Świerk pospolity (Picea bies) jest gatunkiem drzewa z rodziny sosnowatych. To rodzaj rośliny wykorzystywanej zarówno w przemyśle, jak i ogrodnictwie. Ponadto, świerk pospolity stosowany jest w różnych preparatach leczniczych.
Świerk pospolity – charakterystyka
Picea bies jest drzewem jednopiennym osiągającym zazwyczaj wysokość 50m. Roślina składa się ze smukłej, stożkowatej korony oraz pnia pokrytego czerwonobrązową lub szarobrązową korą, która z wiekiem traci swoją gładkość, by w końcu stać się łuskowatą. Liście świerku osiągają długość od 1 do 3 cm i występują w formie zaostrzonych igieł o kwadratowym przekroju poprzecznym.
Na gałęziach drzew, igły układają się równomiernie i w zależności od warunków, utrzymują się one przez okres od 5 do 7 lat. W koronie drzewa możemy znaleźć kwiatostan, który w żeńskiej formie przybiera postać szyszek o długości około 2cm. Szyszki (kwiatostan żeński) posiadają zabarwienie czerwono fioletowe i wzrastają pionowo na pędach korony świerku. Kwiatostan męski występuje w formie podłużnej o długości 1,5cm. Dojrzałe szyszki nasienne osiągają długości do 15cm.
Świerk pospolity jest jedynym (naturalnym) gatunkiem świerku występującym na terenie Polski. Możemy go spotkać głównie na północy, ale również na południu kraju, na pogórzu i w samych górach. Pas bezświerkowy (centralna i zachodnia część polski) to obszar, na którym świerk pospolity nie występuje naturalnie. Picea bies występuje od terenów Europy Północnej (Norwegii i Rosji), poprzez Alpy, aż po Bałkany oraz Ameryce Północnej. Niniejsze drzewo przeciętnie osiąga wiek około 500 lat. Jednakże, występują także okazy o wiele starsze, najstarszy z nich osiągnął wiek 9 550 lat.
Świerk pospolity – właściwości lecznicze
Niniejsza roślina stanowi źródło witamin i składników odżywczych. Świerk pospolity zawiera między innymi: witaminę C, prowitaminę A (stosowaną jako lek w chorobach wzroku i skóry), flawonoidy (wykazujące działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne), glikozydy fenolowe, kwas szikimowy (posiadający zarówno działanie przeciwzapalne oraz przeciwbólowe, jak i nawilżające oraz przeciwłupieżowe).
Prócz wymienionych wyżej składników, świerk zawiera również: kwas jabłkowy, kwas fumarowy, alkohole cukrowe, cukry i fito steryny. Do surowców leczniczych zaliczyć możemy żywicę, igły oraz młode gałązki świerku pospolitego. Picea bies wykazuje działanie mukolityczne (pomagające oczyścić drogi oddechowe z wydzieliny), dodatkowo pobudza soki trawienne oraz działa przeciwzapalnie na błonę śluzową układu pokarmowego (odwar z pędów). Świerk pospolity posiada również właściwości moczopędne i przeciwgrzybiczne, dlatego stosowany jest w przewlekłych stanach zapalnych układu moczowego.
Świerk pospolity – zastosowanie
W lecznictwie zastosowanie znajduje olejek ze świerku (posiadający właściwości żółciopędne oraz pobudzające wydzielanie soku żołądkowego). Pobudza on uwalnianie żółci i usuwa pasożyty tkwiące w drogach żółciowych lub jelitach. Świerk pospolity w postaci olejku możemy również wykorzystać w przypadku bólów nerwowych, bólów mięśni i stawów (stosowany w przypadku chorób reumatycznych). Odwar przyrządzany z pędów stosowany może być w przypadku nieżytów, zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych.
Poza zastosowaniem leczniczym, świerk pospolity stosowany jest również w celu pozyskiwania celulozy. Drewno świerku wykorzystywane jest na wiele sposobów, między innymi do budowy pudeł rezonansowych instrumentów muzycznych. Jednak najbardziej znana nam funkcja Picea bies to funkcja dekoracyjna, albowiem to właśnie ten gatunek drzewa najczęściej służy nam jako świąteczna choinka.
Świerk pospolity – sposób użycia
Świerk pospolity w kontekście leczniczym może być stosowany w następujących formach:
- Olejek – zażywany w formie doustnej (najlepiej z mlekiem i modem) może być stosowany w przypadku zapalenia górnych dróg oddechowych (zapalenia zatok, gardła). Olejek ze świerku może być również wykorzystywany do nacierania skóry w obrębie mięśni i stawów.
- Syrop świerkowy – zażywany w formie doustnej, produkowany z młodych igieł świerkowych, brązowego cukru, tymianku, szałwii oraz babki lancetowatej, świetnie sprawdzi przy stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, ponieważ ułatwia odksztuszanie, łagodzi podrażnienia gardła i ułatwia oddychanie. Zaleca się by dzieci spożywały jedną łyżeczkę syropu dwa razy dziennie, dorośli natomiast jedną łyżeczkę trzy razy dziennie. Taki syrop możemy kupić w aptece lub przyrządzić go samodzielnie.
- Odwar z pędów świerku – zażywany w formie doustnej, stosowany może być w przypadku problemów trawiennych. W przypadku chęci samodzielnego przygotowania wywaru należy jednak zachować ostrożność, a najlepiej zasięgnąć porady u specjalisty.
W Internecie możemy znaleźć wiele przepisów na różnego rodzaju preparaty świerkowe, należy jednak pamiętać, że prócz wielu wspaniałych właściwości leczniczych, świerk pospolity niewłaściwie spożywany może nam również zaszkodzić. Dlatego tak ważne jest, aby przed jego zastosowaniem skonsultować się z lekarzem rodzinnym.
