Mierznica czarna (Ballota nigra) jest gatunkiem rośliny należącej do rodziny jasnotowatych. Mierznica czarna występuje głównie w Afryce Północnej (Algieria, Tunezja oraz Maroko). Powszechnie występuje na prawie całym obszarze Europy oraz częściowo w Ameryce Północnej centralnej Azji oraz na Bliskim Wschodzie. W Polsce uznawany za archeofit, czyli za gatunek rośliny obcego pochodzenia. Występuje pospolicie głównie na terenach nizinnych. Lubi miejsca przydrożne oraz miejsca zarośnięte (jest rośliną ruderalną).
Mierznica czarna ma wyraźnie czterokanciastą łodygę, podłużnie prążkowaną. Kolor łodygi przyjmuje ciemnozieloną lub czerwonawobrunatną barwę. Łodyga mierznicy czarnej jest wzniesiona i może osiągnąć do 1,3 metra. Łodyga jest owłosiona licznymi białawymi włoskami. Liście posiadają charakterystyczne nakrzyżległe ulistnienie. Liście posiadają szarawozielony kolor. Posiadają kształt jajowaty lub okrągły oraz są ogonkowe, o szerokości około 3 centymetrów.
Posiadają regularnie karbowany brzeg. Powierzchnia liścia jest pokryta drobnymi, lecz licznymi białymi włoskami. Kwiaty są grzbieciste, zebrane w tak zwane nibyokółki, najczęściej w górnych kątach liści. Osadzone również na szczycie łodygi. Kielich posiada rurkowato-lejkowaty kształt oraz jest owłosiony. Kwiaty mierznicy czarnej posiadają jasnoróżową lub różowo-liliową barwę. Kwiaty przeważnie kwitną od czerwca do września. Owoce mierznicy czarnej są rozłupkami, o długości do 2 milimetrów.
Mierznica czarna charakteryzuje się interesującymi właściwościami leczniczymi.
Mierznica czarna – właściwości lecznicze
Głównymi związkami czynnymi zawartymi w mierznicy czarnej są fenylopropaniody (około 5% zawartości), glikozydy kwasu orto-dihydroksycynamonowego, w tym głównie akteozyd. Ponadto zawiera specyficzne składniki jak forsytiozyd B, ballotetronozyd czy arenariozyd. Ponadro zawiera pochodne kwasu jabłkowego. Ziele mierznicy czarnej zawiera również flawonoidy, głównie pochodne apigeniny i luteloiny oraz diterpenowe laktony. Wszystkie te skomplikowane nazwy mają swoje specyficzne właściwości lecznicze.
Forsytiozyd B jest substancja o działaniu neuroprotekcyjnym ( jest odpowiedzialny głównie za ochronę tkanek nerwowych). Substancje zawarte w mierznicy czarne mają właściwości redukujące ciśnienie tętnicze krwi. Ponadto wpływają również w bardzo pozytywny sposób na serce, zmniejszając częstość skurczów mięśnia sercowego. Ponadto substancje wykazują działanie ochronne na wątrobę.
Mierznica czarna wykazuje również działanie fitofarmakologiczne: działa uspokajająco i przeciwnerwicowo, ponadto ma właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne oraz zapobiega powstawaniu długo trwayłm bólom. Jedną z główną zalet mierznicy czarnej jest skuteczna walka z gronkowcem złocistym. Zatem warto podkreślić, że ziele mierznicy czarnej eliminuje wolne rodniki w naszym organizmie – ma właściwości przeciwnowotworowe.
Mierznica czarna – zastosowanie
Ziele mierznicy czarnej stosowane jest do leczenia chorób nerwicowych oraz chorób o podłożu psychicznym. Jest dobrym zamiennikiem antydepresantów, ponieważ potrafi załagodzić skutki depresji. Ponadto ziele mierznicy czarnej wskazane jest dla osób mających problemy z bezsennością oraz dla osób z częstymi napadami stanów lękowych. Mierznicę czarną warto również stosować w przypadkach zachorowania na przeziębienie lub grypę, ponieważ preparaty z ziela mierznicy czarnej wykazują dobre właściwości napotne.
Świeże ziele mierznicy czarnej łagodzi również częste i bolesne nerwobóle i bóle reumatyczne. Ziele takie należy stosować w formie okładów. Warto podkreślić, że ziele mierznicy czarnej ma również działania przeciwwymiotne oraz likwiduje nudności. Ponadto ziele mierznicy czarnej zalecane jest osobom, które borykają się z problemami sercowymi. Mierznica czarna również reguluje cykl miesiączkowy u kobiet. Jak widać ziele mierznicy czarnej ma szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie, warto więc zwrócić na nią większą uwagę, ponieważ nie jest ona popularnym zielem.
Mierznica czarna – sposób użycia
Jednym z preparatów, który można przygotować z ziela mierznicy czarnej jest intrakt mierznicowy. Wystarczy do tego łyżeczka świeżego ziela (rozdrobnionego) oraz woda. Ziele należy zalać z gorącym alkoholem, najlepiej 50 procentowym. Po okresie około tygodnia intrakt należy starannie przefiltrować. Według specjalistów, w przypadku wcześniej wymienionych dolegliwości stosować po 10 mililitrów do trzech razy dziennie, nawet przez okres do dwóch miesięcy.
Z ziela mierznicy czarnej można przygotowywać również odwary. Zaleca się przygotowanie dwóch łyżek rozdrobnionego ziela, które następnie należy zwilżyć spirytusem. Następnie prekarat należy przykryć i po kilku minutach zalać wrzącą wodą. Gotować pod przykryciem i pozostawić na około 15-20 minut. Po tym czasie preparat należy przecedzić. Zaleca się pić jedną szklankę ( czasami dwie przy większych dolegliwościach) około 2-4 razy dziennie. Odpowiednie dawkowanie zależne jest od stopnia nasilenia objawów.
Aby przygotować napar z mierznicy, należy przygotować suche ziele (może być świeże). Około 2 łyżki tegoż ziela należy zalać szklanką wrzącej wody i odstawić na około 20-30 minut. Należy taki preparat gotować pod przykryciem. Specjaliści zalecają stosowanie doustnie około 2-3 szklanek naparu każdego dnia. Stosować do czasu obniżenia objawó1) choroby.
