Tobołki polne (Thlaspi arvense) jest gatunkiem rośliny należącej do rodziny kapustowatych. Roślina ta jest szeroko rozpowszechniona w Europie, oraz można ją znaleźć w znacznej części Azji. Występuje również na Maderze.
Tobołki polne są powszechne na terytorium polski, głównie uważane przez rolników za chwasty, ponieważ tobołki polne zachwaszczają uprawy rolników w całej Polsce. Tobołki polne są roślinami jednorocznymi, czasami rosną dwa lata. Jest archeofitem, czyli rośliną przybyłą z innych terenów oraz rejonów na świecie. Roślina ta jest rośliną ruderalną – lubi rosnąc na przydrożach, polach, śmietniskach oraz wszelakich nieużytkach.
Tobołki polne lubią głównie gleby gliniaste, charakteryzujące się wysokim stopniem próchnicy. Roślina ta lubi także gleby zasobne w składniki mineralne, głównie w wapń. Tobołki polne są chwastami, których trudno się pozbyć. Zachwaszcza wszelakie uprawy roślin okopowych, kukurydzę, rzepak oraz zboża – zarówno jare jak i ozime.
Łodyga tobołków polnych jest wzniesiona oraz naga na całej swojej wysokości. Góra łodygi jest rozgałęziona oraz posiada kanciasty kształt. Łodyga osiąga do 50 centymetrów wysokości. Sama łodyga po zgnieceniu wydziela charakterystyczny, lekki zapach czosnku. Liście tej rośliny posiadają skrętoległe ulistnienie. Dolne liście tobołków polnych posiadają jajowaty kształt oraz są lekko ząbkowane na brzegach. Liście przy łodydze nie posiadają ogonków, oraz posiadają strzałkowate nasady.
Liście tobołków polnych są jasnozielone. Kwiaty są drobne, na stosunkowo długich szypułkach. Szypułki te tworzą grona, które umieszczone są na szczycie pędów kwiatowych. Kwiaty posiadają białą barwę oraz żółte pylniki. Owoc jest płaską łuszczyną, charakteryzuje się prawie okrągłym kształtem. Łuszczyna tobołków długo utrzymuje się na roślinie. Nasiona tobołków polnych mają brunatny kolor i osiągają długość około dwóch milimetrów. Powierzchnia nasion jest regularnie żeberkowana.
Tobołki polne zakwitają wczesną wiosną, w okresie kwiecień-maj. Rośliny te mogą kwitnąć aż do końca października. Roślina należy do roślin bardzo inwazyjnych, ponieważ podczas kwitnienia jedna roślina może wydać nawet dwa tysiące sztuk nasion. Tobołki polne posiadają właściwości lecznicze. Roślina ta jest zaliczana do roślin trujących, przy bezpośrednim kontakcie ze skórą świeżych liści, może dojść do stanów zapalnych skóry.
Tobołki polne – właściwości lecznicze
Głównym surowcem leczniczym tobołka polnego są jego nasiona. Ponadto surowcem leczniczym są też liście. Posiadają one dużą ilość witaminy C oraz zawierają saponiny, flawonoidy czy alkaloidy. Tobołki polne charakteryzują się właściwościami moczopędnymi, wykrztuśnymi, ściągającymi. Ponadto tobołki polne zawierają cenne substancje takie jak olejek eteryczny, gorycze, olej gorczycowy oraz spore ilości magnezu.
Tobołki polne – zastosowanie
Tobołki polne jako roślina lecznicze jest mało znana i ma nie za wiele zastosowań. Głównie tobołki polne znalazły swoje zastosowanie w kuchni. Tobołki polne pomagają przede wszystkim w dolegliwościach związanych z drogami moczowymi. Pomagają leczyć stany zapalne nerek lub pęcherza moczowego. Wywary oraz odwary mają działania moczopędne.
Ponadto stosowane są podczas nieżytu dróg oddechowych dzięki swoim działaniom wykrztuśnym. Napary w formie okładów pomagają również goić rany powstałe na skórze. Roślina ponadto łagodzi dolegliwości związane z miesiączką u kobiet oraz pomaga w leczeniu zapalenia macicy.
Tobołki polne – sposób użycia
Z nasion tobołka polnego można przygotować napar. Aby go odpowiednio przygotować, nasiona najpierw należy odpowiednio wysuszyć. Po wysuszeniu, należy użyć jedną łyżeczkę tychże nasion i wsypać je do jednej szklanki z wrzącą wodą. Następnie taki preparat należy parzyć pod przykryciem przez około 20-30 minut. Po upływie pół godziny tak przygotowany napar należy przecedzić. Zaleca się pić do trzech razy dziennie w małych ilościach (maksymalnie ¼ szklanki). Napar stosujemy przy dolegliwościach związanych z nerkami lub problemami z pęcherzem moczowym.
Nasiona tobołka polnego przeznaczone są również do produkcji oleju, który z powodzeniem może być stosowany do żywności, na przykład do sałatek. Aby sporządzić olej, należy nasiona uprzednio ześrutować i wycisnąć. Ześrutowane nasiona można również wrzucić do wody i po chwili zebrać olej, który powstał w wyniku zetknięcia się wody i nasion tobołków polnych.
Niektórzy używają liści tobołków polnych do jedzenia, na przykład podduszają podobnie jak warzywa i dodają do sałatek. Kwiaty mają podobnie zastosowanie – jako dodatek do potraw.
Z tobołków polnych powstają także wywary. Zaleca się przygotowanie około 10-15 gram suchych nasion tobołków polnych a następnie wsypać je do wody. Następnie wodę należy podgrzać do temperatury wrzenia i odstawić preparat nawet na okres 5 godzin. Można pić do 6 razy dziennie.
Warto zaznaczyć, że osoby cierpiące na spadek ciśnienia krwi nie powinny stosować tobołka polnego, ponieważ wykazują one nadwrażliwość na jego składniki. Ponadto kobiety w ciąży także powinny uważać na tą roślinę, ponieważ stosowanie tobołków polnych w dużych ilościach może powodować poronienie.
