Pieprz metystynowy (Piper methysticum) należy do rodziny Pieprzowatych i jest to krzew lub niskie drzewo. Roślina jest dwupienna i wiecznie zielona. Pęd rozgałęzia się monopodialnie. Liście mają krótki ogonek, są owalne i sercowato zakończone, a ich długość może osiągać nawet 25 cm.
Kwiaty mają 1 słupek i są na ogół zebrane w kłosowaty kwiatostan. Owocem jest pestkowiec, który w smaku przypomina pieprz czarny. Obecnym miejscem występowania tego gatunku są wyspy Fidżi, Wanta, Hawaje, Markizy, Samoa. Roślina ma długą tradycję uprawy na wyspach zachodniego Pacyfiku. Jest to typowa roślina Oceanii znana również jako Kava Kava.
Występuje w cienistych lasach Polinezji, Nowej Gwinei, Australii i Mikronezji. Poza tym rejonem, nie występuje nigdzie na świecie. Przypuszcza się na podstawie danych z wykopalisk archeologicznych, że rośliny tej używano już 3600 lat p.n.e.
Pieprz metystynowy – surowiec i przyrządzenie
Surowcem pozyskiwanym z rośliny jest korzeń i kłącze pieprzu metystynowego. Od tysięcy lat, wspomniany gatunek dostarcza cennego surowca, z którego wyrabia się tradycyjny napój relaksacyjny Kava-Kava. Współcześnie jest on sporządzany ze sproszkowanego kłącza rośliny, z wodą w stosunku 1 mała łyżeczka suszonego kłącza na filiżankę (250 ml) wody.
Faktem jest, że napój jest ulubionym środkiem relaksacyjnym i „towarzyskim” na wyspach Pacyfiku. Jest prosty w przygotowaniu i nie wymaga filtrowania. Przygotowany z chłodną wodą poprawia samopoczucie i odpręża. Odurzająca forma napoju określana jest mianem „Samoa” i używany jest w trakcie obrzędów religijnych.
Nierzadko łączony jest z mlekiem kokosowym, a w wielu krajach Europy można go kupić jako legalną odżywkę, o działaniu energetyzującym (podobnym do napoju energetyzującego). Spożycie ekstraktu z rośliny powoduje euforyczne odczucie, halucynacje, a w zbyt wielkich ilościach nudności, wymioty i hepatotoksyczność.
Niektóre plemiona żyją w przekonaniu, że spożywanie napoju łagodzi gniew i uspokaja. Stąd stał się symbolem pokoju i przyjaźni. Do celów czysto leczniczych pozyskuje się wyłącznie kłącze, bez korzeni.
Surowce wykorzystywane są tradycyjnie, leczniczo i w homeopatii. W Polsce ciężko spotkać surowce z pieprzu metystynowego. Na ogół można spotkać gotowe preparaty bądź jako gotowe ingrediencje do pokarmów. Znajduje zastosowanie w leczeniu nerwic, w sytuacjach stresowych i zaburzeniach na tle lękowym.
Przyrządza się niego wywary i odwary.
Pieprz metystynowy – właściwości lecznicze
O właściwościach pieprzu metystynowego słyszały już najstarsze plemiona australijskie. Współczesne badania potwierdzają, że kłącze rośliny zawiera kawapiriony. Ich działanie jest bardzo wielokierunkowe. Dobrze wiedzieć, że mają właściwości miejscowo znieczulające, podobnie jak kokaina, tyle, że są nietoksyczne. Blokując receptory dla COX-1 i COX-2 (enzymy cyklooksygenazy występujące naturalnie w śluzówce układu pokarmowego, w żołądku, w komórkach nerek, w płytkach krwi i śródbłonku naczyniowym) działają jak NLPZ-y, tzn. blokują powstawanie stanu zapalnego i hamują uczucie bólu.
W znaczny sposób relaksują mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe, hamują ich skurcze, działają przeciwdrgawkowo. Wykazują działanie podobne do fenobarbitalu czy dwufenylohydantoiny. Oddziaływują na układ limbiczny i jądro migdałowate, a więc wywołują silne działanie anksjolityczne – psychotropowe i przeciwlękowe. Okazuje się, że pogłębiają także sen bez zmiany długości fazy REM.
Mechanizm działania nie został jeszcze do końca wyjaśniony, ale przypuszcza się, że ma związek z oddziaływaniem na receptory GABA (dla kwasu gamma-amylomasłowego) oraz hamują rozpad i wtórne wchłanianie neurotransmiterów. Wyciągi z rośliny hamują odbiór negatywnych zdarzeń. Działają przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.
Pieprz metystynowy
Substancjami czynnymi są kawapirony. W przeciwieństwie do alkoholu, powoduje stan euforii, ale wyklucza możliwość agresji i gniewu. W większych ilościach zaburza równowagę, pobudza elokwencję i zwiększa percepcję wrażeń słuchowych i wzrokowych.
Ponieważ wyciąg z pieprzu metystynowego działa relaksacyjnie na mięśnie szkieletowe, jest nieustannie stosowany przez sportowców, jako środek zwiększający rozluźnienie mięśni. Ponadto, zwiększa koncentrację i zmniejsza męczliwość. Zwiększa pamięć, poprawia kojarzenie słów i ułatwia myślenie koncepcyjno-skojarzeniowe. Poprawia zdolność do uczenia się.
Odwar z rośliny ma działanie przeciwkrwotoczne. Jest wykorzystywane w leczeniu bolesnych menstruacji. W medycynie ludowej ludów Polinezji od wieków jest wykorzystywane w trakcie porodów. Tam też jest stosowany jako środek poronny oraz w leczeniu rzeżączki.
Na wyspach Pacyfiku pieprz metystynowy wykorzystywany jest jako środek o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym. Leczy się nim także stany zapalne prostaty, reumatyzm i zapalenie stawów, a także jako środek przynoszący ulgę przy złamaniach i zwichnięciach.
Związki chemiczne zawarte w roślinie uśmierzają ból i nie powodują przy tym uzależnienia. Okazuje się, że jego syntetyki pomogą leczyć alkoholizm, narkomanię i mogą mieć działanie przeciwwymiotne.
