Rumian szlachetny (Anthemis nobilis) jest roczną, czasem wieloletnią rośliną należącą do rodziny astrowatych. Inaczej jest zwany rumiankiem rzymskim. Pochodzi najprawdopodobniej z zachodniej części rejonów śródziemnomorskich.
W naszym kraju obecnie nie występuje w stanie dzikim, ale często jest uprawiany, z tych upraw przejściowo rozprzestrzenia się i dziczeje. Jest to aromatyczna bylina, dość rozgałęziona, u nasady posiadająca pędy płonne, płożące się po ziemi.
Dorasta do wysokości 30 cm. Jest miękko owłosiony, liście są dwu- lub trzykrotnie pierzastosieczne. Kwiaty zebrane są w koszyczki o średnicy do 3,5 cm. Składają się z licznych kwiatów białych i nielicznych kwiatów żółtych rurkowatych lub tylko z białych kwiatów języczkowatych. Umieszczone są pojedynczo na szczytach odgałęzień. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Rumian szlachetny – zastosowanie
Jest stosowany jako środek leczniczy. Surowcem zielarskim są koszyczki kwiatowe, zawierające tylko kwiaty języczkowe, bogate w olejek lotny. W medycynie ludowej stosowano go w postaci naparu do lewatyw przeciw owsikom, a doustnie przeciwko glistom jelitowym u dzieci. Rumian szlachetny działa podobnie do rumianku pospolitego, różnią się tylko tym, że rumian zawiera więcej związków goryczowych i ma silniejsze działanie przeciwskurczowe, natomiast działa słabiej przeciwzapalnie od rumianku. Stosuje się go stanach skurczowych żołądka i łagodząco w chorobie wrzodowej. Łagodzi stany alergiczne, i to zarówno zażywany doustnie, jak i zewnętrznie na wysypki i zmiany skórne.
Olejek z jego kwiatów jest używany do inhalacji na górne drogi oddechowe, stany astmatyczne. Nacieranie nim skroni zwalcza uporczywe bóle głowy i łagodzi napięcia nerwowe. Dodawany jest do kosmetyków nawilżających i łagodzących, a także do ziołowych past wybielających. Ziele wchodzi w skład maseczek i płukanek do włosów, znakomicie pielęgnuje kosmyki suche, wypadające i z łupieżem. Odświeża też kolor jasnych włosów i nadaje im blask. Jest rośliną ozdobną w ogrodach ziołowych, a także używany do suchych bukietów. Suszone kwiaty wykorzystywane są do potpourri i do wypełniania zapachowych poduszek. Suszone i świeże kwiaty są źródłem żółtego barwnika.
Rumian szlachetny – właściwości lecznicze
Roślina ta jest bogata w fitozwiązki oddziałujące leczniczo na organizm człowieka. Zawartość olejku eterycznego w kwiatach wynosi około 2,5%. Jego główne substancje czynne to chamazulen, pinokarwon, farnezen. W kwiatach znajdują się też flawonoidy apigenina i apiina, związki sterolowe, trojterpeny, pochodne kumarynowe, głównie nobilina, cholina, substancja goryczowa, kwas kawowy czy inozyt. Rumian szlachetny należy do leków wiatropędnych i wchodzi w skład wielu mieszanek ziołowych. Działa synergistycznie z anyżkiem, miętą, tymiankiem, kolendrą czy rumiankiem pospolitym. W takich kompozycjach zwiększa swoje działanie.
Przeciwdziała wzdęciom i uczuciu pełności po jedzeniu. Świetnie nadaje się na herbatkę po obiedzie. Działa nie tyle na skutki przejedzenia, co na nadmierną fermentację i gromadzenie się gazów. Zazwyczaj takie wzdęcia są objawem łagodnych zaburzeń trawienia, jednak mogą towarzyszyć na przykład zmianom nowotworowym, owrzodzeniom żołądka i jelit, niektórym chorobom przewodu żółciowego, zapaleniu okrężnicy i innym. W takich przypadkach zanim posłużymy się lekami wiatropędnymi potrzebujemy dokładnej diagnozy lekarskiej, by znać ich przyczynę i na nią działać.
Napar z rumianu działa również napotnie, przeciwzapalnie, a przede wszystkim pomaga w nerwobólach. Udowodniono klinicznie jego skuteczność w leczeniu ciężkiej migreny, opornej na wszelkie farmaceutyki przeciwbólowe. Opisano także przypadek silnego porażenia nerwu nadoczodołowego z silną nietolerancją światła, który został wyleczony przez doustne podawanie suszonych kwiatów rumianu, roztartych na proszek.
Ta właściwość jest dużą zaleta leczniczą rośliny, która bez obawy o skutki uboczne może być przyjmowana przez pacjentów z silnymi nerwobólami, którym nie pomagają chemiczne środki przeciwbólowe. Napar z kwiatów podawany jest także z dobrym skutkiem w zaburzeniach miesiączkowania, w nadmiernych bólach okresowych, w kolkach jelitowych, niestrawności i zaburzeniach apetytu. Zewnętrznie nadaje się do kompresów, obmywań i kąpieli oraz płukanek.
Sposób użycia – rumian szlachetny
- Napar z kwiatów: 2 łyżki stołowe suszonych kwiatów zalewamy ½ litra wrzącej wody. Po 10 minutach parzenia pod przykryciem, przecedzamy i trzymamy w zakręconym termosie. W ciągu dnia pijemy po filiżance kilka razy dziennie lub używamy zewnętrznie do okładów. Nasączamy waciki ciepłym naparem i kładziemy na powieki, przykrywamy ręcznikiem i leżymy tak przez 10 min. Łagodzi podrażnienia spojówek i skóry wokół oczu, podobnie działa w postaci kompresów na skórę.
- Płukanka do włosów: 5 łyżek suszonych kwiatów lub dwie garście świeżych wrzucamy do garnka z ½ litra wody i zagotowujemy ostrożnie. Gotujemy pod przykryciem jeszcze 5 min i zostawiamy jeszcze na kwadrans w dalszym ciągu nie zdejmując pokrywki. Tak naciągniętym wywarem spłukujemy włosy po umyciu i delikatnie osuszamy ręcznikiem.
