Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) jest gatunkiem rośliny z rodziny cytryńcowatych. Roślina ta, jak sama nazwa wskazuje, pochodzi z głównie z Chin. Ponadto rozpowszechniła się na terenach Korei oraz Syberii. Cytryniec chiński preferuje górskie lasy oraz doliny rzek. Rośnie na glebach próchnicznych, żyznych oraz dostatecznie wilgotnych.
Jest rośliną mało wytrzymałą na suszę, ale za to mrozoodporną (potrafi wytrzymać temperaturę do około minus 35 stopni Celsjusza!). Pomimo, że cytryniec chiński rośnie głównie na terenach Dalekiego Wschodu, to roślina ta może być uprawiana w naszym klimacie. Cytryniec chiński jest rośliną wieloletnią.
Łodyga cytryńca chińskiego jest elastyczna. Łodyga oplata pnie drzew osiągając przy tym nawet 15 metrów wysokości o średnicy do 1,5 centymetra. Liście cytryńca chińskiego są ułożone w pęczkach. Ich kształt jest eliptyczny oraz odwrotnie jajowaty. Liście osiągają 10 centymetrów długości oraz około 5 centymetrów szerokości. Brzegi liści są lekko oraz drobno ząbkowane. Liście są na końcu zaostrzone, a po rozdarciu, liść wykazuje bardzo przyjemną woń – dlatego używane są do celów dekoracyjnych.
Kwiaty osiągają średnicę dwóch centymetrów oraz posiadają białą lub kremową barwę. W czasie fazy przekwitu, posiadają różowy kolor. Jest rośliną rozdzielnopłciową, co oznacza, że posiada kwiaty zarówno męskie jak i żeńskie. Kwiaty zwisają na długich szypułkach, skupione w kątach liści. Mają ciekawy i przyjemny zapach. Owoc cytryńca składa się z kiści, złożonej z kilkunastu soczystych oraz szkarłatnoczerwonych jagód (o średnicy około jednego centymetra). Jagody zawierają jedno lub dwa nasiona. Owoc cytryńca chińskiego ma kwaśny smak, ze względu na zawartość kwasu cytrynowego oraz jabłkowego. Cytryniec chiński kwitnie od maja do czerwca. Roślina ta zaczyna owocować w 4-6 roku po posadzeniu. Pod koniec czerwca, owoce są już dojrzałe i posiadają ciemnoczerwony kolor.
Cytryniec chiński – właściwości lecznicze
Głównym surowcem leczniczym cytryńca chińskiego są jego owoce. Owoce cytryńca chińskiego mają w sobie lignanę, które głównie są odpowiedzialne za ochronę wątroby. Ponadto lignana zapobiega uszkodzeniom wątroby oraz przyspiesza jej regenerację, na przykład podczas zapalenia wirusowego wątroby oraz jej różnych stanów zapalnych (głównie wywołanymi czynnikami chemicznymi).
Lignany działają ochronnie na wątrobę, ponieważ substancja ta wywołuje enzymy w wątrobie, konkretnie w komórkach wątroby. Są one w stanie produkować glutation, który uważany jest za najmocniejszą substancję antyoksydacyjną. Owoce cytryńca chińskiego zawierają witaminę E, która jest silnym przeciwutleniaczem oraz jest odpowiedzialna za ochronę przeciwko stresu oksydacyjnego. Również chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Kolejną witaminą, którą zawierają owoce cytryńca to witamina C (400-600 miligramów na 100 gram). Ponadto cytryniec chiński zawiera schizandrynę (substancję tonizującą i wzmacniającą), żelazo, miedź, nikiel, mangan, cynk, magnez, fosfor czy potas.
Cytryniec chiński – zastosowanie
Dzięki właściwościom leczniczym cytryńca chińskiego, roślina ta pomaga podczas zmęczeni fizycznych oraz psychicznych. Jak wcześniej wspomniano, ma działanie zbawienne dla wątroby, ponieważ chroni ją poprzez produkcję odpowiednich enzymów w komórkach wątrobowych. Ponadto, przyspiesza regenerację wątroby w wyniku częściowego jej wycięcia. Surowiec leczniczy cytryńca chińskiego obniża poziom cholesterolu we krwi oraz działa przeciwkrwotocznie i przeciwalergicznie.
Ponadto, liczne badania owoców cytryńca chińskiego wykazały, że mają one również właściwości przeciwnowotworowe. Ponadto cytryniec chiński polecany jest osobom, które mają problemy sercowe. W Chinach, jagody tej rośliny stanowiły główny składnik w zwalczaniu choroby wieńcowej serca.
Ze względu na swój charakterystyczny zapach, cytryniec chiński ma również zastosowanie w perfumerii. Zapach ten jest wydzielany przez owoce, łodygę, liście oraz kwiaty.
Cytryniec chiński – sposób użycia
Głównym sposobem użycia cytryńca chińskiego było w chińskiej medycynie ludowej robienie herbaty. Aby odpowiednio przygotować herbatę z owoców tej rośliny, należy w pierwszej kolejności dokładnie wysuszyć owoc (jagody). Herbata z suszonych owoców cytryńca chińskiego posiada swój niepowtarzalny aromat. Około 4-5 łyżeczek jagód należy zalać około dwoma szklankami wrzącej wody i parzyć przez kilkanaście minut. Suszone jagody cytryńca chińskiego można używać wielokrotnie do parzenia herbaty, dopóki nie stracą swojej barwy oraz smaku. Owoce cytryńca również nadają się do zrobienia konfitury.
Suszone owoce cytryńca chińskiego możemy kupić w sklepie, jednak możliwa jest również jego uprawa. Cytryniec chiński nie ma wygórowanych wymagań co do uprawy. Przed wszystkim lubi miejsca nasłonecznione, osłonięte od wiatrów. Preferuje gleby żyzne, od lekko kwaśnych do obojętnych – zatem praktycznie każda ziemia będzie odpowiednia. Należy zaznaczyć, że cytryniec nie lubi gleb suchych oraz ubogich w składniki mineralne.
Po znalezieniu odpowiedniego miejsca, nawadniamy w pierwszych okresach wzrostu. Należy pozwolić roślinie na swobody rozrost przez 2-3 lata. Po tym okresie, wybieramy kilka najsilniejszych pędów i spinamy je, aby rosły pionowo do góry. Pędy, które znajdują się na ziemi, nie dają plonów w postaci kwiatów i owoców, dlatego element spięcia pędów jest tutaj istotny. Cytryniec chiński powinien być przycinany wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji. W dalszym ciągu pamiętamy o obfitym podlewaniu rośliny.
Po 4-6 latach od posadzenia, otrzymujemy pierwsze plony w postaci pięknych, soczystych oraz leczniczych jagód. Z jednej rośliny możemy otrzymać nawet do 5 kilogramów owoców.
