Rukiew wodna (Nasturtium officinale) to bylina z licznej rodziny kapustowatych, do której należą równie znane rośliny, takie jak brokuł lub kalarepa. Inna jej używana nazwa to rzeżucha wodna, pochodzi z Europy oraz Azji, a obecnie jest powszechnie spotykana praktycznie na wszystkich kontynentach.
Występuje również w Polsce, ale w stanie naturalnym spotyka się ją rzadko, choć jej uprawy rosną z roku na rok. Jak jej nazwa wskazuje, najlepiej rośnie nad brzegami zbiorników wodnych, najczęściej małych strumyków lub źródełek, choć można ją hodować nawet w doniczce.
Jest to roślina wieloletnia, bardzo łatwa w uprawie, o pokładającej się i jednocześnie wzniesionej łodydze, rozgałęzionej, kanciastej i pustej w środku. Ma ona grubość od 2 do 10 mm, długość nawet do 3 m, a dorasta do wysokości 30-90 cm.
Liście rukwi są nieparzyste, pierzastozłożone, mają od 3 do 9 listków o falistych lekko pikowanych brzegach, a liście szczytowe są większe od listków bocznych, oba mają owalne, lekko eliptyczne kształty. Kwiaty są typowe dla roślin z rodziny kapustowatych, drobne, zebrane w charakterystyczne grona wyrastające ze szczytów pędów. Mają lancetowate płatki o długości do 5 mm, koloru białego z charakterystycznym ciemniejszym żyłkowaniem.
Owocem jest obłego kształtu łuszczyna z wypukłymi klapami, osiągająca długość 2 cm i szerokość do 2,5 mm, która wyrasta na długiej szypułce. Okres kwitnienia rośliny przypada od czerwca do września. W naszym kraju rukiew wodna występująca w stanie dzikim od 2014 roku podlega ochronie częściowej.
Rukiew wodna – unikalny skład i właściwości odżywcze
Rukiew wodna jest uznawana za najzdrowsze warzywo na świecie, co potwierdzają badania przeprowadzone w licznych renomowanych ośrodkach naukowych, w tym np. przez CDS, czyli rządową agencję przeciwdziałania chorobom wirusowym w Stanach Zjednoczonych. W przygotowanym przez nią zestawieniu wyprzedziła szereg innych warzyw, takich jak brokuły jarmuż czy pomidory.
Jest to więc najbogatsza skarbnica wszystkich niezbędnych dla naszego zdrowia witamin, składników mineralnych i wielu innych substancji odżywczych. Niewielkie, zielone listki rukwi, to prawdziwa bomba witaminowa, zawierająca przede wszystkim witaminę C, której ma więcej niż pomarańcze lub cytryny, wspomagająca pracę układu odpornościowego i chroniąca przed infekcjami oraz witaminy K, D, E czy B1.
Roślina jest również wręcz przesycona beta-karotenem i witaminą A, niezwykle cennymi przeciwutleniaczami, zapewniającymi zdrowie skórze i oczom, które chronią przed wystąpieniem tzw. kurzej ślepoty. Ponadto zawiera wyjątkowo duże ilości luteiny, pomagającej usuwać z organizmu wolne rodniki. Opisując jej unikalny skład, warto również wspomnieć o licznych związkach mineralnych, takich jak wapń, którego ma aż 120 mg, potas – 330 mg, magnez – 21 mg, sód – 41 mg oraz pewne ilości cynku i żelaza.
Jedz rukiew, będziesz zdrowy
Właściwości zdrowotne rukwi są znane już od starożytności. W Egipcie faraonów sok sporządzony z jej liści podawano robotnikom budującym piramidy w celu zwiększenia wydajności ich pracy. W Grecji i Rzymie z kolei wierzono, że regularne jej spożywanie wpływa na wzrost możliwości intelektualnych.
Jednak podstawową właściwością rukwi, predysponującą ją do natychmiastowego włączenia do zdrowej diety, jest jej potwierdzone działanie antynowotworowe. Dzięki bogatej zawartości korzystnych przeciwutleniaczy znacznie zmniejsza ryzyko uszkodzenia łańcuchów DNA komórek krwi, neutralizując jednocześnie związki chemiczne odpowiedzialne za powstawanie raka.
Pomaga również łagodzić komórki już zmienione nowotworowo. Szczególnie w przypadku raka piersi, ułatwiając walkę z tą niebezpieczną i często śmiertelną chorobą. Rukiew jest również zalecana osobom cierpiącym na awitaminozę, czyli niedoborem lub brakiem pewnych witamin, niezbędnych do zachowania zdrowia.
Nazywa się ją eliksirem młodości, dzięki temu, że znacznie opóźnia procesy starzenia się skóry. Wpływa na to przede wszystkim zawarty w niej beta-karoten. Hamuje powstawanie zmarszczek, wygładzając już te istniejące, łagodząc wszelkiego rodzaju podrażnienia czy zaczerwienienia, redukując też nieestetyczne przebarwienia. Jednak to nie wszystkie dolegliwości, jakie łagodzi. Wspomaga też pracę układu trawiennego, zwłaszcza wątroby. Stanowi skuteczny środek w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej. Ma także działanie moczopędne i wykrztuśne. Przeciwwskazaniami do jej spożywania są choroby zapalne nerek oraz wrzody żołądka i jelit.
Rukiew wodna ma charakterystyczny, lekko pikantny smak i właśnie dzięki niemu jest tak ceniona w kuchni. Doskonale smakuje jako składnik zdrowych, zielonych sałatek, ale podkreśla również smak potraw takich jak zupy czy pasty kanapkowe. W zyskującej coraz większą popularność diecie wegańskiej stała się ważnym elementem sporządzanych warzywnych koktajli nazywanych smoothie. W celach typowo leczniczych używa się z kolei liście i łodygi, które suszy się. Ułatwia to ich długie przechowywanie, bez straty cennych składników i właściwości odżywczych.
