosowany także przy chorobach skóry głowy, takich jak łupież oraz świąd skóry. Można go także aplikować na skórę, olej taki ożywi ją, zapobiegnie powstawaniu zmarszczek oraz załagodzi zmiany trądzikowe.
Łopian pajęczynowaty – ciekawostki
- Korzeń łopianu, ogonki liściowe oraz łodygi są jadalne, można je także ukisić.
- W Japonii jest traktowany i uprawiany jako warzywo.
- Jest z niego wytwarzany olej z łopianu.
- Indianie suszyli korzenie łopianu w pobliżu ognia i składowali go na zimę. Jedli go po dłuższym wymoczeniu w wodzie.
- Łopian był „starym lekiem czyszczącym krew”. Napar z liści piły kobiety przed porodem oraz z problemami menstruacyjnymi, w takim samym celu dodawały także ten napar do kąpieli.
- Niekiedy można spotkać się z dość ciekawą praktyką, mianowicie w celach ochronnych, w niektórych wsiach na terenie Polski, w Wigilię Sw. Jana, czyli 24 czerwca mai się domy liśćmi łopianu. Kiedyś liście zerwane w Wigilię Sw. Jana parzone, stosowano na bóle reumatyczne kręgosłupa. Znaną praktyką jest także obrzucanie się tak zwanymi „dziadami” przez dzieci.
