Soja zwyczajna (Glycine max), nazywana również soją ogrodową lub owłosioną, to gatunek jednorocznej rośliny uprawnej należącej do rodziny bobowatych. Jest znana na Dalekim Wschodzie od niemal 4000 lat, uprawiana przede wszystkim w Chinach, skąd w początkach XX wieku rozpowszechniła się praktycznie na wszystkich kontynentach. Obecnie jej największym producentem są Stany Zjednoczone oraz Brazylia.
Soja zwyczajna – jak rozpoznać
Podczas uprawy soja osiąga wysokość około 1 m i ma wpół wijącą się łodygę, złożone trójlistne liście i kwiaty charakterystycznego fioletowego koloru. Owoce to szorstko owłosione krótkie strąki, mieszczące od 1 do 4 nasion, owalnego kształtu o różnorodnym zabarwieniu, od żółtego, poprzez zielony, aż do brunatnego lub czarnego koloru.
Do prawidłowego wzrostu i rozwoju wymaga ciepłego, słonecznego klimatu, o stałej i umiarkowanej ilości opadów. Z tego też powodu nie jest zbyt często uprawiana w naszym kraju.
Soja zwyczajna – właściwości odżywcze i zdrowotne ziaren soi
Soja zwyczajna z roku na rok zyskuje coraz większą popularność, stając się składnikiem zdrowej diety, w tym szczególnie zalecanej wegetariańskiej. Regularne spożywanie soi i robionych z niej produktów zalecają zarówno dietetycy, jak i lekarze wielu specjalności, ze względu na bogactwo składników odżywczych, jakie zawiera.
Stosując ją jako składnik diety, trzeba jednak pamiętać, że jest produktem stosunkowo wysokokalorycznym, jej 100 g to niestety aż 385 kcal, na co wpływa wysoka zawartość tłuszczu wynosząca 20 procent. Znajdziemy w niej wiele cennych dla naszego zdrowia składników, dzięki czemu można ją zastąpić wiele innych produktów, a są to przede wszystkim:
- białko, którego jest wyjątkowo bogatym źródłem, a w 100 g suchych ziaren znajdziemy go aż 34,3 g. Dzięki temu zjedzenie tylko 50 g soi może zastąpić 150 g mięsa wołowego lub 1,5 szklanki mleka krowiego. Jakość białka sojowego można z czystym sumieniem porównać z białkiem zwierzęcym. W przeciwieństwie do niego nie zawiera żadnych szkodliwych puryn. Związków utrudniających przyswajanie wapnia w organizmie i powodujących odkładanie się kwasu moczowego, szczególnie w stawach;
- witaminy z grupy B, niezwykle istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Dietetycy i lekarze uważają, że regularne spożywanie soi skutecznie pomaga łagodzić stany napięcia nerwowego, dobrze wpływa na ogólne samopoczucie psychiczne i co najważniejsze zapewnia zachowanie pełnej sprawności intelektualnej;
- szereg korzystnych dla zdrowia składników mineralnych, takich jak przede wszystkim fosfor, żelazo, magnez oraz wapń. Oprócz nich soja zawiera również przeciwutleniacze i fistrogeny. To one mogą pomóc w profilaktyce takich chorób jak miażdżyca, choroby serca i układu krążenia, a nawet nowotwory. Ziarna tej rośliny obfitują też w nienasycone kwasy tłuszczowe, o podwójnym działaniu, regulującym w naturalny sposób poziom cholesterolu we krwi oraz zapobiegającym powstawaniu groźnych dla życia zakrzepów.
Soja, skuteczna i zarazem smaczna
Produkty sojowe, jakie można już bez problemu dostać w naszych sklepach, mają wręcz zbawienny wpływ na nasze zdrowie, ułatwiając jednocześnie walkę z takimi dolegliwościami jak:
- osteoporoza. Soja hamuje jej rozwój, przez co zmniejsza utratę wapnia wydalanego z moczem a zawarte w niej izoflafony poprawiają mineralizację kości;
- klimakterium, nieuniknionego dla każdej kobiety. Fistrogeny, jakie znajdują się w ziarnach soi, działają podobnie naturalnych estrogenów. Szybko uzupełniają ich ewentualne braki w organizmie. Regularne spożywanie produktów sojowych ma także wpływ na znaczne opóźnienie objawów menopauzy;
- brak odporności na infekcje nęka wielu z nas, szczególnie w okresie przesilenia wiosennego. Warto wtedy wprowadzić do diety te zdrowe ziarna, które naturalnie wzmocnią nasz układ immunologiczny;
- oprócz wymienionych dolegliwości soja sprawdza się również w profilaktyce nowotworowej, udowodniono bowiem, że blokuje szereg związków enzymatycznych, które są bezpośrednio odpowiedzialne za powstanie raka. Kobiety często jedzące soję rzadziej zapadają np. na nowotwór sutka.
Wiele osób zadaje sobie pytanie, w jaki sposób najlepiej przygotowywać soję, tak aby nie utraciła nic ze swoich wartości odżywczych. Najlepiej i zdecydowanie najwygodniej jest korzystać z gotowych półproduktów, które bez problemu można dostać w sklepach ze zdrową żywnością. Szczególnie smaczne są wszelkiego rodzaju makarony, mleko sojowe czy nawet kotlety robione z tej rośliny. Warto stosować ją we wszelkiego rodzaju dietach odchudzających, a wiele kalorycznych potraw można zastąpić sojowymi odpowiednikami, a np. mleko sojowe jest doskonałym rozwiązaniem dla osób z nietolerancją laktozy.
Soja zwyczajna jest z pewnością zdrowa i warta włączenia do codziennej diety, ale spożywana w nadmiarze może po prostu zaszkodzić. Mimo że jest zalecana, to jednak jej dzienne spożycie nie powinno przekraczać 50 g. Zawiera bowiem w swoim składzie szkodliwe tioglikozydy, które mogą u wielu osób powodować alergię, a ponadto spowodować poważne uszkodzenie tarczycy. Dlatego soję lepiej spożywać z umiarem, aby jednak tego uniknąć.
