Pępawa dwuletnia (Crepis biennis) to roślina, która występuje niemal w całej Europie. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że skrywa w sobie wiele cennych, leczniczych właściwości, dlatego też jest często traktowana jak zwykły chwast. Warto jednak wiedzieć, że ta odmiana pępawy jest w stanie uporać się choćby z problemami skórnymi, miażdżycą czy cukrzycą. Czym jeszcze charakteryzuje się opisywane zioło?
Pępawa dwuletnia – właściwości lecznicze
Pępawa dwuletnia wciąż jest rośliną niedocenianą. Jej związki aktywne zalicza się do substancji przeciwzapalnych, dlatego też można ją stosować przy marskości wątroby i stanach zapalnych tego organu, a także rozwijającego się zapalenia nerek oraz trzustki. Ma też zdolność stabilizacji struktury włókien elastynowych i kolagenowych oraz wykazuje działanie żółciopędne, przeciwwirusowe, antybakteryjne i przeciwgrzybicze.
Mało kto wie, że ta odmiana pępawy wykazuje również dość silne działanie antynowotworowe. Regularne stosowanie naparów na bazie suszonego lub świeżego ziela może skutecznie zahamować rozwój nowotworowej choroby lub zapobiegać jej przerzutom. Ponadto pępawa i przygotowywane z niej napary zalecane są też pacjentom po radio- i chemioterapii, ponieważ zmniejszają w dużym stopniu odczuwane skutki uboczne terapii.
Wyciągi z pępawy dwuletniej mogą być wykorzystywane do produkcji kosmetyków i innych preparatów łagodzących atopowe zapalenie skóry, trądzik różowaty oraz opóźniających procesy starzenia się organizmu.
Pozostałe właściwości pępawy to m.in.:
- ochrona nerek oraz neuronów przed zwyrodnieniem,
- stymulowanie wytwarzania soków trawiennych,
- pobudzanie trawienia,
- hamowanie reakcji alergicznych,
- zapobieganie atonii jelit,
- tłumienie stanów zapalnych przy chorobach autoimmunologicznych.
Pępawa dwuletnia – zastosowanie
Pępawa dwuletnia należy do rodziny astrowatych i jak sama nazwa wskazuje, jest rośliną dwuletnią. Osiąga wysokość od 30 cm do nawet 120 cm. Wytwarza rozgałęzioną i wzniesioną łodygę, jest ona naga lub sztywno owłosiona. Na jej szczycie rozwijają się kwiatostany składające się z koszyczków. Kwiaty pępawy mają kolor żółty, a okres kwitnienia trwa od czerwca do września.
Roślina występuje nie tylko na terenie prawie całej Europy, ale również w Ameryce Północnej – niektórych stanach USA oraz w Kanadzie. W Polsce to bardzo pospolity gatunek, spotkać go można przede wszystkim na przydrożach, wilgotnych łąkach, nieużytkach i zaroślach – lubi glebę gliniastą.
Największą wartość leczniczą w przypadku pępawy dwuletniej ma jej korzeń (można go zamrozić) oraz ziele. Korzenie najlepiej jest wykopywać wiosną i jesienią, z kolei ziele zaleca się zbierać w czasie kwitnienia – należy jednak pamiętać, by ścinać jedynie kwiaty i liście, bez łodyg. Składniki aktywne rośliny to m.in. flawonoidy, gwajanolidy, fenolokwasy, taraksasterol, beta-sitosterol oraz glikozydy gwajanolidowe. Największą wartość leczniczą mają maceraty i soki przygotowane ze świeżego ziela. Najsłabiej oddziałuje napar i odwar, niemniej są to skuteczne środki wykorzystywane w fitoterapii.
Pępawa dwuletnia – sposób użycia
Odwar z pępawy dwuletniej
10 g rozdrobnionych korzeni lub (oraz) ziela należy zwilżyć spirytusem, a po upływie 2-3 minut zalać 1 szklanką wody i doprowadzić do wrzenia pod przykryciem. Następnie należy całość zagotować i gotować na wolnym ogniu przez 10 minut. Odwar trzeba odstawić na 10 minut, przecedzić i dodać brakującą ilość wody.
Tak przygotowany odwar zaleca się pić 2 razy dziennie, po jednej szklance.
Wyciąg na winie z pępawy dwuletniej
1 część zasuszonego i rozdrobnionego korzenia (lub świeżego) należy zwilżyć spirytusem i zalać 5 częściami wytrawnego wina. Należy odstawić mieszankę na minimum miesiąc i przefiltrować.
Wyciąg zaleca się w szczególności w przypadku miażdżycy, cukrzycy, nadciśnieniu, hipercholesterolemii, chorobach zanikowych tkanki łącznej i chorobach autoimmunologicznych – należy pić 1 kieliszek dziennie przez dwa tygodnie. Taką kurację najlepiej wznawiać co 2-3 miesiące.
Intrakt z pępawy dwuletniej
1 część świeżego korzenia lub ziela (lub obu części rośliny w stosunku 1:1) należy rozdrobnić i zalać 5 częściami gorącego alkoholu 60%. Mieszankę trzeba odstawić na minimum 7 dni i po upływie tego czasu przefiltrować. Zaleca się zażywanie intraktu 2 razy dziennie przez miesiąc, po 5-10 ml.
Kurację intraktem należy wznawiać raz na trzy miesiące. Można go zastosować także do wyrobu toników, maści i kremów na skórę (w stosunku 1:3).
Maść (mazidło) z pępawy dwuletniej
25 ml intraktu z pępawy należy wymieszać z 70 ml oleju (rokitnikowego, lnianego lub z lnianki), 3 g tlenku cynku, 15 g Balsamu Szostakowskiego, 1 g tlenku magnezu, 2,5 g mleczanu (lub glukonianu wapnia), 3 g pantotenianu wapnia, 0,5 ml kropli Mentowal (lub izowalerianianu mentylu) oraz 15 ml tranu. Wszystkie te składniki należy utrzeć razem na ciepło.
Tak uzyskane mazidło można stosować w okładach bądź smarować nim zmienioną chorobowo skórę. Sprawdzi się w szczególności przy atopowym zapaleniu skóry, odleżynach i różnego rodzaju wypryskach.
