Wietlica samicza (Athyrium filix-femina) to pospolita paproć rosnąca w lasach na terenie Polski. Wytwarza ona grube, podziemne, rozgałęzione kłącze, które wykorzystuje się jako surowiec zielarski. Zbiera się go jesienią, w miarę szybko suszy, w przewiewnym miejscu i wykorzystuje do przygotowywania leczniczych odwarów.
Wietlica samicza jest byliną, osiągającą spore rozmiary. Kłącze jest rozgałęzione i zajmuje sporą powierzchnię. Jest to paproć, która lubi gleby o małej zawartości wapnia, najlepiej o lekko kwaśnym odczynie oraz zacienione stanowiska. W naturalny środowisku można ją spotkać w wilgotnych zaroślach i w niższych partiach lasu, aż do piętra kosodrzewiny.
Wietlica samicza – wskazania do stosowaniaj
Składnikami aktywnymi wietlicy jest ekdyzon, garbniki, ksantonoidy, kwasy fenolowe, saponiny sterydowe (osladyna), olejki eteryczne, żywica, goryczki oraz flawonoidy. Flawonoidy mają działanie moczopędne oraz antyoksydacyjne. Garbniki zawarte w kłączu wietlicy samiczej wykazują działanie przeciwzapalne i ściągające. Działają one na układ pokarmowy, wzbudzając wydzielanie żółci, poprawiając trawienie oraz wykazując działanie przeciwbiegunkowe.
Składniki obecne w wietlicy samiczej niszczą chorobotwórcze wirusy i bakterie, a także wykazują działanie antynowotworowe, przeciwcukrzycowe i odtruwające. Korzeń wietlicy, stosowany jest jako środek wykrztuśny w nieżytach układu oddechowego.
Wietlica samicza – zastosowanie
W dzisiejszych czasach wietlica samicza znajduje główne zastosowanie jako roślina dekoracyjna w ogrodach i parkach. Nie jest to roślina wymagająca, gdyż wymaga jedynie wilgotnej gleby i cienistego lub półcienistego miejsca. Często sadzona jest pod drzewami jako roślina okrywowa. W ogródkach przydomowych znajduje swoje miejsce przy murkach, na ogródkach skalnych lub w kompozycjach z innymi bylinami. Idealna do tworzenia rabat oraz leśnych kącików. Rośnie dobrze w otoczeniu cieków wodnych, wodnych oczek, sztucznych stawów lub przy strumykach. Można ją sadzić w pojemnikach na tarasach i balkonach.
Wietlica samicza stosowana była głównie w medycynie ludowej. Wskazaniem do używania były zaburzenia układu pokarmowego, zaburzenia wchłaniania i trawienia, kandydoza, zespół drażliwego jelita oraz infekcje bakteryjne i wirusowe układu pokarmowego. Polecana w nieżytach układu oddechowego, zwłaszcza przebiegających z uporczywym kaszlem, w stanach zapalenia oskrzeli oraz krtani. Często używana jako środek pomocniczy w leczeniu ogólnoustrojowych stanów zapalnych, w cukrzycy oraz w leczeniu nowotworów.
Pędy wietlicy zawierają duże ilości tiaminazy, enzymu, który niszczy witaminę B1. Niewielkie ilości tego enzymu są obojętne dla zdrowia, jednak większe ilości mogą powodować zaburzenia zdrowotne. Aby uniknąć szkodliwego działania tiaminazy, należy kłącze wietlicy ususzyć lub ugotować, gdyż wysoka temperatura skutecznie niszczy ten enzym.
Wietlica samicza – sposób użytkowania
Dzisiaj ciężko znaleźć gotowe preparaty z wietlicy. Jeżeli jesteśmy zdeterminowani jej używać, wówczas musimy sami uzyskać oraz odpowiednio przygotować surowiec leczniczy. Niestety jest to nieco ryzykowne, z uwagi na to, że większość roślin leczniczych użytych w zbyt wysokim stężeniu lub dawkach, może wykazywać właściwości trujące.
Jeżeli zdecydujemy się na lecznicze stosowanie wietlicy samicze, wówczas musimy zacząć od zdobycia kłącza. Świeże kłącze trzeba przed użyciem wysuszyć w przewiewny miejscu. Jeżeli zdecydujemy się używać świeżych kłączy, wówczas możemy sporządzać z nich jedynie odwary, w których poprzez proces gotowania zostanie zneutralizowany enzym tiaminazy.
Aby przygotować odwar, musimy czubatą łyżkę rozdrobnionych kłączy zalać szklanką wody, przykryć i gotować na małym ogniu przez 8-10 minut. Następnie odwar należy odstawić do przestudzenia, na około pół godziny, przecedzić i pić zgodnie z zaleceniami.
Przy nieżytach układu oddechowego pije się najczęściej pół szklanki odwaru, dwa razy dziennie. Przy schorzeniach przewlekłych szklankę odwaru, raz dziennie. Do odwaru można dodać sok malinowy, miód lub propolis. Jako środek pomocniczy w chorobach nowotworowych pije się nawet dwie szklanki na dzień.
Odwar z kłączy wietlicy samiczej może być również stosowany zewnętrznie na zniszczoną, przebarwioną skórę, z wypryskami, istniejącym stanem zapalnym oraz skłonną do przesuszenie i przedwcześnie postarzałą. Odwar ten wykazuje działanie antyseptyczne, działa rozjaśniająco oraz nawilżająco na skórę, opóźniając procesy starzenia.
Z korzenia wietlicy możemy również przygotować lecznicze winko. W tym celu musimy wziąć jedną część kłączy, suchych lub świeżych, dobrze je rozdrobnić i zalać pięcioma częściami wina białego lub czerwonego, ale zawsze wytrawnego. Mieszaninę tę musimy doprowadzić do wrzenia, a następnie przelać do słoja, szczelnie przykryć i odstawić na trzy dni. Po tym czasie winko należy przefiltrować i pić, jeden raz dziennie po jednej lampce wina, bez względu na rodzaj dolegliwości. Winko to ma głównie działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i ogólnie wzmacniające.
