Śliwa tarnina (Prunus spinosa) jej nazwy potoczne to tarnina, ciernie, tarń, tarka, ciarki, cierniak, żarnośliwa, korcipa, wilżyna. To niewysoki krzew rosnący dziko w całej Europie, Iranie, Azji Środkowej i Syberii. W Polsce występuje w stanie naturalnym najczęściej na brzegach lasów, pastwiskach oraz miedzach.
Od dawien dawna śliwę tarninę już w Mezopotamii uznawano za świętą roślinę. Natomiast w starożytnym Rzymie za czasów Dioskurydesa ok. 40 – ok. 90 uważano, że suszone owoce śliwy tarniny są dobre dla żołądka i pomagają w leczeniu jelit.
Odkryto również, że wywar z liści użyty do płukania ust zatrzymuje zapalenie gardła i dziąseł oraz stwierdzono, za pomocą wielu eksperymentów, że żywica otrzymana ze śliwy przyczynia się do zamykania otwartych ran i skaleczeń, a wypita z winem podobno rozbija kamienie nerkowe. W dawnych wiekach w polskiej medycynie ludowej stosowano natomiast nie tylko kwiaty, owoc, ale i korę. Wierzono bowiem, że wywary z tych części rośliny oczyszczają krew.
Śliwa tarnina – zastosowanie
Śliwa tarnina kwitnie w kwietniu i maju, przed rozwojem liści i jest rośliną miododajną. Jest ona w polskich warunkach niewysokim krzewem dorastającym do wysokości około 3 metrów. Liście są eliptyczne na krótkich ogonkach, ostro piłkowane i osadzone skrętolegle. Młode pędy są zazwyczaj delikatnie omszone. Pędy roczne są brązowe od strony ocienionej – oliwkowozielone, natomiast starsze – ciemnobrązowe.
Końce krótkopędów również z czasem przekształcają się w silne i długie kolące ciernie. Pąki kwiatowe tego gatunku śliwy są osadzone pojedynczo, na końcach pędów natomiast tworzą większe skupienia. Średnica kwiatów wynosi od 1,2 cm do 1,8 cm. Sam kwiat jest wonny i charakteryzuje go pięć białych lub zielonkawobiałych płatków korony o długości 6–8 mm. Kielich kwiatowy śliwy tarniny jest zazwyczaj nagi, jednak niekiedy bywa owłosiony.
Składa się on jednak z pięciu trójkątnych orzęsionych działek. Pręciki kwiatowe są zakończone żółtymi lub czerwonymi pylnikami. Natomiast owocami są pestkowce zwane popularnie tarkami lub ciarkami. Są one kuliste i barwy ciemnogranatowej pokryte zazwyczaj woskowym nalotem. Dzięki dużej ilości cukrów należą do najbogatszych w cukry, roślin leśnych. W smaku są kwaśne i bardzo cierpkie. Jednak dzięki dużej zawartości wolnych kwasów, obfitości w garbniki i pektyny doskonale nadają się na konfitury, dżemy, soki, galaretki czy marmolady.
W niektórych krajach robi się z nich np. marynaty w occie. W Polsce śliwy tarniny używa się głównie do produkcji win jednogatunkowych czy wódki gatunkowej. Kwiaty zbiera się od kwietnia do maja i suszy w temperaturze 35 stopni Celsjusza lub na słońcu.
Śliwa tarnina
Owoce w celach przetwórstwa zbiera się zazwyczaj od października do wczesnej zimy. Można z nich robić nie tylko smaczne dżemy, kompoty, nalewki, wina, soki czy syropy. Dzięki tarkom przetwory zyskują delikatny aromat i pikantny smak.
Śliwa tarnina jest niewysokim krzewem, zazwyczaj od 1 do 3 metrów wysokości. Krzew rośnie wolno i żyje do 40 lat. Jest rośliną mało wymagającą wobec gleby i potrzebuje dużo światła. Może rosnąć na glebie jednakowo gliniastej, piaszczystej czy kamienistej.
Znaczenie lecznicze mają zarówno kwiaty tarniny, jak i owoce, świeże bądź suszone. Śliwa tarnina jest rośliną pospolitą na niżu i w niższych partiach górskich do 1100 m n.p.m. Krzew ten rośnie głównie w miejscach nasłonecznionych na skraju lasów, miedzach i przypłociach, zboczach tworząc często gęste i niskie zarośla. Porasta także często sterty kamieni na obrzeżach pól.
Śliwa tarnina należy do owoców leśnych średniowitaminowych. Zawiera ona wiele cennych związków dla zdrowia takich jak: pektyny, kwasy organiczne, błonnik, białka, sole mineralne, glukoza czy fruktoza.
Śliwa tarnina – właściwości lecznicze
Śliwa tarnina dzięki swojemu składowi posiada wiele różnorodnych zastosowań nie tylko w medycynie. Jej drewno stanowi świetny materiał do wyrobu lasek, natomiast z wiązek tarniny buduje się tężnie solankowe. W lecznictwie używa się głównie suszonych kwiatów tarniny, jak i owoców.
Suszone owoce tarniny (Fructus Pruni spinosae) stosuje się do leczenia biegunek czy przewlekłego podrażnienia dróg moczowych i nieżytów narządów rodnych. Suszone owoce natomiast są świetnym lekarstwem dla żołądka i doskonale wpływają na leczenie i perystaltykę jelit. Główną rolę odgrywają zawarte w tym gatunku śliwy garbniki i inne ciała czynne. Tarki zawierają również substancje hamujące krwawienie i flawony, które regulują przepuszczalność naczyń włosowatych.
Śliwa tarnina – sposób użycia
Odwar z owoców tarniny
Przepis; Przygotowujemy go w następujący sposób: do garnka dodajemy jedną łyżkę owoców, po czym zalewamy go jedną szklanką wody i gotujemy przez około 3 minuty. Następnie przecedzamy i studzimy 10-15 minut.
Napar z kwiatów tarniny
Przepis; Do naczynia wrzucamy 1 łyżeczkę suszonych kwiatów tarniny, po czym zalewamy ją szklanką wrzącej wody. Następnie przykrywamy szklankę i czekamy ok. 10 minut, aż zioła się zaparzą. Tak przygotowany napar pijemy raz dziennie.
