Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa blladonna) jest silnie trującą rośliną, zawierającą silnie toksyczne alkaloidy (L-hioscyjanina, atropina, L-skopolamina), a poza tym pochodne kumaryny, garbniki, kwasy organiczne, triterpeny, a poza tym flawony i flawonoidy, obecne głównie w liściach.
Roślina kwitnie w czerwcu i w lipcu. Kwiaty są koloru brunatnofioletowego. Owoce nie dojrzewają jednocześnie, a więc widoczne są zarówno okazy zielone, jak i czarne obok siebie. Rośnie głównie na porębach dróg i na skrajach lasu. W Polsce występuje prawie wyłącznie w południowej części kraju. Trujące są przede wszystkim owoce i to właśnie w nich występują substancje odpowiedzialne za efekty hepatotoksyczne, takie jak: atropina i hioscyjanina.
Dawka śmiertelna owocu jest niewielka – w przypadku osoby dorosłej ok. 10 owoców, w przypadku dzieci zaledwie 4 jagody. Mimo, iż roślina wywołuje efekt toksyczny i psychotropowy, nie należy obarczać tymi właściwościami wszystkich jej tkanek! Faktem jest bowiem, że w niewielkich ilościach działa leczniczo i jest wykorzystywana przez przemysł farmaceutyczny.
We Włoszech roślina określana jest mianem „Belladonna”, co oznacza tyle co „Piękna kobieta”. Etymologia nazwy wzięła się stąd, że kobiety wykorzystywały ją do uzyskania efektu pięknych sarnich oczu, ponieważ związek chemiczny zawarty w pokrzyku – atropina, powoduje powiększenie źrenic, dzięki czemu niewiasty zdają się być piękniejsze, bardziej pociągające. Poza tym, wodny wyciąg powoduje znaczne przyspieszenie i pogłębienie oddechu.
Na świecie pokrzyk znany jest jako „szatańskie ziele„. Niektóre plemiona uznawały, że rośliną władają piekielne moce. Legenda wzięła się stąd, że tuz po zażyciu kilku owoców pojawiał się halucynogenny efekt, poczucie lewitacji i tzw. pozagrobowe kontakty ze zmarłymi.
W Polsce roślina była używana jako trucizna na wilki, stąd wzięła się nazwa. Współcześnie atropina stosowana jest w okulistyce przez lekarzy. Lekarze używają jej w celu powiększenia źrenicy, kiedy to konieczne jest wykonanie dogłębnego badania wewnętrznych struktur oka, np. siatkówki, po rozległym urazie.
Pokrzyk nadaje skórze ciemny odcień. Takowe działanie zostało odkryte zupełnie przypadkowo, kiedy to przyrządzano z rośliny wywar o działaniu narkotycznym. Trujące alkaloidy to przede wszystkim: atropina, hioscyjanina, skopolamina. Skopolamina znalazła zastosowanie w leczeniu niedrożności jelitowej, rozwolnieniach i podrażnieniach okrężnicy. Najmniejsza ich ilość występuje w liściach, a największa w korzeniach.
Pokrzyk wilcza jagoda – surowce i właściwości lecznicze
Surowcami leczniczymi są korzenie i liście. Z oczywistych względów, odstępuje się od wykorzystywania owoców. Pokrzyk wilcza jagoda rozluźnia obrzmiałe organy, np. żołądek, łagodzi też jelitowe kolki i ból. Pomaga w leczeniu wrzodów żołądkowych i rozluźnia skurcze kanalików moczowych. Leczy się nim również kamicę nerkową. Jest wykorzystywana też przy łagodzeniu objawów choroby Parkinsona, niweluje sztywność i spastyczność mięśni. Obniża drżenia, poprawia mowę i wspomaga procesy myślenia.
Pokrzyk wilcza jagoda rozluźnia też mięśnie gładkie, co znalazło zastosowanie w konwencjonalnej medycynie jako środek znieczulający. Preparaty na bazie pokrzyku wilczej jagody działają przywspółczulnie na ośrodkowy układ nerwowy. Hamują też czynność wszystkich gruczołów wydzielania zewnętrznego i wewnętrznego. Dobrze wiedzieć, że przedawkowanie powoduje porażenie układu oddechowego, a co za tym idzie – zaburzenia oddychania, zaburzenia świadomości, paraliż czterokończynowy, śpiączkę i śmierć. Można go też stosować w napięciowych bólach głowy i przewlekłych migrenach.
Flawony i flawonoidy to natomiast antyoksydanty, o działaniu antynowotworowym i przeciwzapalnym.
Pokrzyk wilcza jagoda – sposób przygotowania
W okresie letnim zbiera się liście rośliny. Należy je suszyć w ciepłych i suchych pomieszczeniach (piwnice ogrzewane, suszarnie, bądź wyspecjalizowane suszarki). Po całkowitym wysuszeniu należy pokruszyć liście rośliny i zalać wodą ciepłą, ale nie gorącą. Po osiągnięciu odpowiedniej temperatury, napar nadaje się do spożycia. Należy pamiętać o odcedzeniu.
Poza tym, z rośliny można izolować też sok (z liści). Wyciśnięty z świeżych liści sok, miesza się z 40% alkoholem. Im bardziej stężony roztwór, tym bardziej należy uważać na to, by nie spożyć go w nadmiernej ilości!
Pokrzyk wilczą jagodę można stosować w przypadku nawracających infekcji bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych. Leczy się nim też dolegliwości takie jak: kaszel, katar, zapalenie płuc, oskrzeli, migdałków, suchy kaszel, ból ucha, zapalenie ucha wewnętrznego, czyraki, ropnie, bóle porodowe, zapalenie pęcherza, zapalenie nerek, kamicę nerkową, niespokojny sen i bezsenność. Niegdyś podawano go dzieciom w trakcie ząbkowania, czego współcześnie się już nie praktykuje.
Pokrzyk wilcza jagoda – dawkowanie
Dawkowanie rośliny jest niezwykle ważne.
Sproszkowane liście zioła – dawka dopuszczalna to: 0.0648 g do max. 0.1296 g
Sproszkowany korzeń zioła: 0.0648 g – max. 0.324 g
Wyciąg z liści zioła: 1 do max. 3 kropli
Wyciąg z korzeni zioła: ¼ do max. 1 kropli
