Jabłoń dzika (Malus sylvestris) – nazywana również inaczej potocznie płonką, czy jabłonią leśną. To gatunek jabłoni dziko rosnący prawie w całej Europie i zachodniej Azji. W Polsce spotykana głównie na obrzeżach lasów, w zadrzewieniach śródpolnych i w niższych partiach górskich, do 900 m n.p.m.
Właściwości lecznicze dzikiej jabłoni były znane już 5 tysięcy lat p.n.e. w Mezopotamii, gdzie jabłka składano w darach osobom umarłym, aby zapewnić im długowieczność. W Polsce natomiast prawdopodobnie pierwsze nasiona jabłoni leśnej znaleziono podczas znalezisk kopalnych w Biskupinie, które datowane są na. 800 lat p.n.e. Jednak ich hodowlę zapoczątkowali zakonnicy przybywający z zachodu zwani cystersami. Z owoców nierzadko wyrabiano wino, dżemy i nalewki.
Jabłoń dzika – zastosowanie
Jabłoń dzika kwitnie w kwietniu i maju wraz z rozwojem liści, a owocuje we wrześniu i październiku. Jest to małe drzewo o wysokości do 10 metrów z cierniami przeważnie na młodych roślinach. Ulistnienie skrętoległe.
Liście jajowate, karbowane piłkowane, z wierzchu nieco zmarszczone dochodzące do 6,5 cm długości. Kwiaty od środka białe z zewnątrz zazwyczaj różowe i dość duże i o skąpo kwiatowym baldachogronie kwiatostany. Mają one 5-działkowy kielich i pięć białych z różowym zabarwieniem płatków korony oraz słupek złożony z pięciu owocolistków, a także wiele pręcików z tzw. pylnikami w kolorze żółtym.
Natomiast owocem są żółtozielone jabłka, które są cierpkie i kwaśne, ze względu na dużą zawartość garbników, kwasów organicznych, a mniejszą ilość cukrów. Z kwasów zawierają przede wszystkim kwas jabłkowy oraz małe ilości kwasu cytrynowego, oraz śladowe ilości kwasu salicylowego i borowego.
Dzięki znacznej zawartości pektyn owoce te mogą być używane do produktów galaretujących, a także mogą być stosowane jako ceniony i dobry surowiec w przemyśle winiarskim. W medycynie główne zastosowanie ma leczniczy ekstrat z jabłczanem żelaza. Otrzymuje się go głównie przez ogrzewanie żelaza w proszku z moszczem z jabłek i wodą, tak sporządzony ekstrat używa się do zwalczania niedokrwistości.
Jabłoń dzika
Dzikie jabłka należy zbierać w okresie, kiedy dojrzewają, ale są przede wszystkim jeszcze twarde, wtedy są najbardziej bogate w składniki odżywcze, smakowe i zapachowe. Przechowywać je należy wówczas, w suchym i chłodnym pomieszczeniu, nieco powyżej zero stopni Celsjusza. Owoce z dzikiej jabłoni znajdują doskonałe zastosowanie również między innymi w domowej kuchni. Sporządzać z nich można syropy, nalewki dżemy, konfitury, soki, galaretki.
Jabłoń dzika jest rośliną wieloletnią. Drzewo to jest niewielkie i rośnie powoli, zazwyczaj kilkumetrowe, rzadziej dorasta do wysokości 10 metrów lub nawet nieco większej. Jabłoń dzika tak naprawdę rozwija się bujnie i okazale przy wystarczającym dostępie do światła. Na glebach żyźniejszych i wilgotnych daje dorodne, okazałe i wysokowartościowe owoce. Na suchszych wegetuje i jej owoce są wówczas drobne i jakościowo gorsze.
Owoce jabłoni dzikiej stanowią dobry i poszukiwany surowiec winiarski do celów spożywczych, który wykorzystuje się głównie jako dodatek do jabłek sadowych i innych owoców, które są ubogie w kwasy i garbniki. Domieszka tzw. moszczu z dzikich jabłek powoduje bowiem szybkie i dokładniejsze klarowanie wina oraz wpływa na jego trwałość. Jabłoń dzika rośnie na terenie całego niżu, nieco więcej spotyka się ja na jego południu, a także w niższych położeniach górskich. Zazwyczaj głównie spotkać ją można w lasach liściastych i mieszanych oraz w borach mieszanych.
Jabłoń dzika zawiera wiele cennych związków leczniczych i korzystnych dla zdrowia takich jak: olejki eteryczne, pektyny, składniki mineralne takie jak: magnez, potas, sód i fosfor, wapń, glin, krzem, siarka oraz duża ilość witamin: C, P, A, i z grupy B.
Jabłoń dzika – właściwości lecznicze
Jabłoń dzika dzięki swojemu składowi posiada wiele różnorodnych zastosowań. W lecznictwie używa się głównie świeże owoce i suszone liście. Najbardziej powszechnym surowcem zielarskim są owoce, które zawierają kwasy organiczne, olejki eteryczne, garbniki, prowitaminę A, cukry, sole mineralne, czy witaminę C, dlatego jabłoń dzika bowiem jest również doskonałym produktem dietetycznym.
Poza tym stosuje się ją podczas leczenia takich chorób jak: tyfus, czerwonka i malaria. Owoce jabłoni dzikiej mają również właściwości moczopędne, żółciopędne oraz przeczyszczające organizm. Zewnętrznie natomiast poleca się z niej miazgę, która korzystnie wpływa korzystnie na cerę i leczy wypryski skórne. Szczególnie zaleca się stosowanie jej w dietach przy różnorodnych schorzeniach takich jak; cukrzyca, dna moczanowa, choroba wrzodowa żołądka czy zaparcia.
Jabłoń dzika – sposób użycia
Nalewka z liści i kwiatów
Przepis; Łyżkę ususzonych liści i kwiatów dzikiej jabłoni zalać szklanką przegotowanej gorącej wody i trzymać tak przez dwie godziny. Odcedzić i wycisnąć. Tak przygotowaną nalewkę można spożywać trzy razy dziennie po dwie łyżki na pół godziny przed jedzeniem.
Herbata z owoców
Przepis; Wybieramy cztery jabłka, które najpierw płuczemy, po czym starannie wycieramy, zalewamy litrem wody i gotujemy na małym ogniu przez minut około piętnaście. Tak przygotowaną herbatę możemy spożywać na kamicę nerkową.
