Jeżyna popielica (Rubus caesius) to gatunek rosnący w klimacie umiarkowanym. Bardzo popularna w Polsce, zamieszkuje okolice zasobne w azot. Jeżyna ta zwana jest popielicą od barwy nalotu pokrywającego jej owoce oraz pędy.
Jeżyna popielica – zdrowotne właściwości
Jeżyna popielica jest bardzo odżywcza. Zawiera wiele witamin A, B6, C, E, K, kwas foliowy, tiaminę, ryboflawinę oraz niacynę, a także minerały wapń, fosfor, magnez, żelazo, potas, sód i cynk. Owoce jeżyny zawierają dużą ilość cukrów oraz kwasów jabłkowego i cytrynowego. Liście są źródłem garbników, flawonoidów, kwasów organicznych oraz karotenów. W owocach jest więcej witamin, liście to bogactwo związków mineralnych.
Surowcem zielarskim są liście oraz owoce. Można je spożywać w formie świeżej lub po ususzeniu. Suszone owoce wykorzystywane są do obniżenia gorączki. Młode liście oraz korzenie znajdują zastosowanie jako środek ściągający, oraz hamujący biegunkę.
Jeżyny z uwagi na wysoką zawartość witaminy K wraz z dużą ilością wapnia i magnezu ma dobroczynny na kościec, wpływając na gęstość kości i zmniejszając tym ryzyko złamań.
Z tego powodu zalecane są kobietom zagrożonym osteoporozom. Dodatkowo łagodzą objawy menopauzy, a u kobiet młodszych zmniejszają objawy napięcia przedmiesiączkowego. Jeżyna popielica zawiera, fitoestrogeny, czyli estrogeny roślinne, które mają podobne działanie do żeńskich hormonów płciowych.
Jeżyna popielica to roślina o niskim indeksie glikemicznym, dlatego może być spożywana nawet przez chorych na cukrzycę. Zawarty w jeżynach błonnik spowalnia wchłanianie węglowodanów, w związku, z czym wpływa na utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi.
Zawarte w jeżynie antyoksydanty (antocyjany, kwas elagowy, kwasy fenolowe) są podstawowymi związkami stosowanymi w diecie antynowotworowej, ponieważ niszczą wolne rodniki, które są przyczyną rozwoju komórek rakowych. Antocyjany wpływają na elastyczność naczyń włosowatych oraz mają działanie wzmacniające dla mięśnia sercowego. Zawarta w jeżynach witamina C zwiększa odporność, a duża zawartość błonnika powoduje mniejsze wchłanianie tłuszczów, chroniąc w ten sposób serce i ograniczając ryzyko chorób układu krążenia.
Dzięki wysokiej zawartości witamin C i E oraz antocyjanów jeżyna wpływa na zmniejszenie ryzyka wystąpienia zwyrodnienia plamki żółtej. Związki te obniżają również ciśnienie w gałce ocznej oraz leczą stany zapalne siatkówki oka.
Podsumowując jeżyna popielica, ma właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne, moczopędne, napotne, przeciwbiegunkowe, przeciwgorączkowe, przyspieszające gojenie, regulujące oraz podkręcające przemianę materii.
Jeżyna popielica – zastosowanie
Jeżyna popielica znajduje zastosowanie w kuchni, przy pielęgnowaniu urody oraz oczywiście lecznicze. W kuchni wykorzystuje się owoce jeżyny w postaci świeżej lub w formie przetworów. Dodaje się je do sałatek, do farszów, deserów lub przygotowuje z nich soki, wina, nalewki, galaretki lub dżemy. Wykorzystuje się również kwiaty jeżyny, co celów dekoracyjnych lub jako składnik sałatek.
Sok uzyskany z jeżyny wykorzystywany jest do leczenia przeziębienia oraz w celu wzmocnienia osłabionego organizmu. Niedojrzałe owoce jeżyny stosuje się przy krwawieniach wewnętrznych, ponieważ wykazują działanie ściągające. Przejrzałe owoce popielicy mają zaś działanie przeczyszczające.
Napar uzyskany z liści jeżyny stosuje się do zwalczania gorączki, pomocniczo przy grypie oraz do hamowania rozwolnienia. Pomaga też przy nieżytach górnych dróg oddechowych, przy niestrawności, zgadze, kurczach żołądka, bólach brzucha, odbijaniu, mdłościach oraz w zaburzeniach przemiany materii.
Wywar z jeżyny ma działanie uspokajające, pomagające w walce z bezsennością. Można go również stosować zewnętrznie do płukania gardła lub przemywania owrzodzonej skóry.
Z uwagi na niską kaloryczność, wysoką zawartość pektyn oraz zdolności do przyspieszania przemiany materii jeżyny warto dodać do diety odchudzającej.
Jeżyna popielica – sposoby użycia
O ile sami zbieramy materiał leczniczy, wówczas korzenie jeżyn odcinamy jesienią, natomiast liście zbieramy przed okresem kwitnienia, czyli na przełomie maja i czerwca. Suszy się je ciemnym i przewiewnym miejscu. Tak uzyskany materiał wykorzystujemy do przygotowania wywaru. Jedną łyżkę suszu z liści jeżyny zalewamy szklanką wrzątku, dodajemy jedną łyżkę miodu i gotujemy przez kilka minut. Następnie studzimy, przecedzamy i pijemy.
Napar z liści jeżyny popielicy możemy wykorzystywać także do kąpieli, w przypadkach chorób skórnych, przebiegających ze świądem. Kąpiel taka działa też korzystnie na przemianę materii.
W przypadkach gośćca, w nerwobólach oraz w dnie pomogą okłady – kataplazmy przygotowane z papki z liści popielicy.
Jeżyna popielica ma wpływ na poziom cukru we krwi, dlatego diabetycy mogą przygotować sobie sok z jeżyn. W tym celu wystarczy kilogram owoców, oczyścić, przełożyć do garnuszka powoli ogrzewać, aż puszcza sok. Wówczas wystarczy dodać szczyptę kwasku cytrynowego, wymieszać, a po przecedzenie przez gęste sitko, przelać do słoiczków, zamknąć i po odwróceniu do góry dnem, pozostawić do ostudzenia.
Jeżynę można zastosować również do wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych, z powodu wysokiej zawartości antyoksydantów oraz dużej ilości witaminy E wpływa korzystnie na procesy starzenia skóry, skutecznie je opóźniając. Substancje te przyspieszają syntezę kolagenu oraz działają wzmacniająco na pękające naczynka krwionośne.
Do celów pielęgnacyjnych można wykonać maseczkę, rozgniatając kilka jeżyn z łyżką śmietany i łyżeczką miodu. Maseczkę nakłada się na kwadrans, po czym zmywa zimną wodą. Maseczka ta nadaje się dla suchej skóry.
