Czyścica lekarska (Calamintha sylvatica) pochodzi z Europy, Azji i Ameryki Północnej, należy do rodziny jasnotowate. Rośnie w Europie Zachodniej, w tym Wielka Brytania, Francja, Niemcy, południe Hiszpanii, Algierii i Syrii. W Polsce występuje najczęściej na skrajach lasów. Roślina preferuje suche brzegi trawiaste, zwykle na glebach wapiennych. Odpowiednie pH: kwasowe, neutralne i zasadowe (alkaliczne) gleby i mogą rosnąć w bardzo alkalicznych glebach.
Może rosnąć w półcieniu (lekkie lasy) lub bez cienia. Czyścica lekarska rośnie do 0,6 m, kwiaty są od lipca do września, a nasiona dojrzewają od września do października. Kwiaty są hermafrodytem (mają zarówno organy płci męskiej jak i żeńskiej). Liście najczęściej jajowate, kwiaty purpurowe lub fioletowe. Liście zbierane są w lipcu, kiedy roślina wchodzi w kwitnienie i suszy się je do dalszego przechowywania.
Czyścica lekarska – właściwości lecznicze
Zioło było powszechnie stosowane, jako roślina lecznicza w czasach średniowiecza, chociaż jest mało używana przez współczesnych zielarzy. Ma bardzo podobne właściwości do mniejszej kalaminy (C. Nepeta), choć jest łagodniejsza w swoich działaniach. Czasami uprawiane jest, jako ziele lecznicze do użytku domowego. Cała roślina jest aromatyczna, diaforyczna i wykrztuśna, przeciwbólowa. Czyścica lekarska posiada w swoim składzie glikozydy, flawonoidy, saponiny, kwasy organiczne.
Olejki eteryczne otrzymane w wyniku mikro-destylacji z części powietrznych Calamintha sylvatica Bromf. (czyścica lekarska) Subsp. Sylvatica (A). Subsp. Ascendeny (Jordan) P.W. Ball (B) analizowano metodą GC i GC / MS. Jako podstawowe składniki w próbce A wykryto tlenek cis-piperydonu (45,7%), terpinen-4-ol (8,6%), tlenek piperitonu (5,5%) i tlenek trans-piperitonu (5,2%). Jako składniki główne w próbce B. stwierdzono tlenek cis-piperitonu (21,8%), tlenek cis-piperitonu (21,8%). A także limonen (15,7%), tlenek piperitonu (10,5%) i tlenek karyofenylowy (4,0%).
Czyścica lekarska – zastosowanie
Czyścica lekarska jest korzystna w przypadku podwyższonej temperatury ciała, bolesnej kolki i niedomagań żołądka o różnym podłożu. Jest również stosowana w leczeniu depresji, bezsenności i bolesnej miesiączki. Takie działanie rośliny może skutecznie wyciszyć negatywne emocje, przynieść uspokojenie. Wspieranie leczenia chorób o podłożu depresyjnym ziołami skraca okres przyjmowania leków przeciwdepresyjnych i pomaga przywrócić sprawność organizmu. Kobiety odczuwające bóle menstruacyjne, mogą wspierać się ekstraktem z tej rośliny, może to przynieść znaczną ulgę bez konieczności zażywania leków przeciwbólowych.
Działanie wykrztuśne sprawia, że jest dobrym środkiem na kaszel i ma właściwości leczenie przy łagodnych infekcjach dróg oddechowych. Przy rozpoczynającej się infekcji można wykorzystać napary z tego zioła, które swoim działaniem mają możliwość zatrzymania infekcji lub jej łagodniejszego przechodzenia. Najlepiej mieszać ją z innymi ziołami, zwłaszcza krwawnikiem (Achillea millefolium) i tymiankiem (Thymus vulgaris). Nie zaleca się stosowania kalaminy u kobiet w ciąży, ponieważ może to spowodować poronienie.
Czyścica lekarska wspiera przemianę materii, dzięki czemu eliminuje wzdęcia i chroni cały układ trawienny. Odtruwanie organizmu dzięki zastosowaniu naparów z tej rośliny przynosi bardzo pozytywny i odczuwalny efekt. Ponadto zioło to ma swój udział w leczeniu niedomagań wątroby a także regulacji prawidłowej pracy jelit. Osoby borykające się z brakiem łaknienia mogą przy zastosowaniu ekstraktu z czyścicy lekarskiej powrócić do prawidłowego odżywiania. Skurcze żołądka przy systematycznym spożywaniu naparów z tego zioła ustępują i przywracają właściwą pracę układu trawiennego. Zioło mogą z powodzeniem stosować osoby w podeszłym wieku.
Badania nad rośliną przyniosły potwierdzenie jej właściwości w leczeniu cukrzycy. Wykazano, że wyciąg z czyścicy lekarskiej odznacza się wyraźnym działaniem hipoglikemicznym. Osoby posiadające to groźne schorzenie mogą wspomagać podstawowe leczenie wyciągami z tej rośliny.
Czyścica lekarska znajduje zastosowanie przeciwbakteryjne, dzięki czemu chroni organizm, pomagając w usuwaniu groźnych drobnoustrojów. W medycynie ludowej zioło jest stosowane do regulacji ciśnienia tętniczego krwi, ponieważ wpływa na jego obniżenie. Dzięki takim właściwościom ma swój udział w leczeniu chorób kardiologicznych i naczyniowych.
Czyścica lekarska – sposoby użycia
Jadalne części rośliny: słodka i aromatyczna herbata ziołowa jest wykonana z liści, bardzo orzeźwiająca. Liście – używane, jako przyprawa w gotowanych potrawach. Miękkie, ostre i mocno aromatyczne, przypominają smak między miętą a majerankiem.
Wywar z czyścicy lekarskiej: garść liści i łodyg zalać jednym litrem wody i gotować przez 3 minuty. Po wystudzeniu, przecedzić i spożywać do 5 filiżanek dziennie.
Napar z czyścicy lekarskiej: suszone liście rośliny w ilości jednej łyżeczki zalać jedną szklanką wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem. Następnie należy przecedzić napar i spożywać.
