Wilżyna ciernista (Ononis spinos) to roślina, która swoim wyglądem przypomina krzew i pochodzi z rodziny motylkowatych. Przede wszystkim rośnie na glebach suchych o odczynie obojętnym lub zasadowym. Można ją spotkać na suchych łąkach, przydrożach, miedzach i wąwozach.
Preferuje tereny dobrze nasłonecznione związku z tym rośnie również na skarpach, zboczach lasów oraz dolin. Rzadko, a jeżeli już tak, to rośnie pojedynczo na piaskowych ziemiach. Związku z tym, wilżyna występuję w największych skupiskach w Azji oraz w Europie. Gatunek ten, od lat 80. ubiegłego wieku jest objęty częściową ochroną w Polsce, ponieważ jej częstotliwość jest rzadka i występuję tylko w zachodnich częściach niżu.
Wilżyna ciernista – ogólna charakterystyka
Bylina ta jest półkrzewem, który kwitnie w okresie letnim, a więc od czerwca do września. To gatunek rośliny, która preferuje nasłonecznione tereny. Zazwyczaj rośnie w dużych skupiskach, choć można ją spotkać także pojedynczego osobnika. Jej wysokość może osiągnąć nawet 60 cm. Ma bardzo charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Łodyga jest mocno zdrewniała i rozgałęziona, lekko wzniesiona i owłosiona. Pędy przy łodydze są skrócone i przekształcone w ciernie. Liście układają się w sposób trójlistkowy, są owalne i drobne. Natomiast kwiaty mają grzbiecisty, ciemnoróżowy kolor oraz motylkowaty kształt.
Wilżyna ciernista – surowiec i najważniejsze związki czynne
By uzyskać surowiec z wilżyny ciernistej należy wykopać jej korzenie. Najlepszym momentem na wykonanie tej czynności jest wczesna wiosna lub jesień. Aby otrzymać surowiec, należy zgromadzone korzenie dokładnie umyć i ususzyć. W tym celu potrzeba przemieścić je do ogrzewanej suszarni (temperatura nie może przekroczyć 45 stopni Celsjusza). Kiedy korzenie będę już dobrze wysuszone otrzymujemy surowiec wilżyny ciernistej: Radix Ononidis.
Taki surowiec zawiera w sobie niewiele olejku eterycznego oraz spinozynę. Ponadto w jego składzie znajdziemy: flawonoidy (ononina, dwuhydroononina, trifolizyryna i onospina), trójterpeny ( α-, β- i γ-onoceryna oraz pochodne kwasu glicyryzynowego – bezpostaciowy ononid), garbniki, kwasy organiczne, jak cytrynowy, żywice, fitoaglutyniny, pochodne kumaranochromanu i sole mineralne.
Wilżyna ciernista – działanie i zastosowanie lecznicze
Związku z tym, że surowiec byliny posiada w sobie niewielki procent olejku eterycznego, liczne flawonoidy można stwierdzić, że posiada on silne działanie moczopędne. Poza tym, po jego regularnym stosowaniu ułatwia wydalanie z organizmu mocznika, chlorków i różnych szkodliwych produktów przemiany materii. Wszystkie środki przetworzone z wilżyny delikatnie pobudzają wydzielanie soku żołądkowego oraz hamują drobne krwawienia z naczyń włosowatych przewodu pokarmowego.
Pewne korzystne właściwości znajdują również w sferze przeciwzapalnej, a także w leczeniu żylaków odbytu. Ważne jest, by przestrzegać zalecanych dawkę, ponieważ byt nadmierne spożywanie może wykazać działania szkodliwe i nieodwracalne. Wilżyna ciernista swoje zastosowanie odnajduje przede wszystkim:
- w chorobach nerek i dróg moczowych, a także w kamicy moczowej, skazie moczanowej, stanach reumatoidalnych oraz niektórych schorzeniach skórnych,
- w zapobieganiu powstawanie kamieni moczowych,
- po części pozytywnie wpływa na walkę z łuszczycą,
- w schorzeniach związanych z żylakami odbytu oraz towarzyszących im krwawieniach oraz bólu i świądzie,
- łagodnie działa na przewlekłe stany nieżytu przewodu pokarmowego oraz drobnych krwawieniach z włosowatych naczyń krwionośnych.
Jak widać, obszarów działania leczniczego nie jest zbyt wiele, jednakże jej stosowanie najbardziej zalecane jest w przypadku problemów z oddawaniem moczu, chorób odbytniczych, a także w regulowaniu funkcjonowania nerek.
Wilżyna ciernista – przetwory:
Napar z korzenia wilżyny: zalecana do spożycia jako środek moczopędny. Aby przygotować taki napar należy 1 łyżkę rozdrobnionych korzeni zalać w termosie 1-1 1/2 szklanki gorącej wody, zamknąć i pozostawić na 1-2 godz. Trzeba pamiętać, że swoje korzystne działanie utrzymuje tylko po zalaniu jej wrzącą wodą. W celu leczenia należy pić około 100 ml po maksymalnie cztery razy dziennie.
Zioła moczopędne: zalecana w schorzeniach kamicy moczowej. Aby przygotować zioła należy zmieszać po 25 g rozdrobnionego korzenia wilżyny, strączków fasoli, ziela skrzypu i liści mięty pieprzowej oraz po 50 g liści mącznicy lekarskiej, liści brzozy i rozdrobnionego korzenia lubczyka. Następnie zalać 3 łyżki ziół 3 szklankami ciepłej wody i gotować łagodnie pod przykryciem 3 min. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Pić po 1 szklance 3 razy dziennie między stałymi posiłkami.
Wilżyna ciernista
Zioła w kamicy szczawianowej i fosforanowej: zalecane spożycie w przypadku dolegliwości kamicowej. Aby wytworzyć zioła należy zmieszać po 50 g korzenia wilżyny, liści brzozy i kwiatów bzu czarnego oraz po 25 g ziela fiołka trójbarwnego, kwiatów robinii akacjowej i strączków fasoli. Następnie zalać 3 1/2 łyżki ziół 4 1/2 szklanki gorącej wody i pozostawić pod przykryciem na parze przez 20 min. Odstawić na 10 min i przecedzić. Pić 2/3-1 szklankę naparu po 3-5 razy dziennie.
Zioła w dnie moczanowej: zalecana do spożywania w przypadku podwyższonego poziomu kwasu moczowego, bólach stawowych oraz zapaleniu prostaty. Aby wytworzyć zioła należy zmieszać po 20 g korzenia wilżyny, strączków fasoli i słomy owsianej oraz 50 g kory wierzbowej. Kolejno zalać 2 łyżki ziół 2 1/2 szklanki ciepłej wody i pozostawić na 1-2 godz. do napęcznienia. Następnie ogrzać powoli do wrzenia (nie wolno gotować) i odstawić na 10 min . Na końcu dokładnie przecedzić. Pić 3 razy dziennie po 200 ml między posiłkami przez kilka tygodni.
Zioła w stanach zapalnych gruczołu krokowego: zioła należy przygotować poprzez zmieszanie równych ilości korzenia wilżyny, ziela połonicznika, kłącza pięciornika kurzego ziela, kory wierzbowej, ziela tymianku i ziela skrzypu. Następnie do 2 szklanek ciepłej wody wsypać 1 1/2 łyżki ziół, pozostawić na 1 godz. do napęcznienia. Kolejno otrzymany roztwór ogrzewać powoli do wrzenia i odstawić na 10 min, po czym przecedzić. Pić 100- 120 ml po 3-4 razy dziennie między posiłkami.
