Szakłak pospoilty (Rhamnus cathartica) jest gatunkiem rośliny należącej do rośliny szakłakowatych. Roślina ta występuje pospolicie niemal na terenie całej Europy. Ponadto znajduje się również na terenach Azji Zachodniej oraz w niektórych miejscach Afryki Północnej. W Polsce jest pospolity na terenach niżowych. Występuje również w wyższych warstwach ziemi, jednak im wyżej, tym szakłak pospolity występuje rzadziej. Lubi miejsca zalesione oraz zarośla. Jest rośliną mało wymagającą co do warunków glebowych. Roślina przyjmuje formę ciernistego krzewu. Czasami osiąga formę drzewa.
Łodyga tego krzewu (bądź drzewa) osiąga wysokość do 6 metrów. Ma gęsto położone gałęzie, a każda z gałęzi posiada ciernie. Liście szakłaka pospolitego przyjmują eliptyczny kształt, oraz są lekko zaostrzone. Brzegi liścia są delikatne oraz krótko owłosione. Liść osiąga długość około 5 centymetrów, przy szerokości do 3 centymetrów. Liść posiada centymetrowe ogonki, które podobnie jak brzegi są owłosione.
Kwiaty szakłaka pospolitego są drobne oraz przyjmują żółtawozieloną barwę. Kwiaty tego krzewu rosną w pęczkach. Kwiaty są rozdzielnopłciowe lub obupłciowe. Kwiaty są owadopylne. Kwitną głównie od maja do końca czerwca. Owoc są stosunkowo małe, posiadają kulisty kształt oraz czarny kolor. Owoce szakłaka pospolitego posiadają pestki. Dojrzewają najczęściej we wrześniu i charakteryzują się słodko-kwaśnym smakiem. Szakłak pospolity jest rośliną trującą – szczególnie jego niedojrzałe owoce.
Szakłak pospoilty – właściwości lecznicze
Szakłak pospolity mimo, iż jest rośliną trującą to posiada kilka właściwości leczniczych. Głównym surowcem używanym w ziołolecznictwie jest jego owoc. Ponadto właściwości lecznicze ponadto wykazuje kora szakłaku pospolitego. Szakłak pospolity zawiera mieszaninę różnych glikozydowych antrazwiązków. W skład nich wchodzi między innymi glukofrangulina czy frangulina. Dzięki tym antrazwiązkom, szakłak pospolity wykazuje działania przeczyszczające.
Ponadto szakłak pospolity zawiera, jak cenne flawonoidy, w skład których wchodzą między innymi takie związki jak kwercetyna czy ramnetyna. Jako iż roślina zawiera różne pochodne flawonoidów, to charakteryzuje się dobrym oraz wydajnym działaniem przeciwutleniającym. Głównie chroni organizm ludzki przed atakiem aktywnych form tlenu.
Ponadto zmniejsza ryzyko wystąpienia mutacji, czyli spowodowania powstaniu nowotworów. Hamuje również rozwój miażdżycy. Szakłak pospolity zawiera również cukry, pektyny, alkaloidy peptydowe, lipidy oraz sole mineralne. Kora szakłaka pospolitego zawiera również dosyć popularny w roślinach leczniczych garbnik. Szakłak pospolity wykazuje również lekkie właściwości moczopędne i żółciopędne.
Szakłak pospoilty – zastosowanie
Owoce oraz kora szakłaka pospolitego stosowane są głównie w celach przeczyszczających (na przykład przy przewlekłych zaparciach) oraz pobudzających tzw. perystaltykę jelit (transport pokarmu z przełyku aż do końcowego odcinka organizmu). Specjalne preparaty, jak wyciągi z szakłaka pospolitego stosowane są do pobudzenia wątroby, konkretnie do zwiększenia produkcji żółci wątrobowej.
Surowce lecznicze szakłaka pospolitego wykazują również działania bakteriobójcze, dzięki czemu owoc lub korę w odpowiedniej formie można stosować przy infekcjach czy zatruciach bakteryjnych. Preparaty z szakłaka pospolitego, ze względu na swoje przeczyszczające skutki uboczne, nie może być stosowany po operacji związanej z hemoroidami czy stanach zapalnych jamy brzusznej.
Kobiety, które przechodzą proces laktacji także nie powinny stosować preparatów z szakłaka pospolitego, ponieważ spożyte mleko przez niemowlę może działać przeczyszczająco na dziecko. Ponadto na szakłaka pospolitego powinny także uważać kobiety przechodzące miesiączkę.
Szakłak pospoilty – sposób użycia
Z surowców szakłaka pospolitego można przygotować odwar. Warto zaznaczyć, że odwar z owoców tej rośliny działa silniej niż odwar z kory szakłaka pospolitego. Na początku należy owoc lub korę odpowiednio wysuszyć. Następnie należy zastosować jedną łyżkę wysuszonej kory lub owoców i wrzucić do jednej szklanki wody. Preparat taki należy gotować pod przykryciem przez około 5-10 minut. Tak przygotowany odwar należy następnie odpowiednio przecedzić. Odwar należy spożywać w małych dawkach, aby przekonać się jak preparat działa na nasz organizm. Odwar pijemy jeden raz.
Napar z szakłaka pospolitego przygotowujemy podobnie, jednak wcześniej wysuszony owoc lub korę wrzucamy do wrzącej wody, na około 30 minut. Preparat należy przechowywać pod przykryciem. Kidy upłynie 30 minut, napar należy przecedzić. Pić podobnie jak odwar, jeden raz dziennie, dawkując zależnie od potrzeb organizmu.
Zarówno napar jak i odwar powinny zacząć działać po około 8 godzin od spożycia. Preparaty te mają działania przeczyszczające.
Należy zaznaczyć, że duże ilości spożywanego owocu szakłaka pospolitego, nie zależnie od jego formy (świeżej lub wysuszonej) może stanowić poważne zagrożenie dla życia oraz zdrowia. Specjaliści twierdzą, że spożycie około 30 sztuk owocu szakłaka pospolitego może powodować biegunkę, a większe ilości, jak już wcześniej wspomniano, mogą zagrozić zdrowiu.
