Rzewień chiński (Rheum palmatum) to bylina pochodząca z rodziny rdestowatych. W podręcznikach przyrodniczych znana jest pod nazwą rzewienia dłoniastego, natomiast funkcjonuje jeszcze jedna nazwa zwyczajowa jak rabarbar dłoniasty czy rzewień palczasty. Jej naturalnym środowiskiem występowania są tereny górzyste głównie w rejonach północno-zachodnich Chin i wschodniego Tybetu.
Rzewień chińki w szczególności upodobał sobie tereny między rzekami Hoangho i Jangcykiang. Dziko rośnie w takich prowincjach jak: Gansu, Syczuan czy Junnan. Zdarza się, że pojedynczo można ją zobaczyć również w Mongolii. Co więcej, roślina ta jest uprawiana w krajach europejskich np. we Włoszech, w Polsce czy w Rosji.
Rzewień chiński – ogólna charakterystyka
Roślina znana pod nazwą rzewień chiński tworzy wiele krzyżówek z pokrewnymi gatunkami, przez co spotykana jest w postaci innych odmian. Bylina ta wytwarza w miejscu szyjki korzeniowej grube, rzepowate kłącze. Od ów kłącza odchodzi po kilka wrzecionowatych korzeni, które mają grubość 3-5 cm u samej nasady. Wysokość rzewienia mogą osiągnąć nawet 200 cm. Blaszka liściowa ma falisty kształt, lekko powyginany. Ogonki są grube, mięsiste, nagie, rynienkowate, jadalne. Liście są dłoniastowcinane oraz pięcioklapowe.
Kwiaty rzewienia zebrane są w wiechy, które rozwijają się na samym szczycie pędów. Listki okwiatu mają eliptyczny kształt oraz fioletową barwę. Owoce występują, ale są podłużne i bardzo drobne.
Rzewień chiński – surowiec i jego związki czynne
W celach leczniczych, w okresie maja, kiedy roślina kwitnie zaleca się zbieranie jej korzeni. Istnieje jednak jedno obostrzenie. Korzeń musi być co najmniej trzyletni. Aby wytworzyć surowiec należy wykopane korzenie starannie umyć. Następnie dopilnować by obeschły. Ostatnimi czynnościami jest ich podłużne krojenie w plastry oraz suszenie w ogrzewanych suszarniach w temperaturze maksymalnej do 40 stopni Celsjusza. Otrzymuje się wtedy surowiec korzenia rzewienia: Radix Rhei. Istnieją także metody uzyskiwania surowca kłącza rzewienia: Rhizoma Rhei. Podstawowymi związkami organicznymi mieszczącymi się w korzeniu i kłączu rzewienia są:
- Mieszanka antrazwiązków w ilości do 10% wartości,
- Połączenia glikozydowe np. sennozydy A, B, C, E, F, mono- i dwuglikozydy emodyny, aloeemodyny, reiny, chryzofanolu i fiscjonu,
- Połączenie nie glikozydowe jak np. dwuatrany,
- Wolne antrachinony,
- Garbniki skondensowane,
- Żywice, flawonoidy,
- Węglowodany np. skrobia,
- Kwasy organiczne, sole mineralne.
Rzewień chiński – działanie i zastosowanie
Surowce z korzenia i kłącza rzewienia zawierają dwie grupy związków działających przeciwstawnie na układ pokarmowy. Przede wszystkim antrazwiązki działają przeczyszczająco, a garbniki zapierające. Garbniki w mniejszych dawkach powodują lekkie zaparcia, natomiast w większych ilościach antrazwiązki działają łagodnie przeczyszczająco, pobudzając perystaltykę jelita grubego. Efekty działa są widoczne po upływie około 12 godzin, po przyjęciu leku.
Jak wiadomo, antrazwiązki zwiększają nieznacznie ilość wydzielanej żółci, a niektóre z nich mają słabe działanie antybiotyczne. Zgodnie ze starym powiedzeniem: „Gorzki lek najlepiej leczy” wyciągi z rzewienia mają nieprzyjemny smak, związku z czym po przyjęciu doustnym pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i śliny. Dzięki temu usprawniają procesy trawienia i przyswajania pokarmów.
Ponadto, powodują przekrwienie okrężnicy oraz narządów miednicy małej. Przy stosowaniu środków z rzewienia należy pamiętać o przestrzeganiu dawek, ponieważ przy nadmiernym spożywaniu mogą pojawić się działania niepożądane w postaci przekrwienia okrężnicy oraz narządów miednicy małej. Ponadto, duże dawki mogą być niebezpieczne dla kobiet ciężarnych.
W przypadku dłuższego stosowania tabletek z korzenia rzewienia jako środka przeczyszczającego zawarte w nich szczawiany mogą powodować tworzenie się kamieni szczawianowych w moczu.Przetwory z korzenia znajdują swoje zastosowanie przede wszystkim:
Podczas niedostatecznego wydzielania soku żołądkowego oraz żółci, braku łaknienia, wzdęciach i bólach brzucha, w niedostatecznym przyswajaniu pokarmów, a także w mało nasilonych biegunkach.
W przypadku problemów z prawidłowym funkcjonowaniem czynności przewodu pokarmowego. Jako środek łagodnie przeczyszczający w zaparciach wynikających z osłabienia ruchów perystaltycznych jelit. W okolicznościach walki z otyłością.
Rzewień chiński – najczęściej spotykane przetwory
Surowce rzewienia chińskiego są środkami, które odnajdują swoje zastosowanie w różnych produktach obecnie dostępnych w aptekach lekarskich.
Odwar z korzenia rzewienia: stosowany jest w przypadku ostrych dolegliwości trawiennych jako środek regulujący. Aby otrzymać roztwór należy jedną łyżkę rozdrobnionego korzenia zalać jedną szklaną ciepłej wody i następnie gotować pod wolnym ogniem pod szczelnym przykryciem przez pięć minut. Kolejno, odstawić garnek i przecedzić zawartość. Zaleca się spożywanie po 1/3 lub ½ szklanki dziennie.
Nalewka z korzenia rzewienia złożona: zalecana do spożywania w przypadłości potrzeby pobudzenia wydzielania soku żołądkowego. Ponadto działa żółciopędnie, przeczyszczająco. Stosuje się w niedoborze soków trawiennych, zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego, wzdęciach, bólach brzucha, zaparciach i w razie braku apetytu. Osobom dorosłym wskazane jest podawanie doustne około 30 kropli przed jedzeniem.
Korzeń rzewienia tabletkowany: produkowany jest przez różne firmy farmaceutyczne. Zaleca się jego spożywanie w przypadku pobudzenia soków trawiennych. Korzystnie działa doraźnie w sytuacji biegunek. Dorośli powinni przyjmować go około 3 razy dziennie po 4 tabletki jeśli chcą wywołać efekt przeczyszczający. Natomiast dawka ¼ lub ½ tabletki daje rezultat łagodnie zapierający.
Prócz wyżej wymienionych preparatów pacjenci i inni zainteresowani mogą skorzystać z syropów i drażetek wytworzonych z wyciągów korzenia rzewienia czy też kory kruszyny. Środki te działają przeczyszczająco i regulująco wypróżnienia wśród pacjentów cierpiących na otyłość.
