Wiązówka błotna (Filipendula ulmaria) – bylina należąca do rodziny różowatych (Rosaceae), występująca w Azji i środkowej oraz północnej Europie. Porasta wilgotne łąki, brzegi wód i rowów, zarośla, często rośnie w skupiskach. W Polsce jest rośliną pospolitą.
Wiązówka błotna dorasta do 1 metra, choć niekoszona może osiągnąć wysokość nawet 2 metrów. Kłącza rośliny są krótkie i grube, pełzające. Łodygi są proste i sztywne – pojedyncze lub gałęziste, ulistnione aż do szczytu. Liście naprzemianległe, przerywanopierzaste, rosnące w 2-6 parach. Szczytowy listek jest największy. Brzegi liści są piłkowane, z wierzchu ciemnozielone, a od spodu pokryte delikatnym białym kutnerem lub zielone. Przylistki osadzone przy nasadzie liści są szerokie, sercowate i ząbkowane. Kwiatostany (podbaldachy) duże i silnie pachnące. Kwiaty drobne, bardzo liczne, kremowobiałe. Owoc niepękający, śrubowato skręcony, jednonasienny.
Wiązówka błotna kwitnie od czerwca do lipca. Inne jej nazwy to tawuła błotna, tawuła łąkowa, kropiło błotne, królowa łąk, kozia broda.
Wiązówka błotna – zastosowanie
Wiązówka błotna znajduje zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce, a także w barwieniu tkanin. Surowcem leczniczym są kwiaty i (rzadziej) ziele rośliny. Kwiatostany zbiera się w całości, a następnie suszy w cieniu w temperaturze nie wyższej niż 30°C.
Wiązówka błotna – właściwości lecznicze
Wiązówka błotna zawiera dużo garbników (10-12%), olejek eteryczny, pochodne salicylowe, flawonoidy, sole mineralne, glikozydy fenolowe (spireinę, izosalicynę, monotropitozyd), kwasy organiczne i wanilinę. Pyłek kwiatowy jest źródłem witamin B1, B2, C i E.
Często stosuje się ją w połączeniu z innymi roślinami – liśćmi brzozy, korą wierzby, czarnym bzem.
W medycynie wiązówka błotna wykorzystywana była od dawna jako środek o działaniu przeciwkrwotocznym i lekko przeciwbiegunkowym. Stosuje się ją także jako ziele przeciwreumatyczne, napotne (przeciwgorączkowe) w leczeniu chorób infekcyjnych (głównie przeziębienia i grypy), a także ściągające i moczopędne. Tawuła łagodzi również stany zapalne oraz bóle mięśni i stawów, zaleca się więc jej stosowanie w chorobach reumatycznych.
Używana jest także w leczeniu schorzeń układu oddechowego, stanach zapalnych dróg moczowych oraz przy trudnościach z trawieniem i wchłanianiem pokarmu – przy zapaleniu żołądka, zgadze, nadkwasocie, nudnościach i wrzodach trawiennych (działa ochronnie i łagodząco na błony przewodu pokarmowego). Stosuje się ją też w przypadku ostrego i przewlekłego gośćca.
Wywaru z wiązówki można używać zewnętrznie – do przemywania oczu w stanach zapalnych i do okładów na trudno gojące się rany czy trądzik.
Wiązówka błotna – inne zastosowania
Wywar z tawuły błotnej używany jest do płukania włosów jako środek przeciw ich wypadaniu, jak również do pielęgnacji przetłuszczającej się skóry głowy i włosów. Tawuła łąkowa wykazuje działanie ściągające, przeciwzapalne, antyseptyczne i łagodzące – kosmetyki z jej dodatkiem mogą więc zdziałać cuda w przypadku cery trądzikowej, tłustej i problematycznej. Wiązówkę błotną stosuje się także w aromaterapii – kąpiel z dodatkiem wyciągu z tej rośliny działa odprężająco i uspokajająco.
Z liści wiązówki można uzyskać żółtozielony lub (po zaprawieniu siarczanem żelaza) czarny barwnik, znakomicie barwiący tkaniny.
Jako roślina ozdobna szczególnie dobrze rośnie nad sztucznymi zbiornikami wody, np. oczkami wodnymi.
Stosuje się ją także do aromatyzowania niektórych rodzajów piwa i wódki.
Wiązówka błotna – sposób użycia
Odwar z tawuły łąkowej
1 łyżkę kwiatów zalać 1 szklanką wody i gotować przez 5 minut, po czym odstawić na 10 minut w ciepłym miejscu. Pić pół szklanki odwaru 2-3 razy dziennie po jedzeniu.
Napar z wiązówki błotnej
1-2 łyżeczki suchego ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody i pozostawić do zaparzenia na 15 minut. Pić 1 szklankę 3 razy dziennie lub wtedy, gdy zachodzi taka potrzeba.
Napar wskazany jest przy grypie i przeziębieniu, a także w schorzeniach pęcherza moczowego i nerek.
Nalewka wiązówkowa
Przygotować pół szklanki kłączy, ziela lub 1 szklankę kwiatów i zalać 300-400 ml wina albo wódki. Odstawić na dwa tygodnie, a po tym czasie przefiltrować. Pić 4-6 razy dziennie po 10-15 ml w 50 ml wody albo naparu rumiankowego lub tymiankowego.
Zewnętrznie stosować można w przypadku chorób skórnych wywołanych przez wirusy i bakterie, np. opryszczkę, ropnie, trądzik młodzieńczy i owrzodzenia.
Wiązówka błotna – przeciwwskazania
Nie powinny jej stosować osoby nadwrażliwe na salicylany i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne – może u nich wystąpić reakcja alergiczna (najczęściej są to zmiany skórne, np. pokrzywka, choć objawami mogą być także alergiczny nieżyt nosa, obrzęk naczynioruchowy i wstrząs anafilaktyczny).
Powinny jej unikać także osoby chore na astmę.
Nie zaleca się jej dzieciom do 12 roku życia, jak również kobietom w ciąży i karmiącym piersią (ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania ich w tym okresie).
W razie wystąpienia jakichkolwiek objawów niepożądanych należy skontaktować się z lekarzem.
