Rdest ptasi (Polygonum aviculare) jest jednoroczną, niekiedy dwuletnią rośliną z rodziny rdestowatych płożącą się po ziemi, o drobniutkich listkach i białoróżowych niepozornych kwiatkach. Jego inne nazwy to wróble języczki lub podróżnik.
Rdest ptasi rośnie w całej Europie. Występuje pospolicie na całym obszarze naszego kraju. Rosnąc masowo tworzy często na ziemi zielone kobierce na suchych, nieurodzajnych gruntach, na ugorach i ścierniskach, przy drogach. Zasiedla tereny wiejskie, jak również aglomeracje miejskie. Jest też chwastem segetalnym roślin uprawnych.
Łodyga jest kolisto rozścielona lub częściowo wznosząca się, rozgałęziona, gęsto pokryta małymi eliptycznymi listkami siedzącymi, ułożonymi naprzeciwlegle. Jej długość dochodzi do 50 cm. Kwiaty wykształcają się w kątach liści, są małe, białawe lub czerwonawe. Kwitnie od czerwca do października. Owoce to malutkie trójkątne brązowe orzeszki.
Rdest ptasi – zastosowanie
Rdest ptasi jest ulubionym pokarmem drobiu, pewnie właśnie stąd nazwa „ptasi”, bo zajadają się nim kury, gęsi, kaczki i wszelkie inne ptactwo domowe. Roślina ta jest surowcem farmakopealnym. Rdest ptasi zbiera się na początku kwitnienia. Wybieramy miejsca nie zanieczyszczone przez samochody i nie wydeptane. Należy też zwrócić uwagę czy nie jest dotknięty grzybem, co przejawia się w białawym nalocie na roślinie, wtedy nie nadaje się do zbioru.
Ścinamy pędy z liśćmi i kwiatami, bez zgrubiałych łodyg, nożem lub nożyczkami 5 cm nad ziemią. Otrzepujemy dokładnie z zanieczyszczeń, rozkładamy kilkucentymetrową warstwą w zacienionym miejscu i suszymy w temperaturze maksymalnie 40°C. Kiedy łodygi łamią się przy zginaniu kończymy suszenie, aby nie dopuścić do przesuszenia surowca. Z 4 kg ziela uzyskamy 1 kg suszu. Przechowujemy go w szczelnie zamkniętych pojemnikach, bez dostępu światła i w suchym miejscu.
Młode, wiosenne listki są znakomitym dodatkiem do sałatek, zup jako jarzynka, dodatek do spaghetti, podobnie jak szpinak. Z kłącza uzyskuje się zielony barwnik.
Rdest ptasi – właściwości lecznicze
Surowiec zielarski, czyli ziele rdestu zawiera spore ilości flawonoidów, glikozyd awikularynę, około 4% garbników, kwas kawowy, cukry, 8 % soli mineralnych, małe ilości śluzów i żywicy oraz olejki eteryczne. Ponadto jego cennym składnikiem jest krzemionka rozpuszczalna i nierozpuszczalna w wodzie.
Napar z suszonego rdestu ptasiego stosuje się w przewlekłych schorzeniach dróg moczowych, w skąpomoczu, w stanach reumatycznych, zapaleniu stawów, w dnie moczanowej i kamicy nerkowej, jak również w niektórych schorzeniach skórnych.
Rdest ptasi pomaga także na wątrobę, uszczelnia naczynia krwionośne, zapobiega ich kruchości oraz nieznacznym krwawieniom, zalecane jest w miażdżycy i łamliwości naczyń krwionośnych. Ponadto pomagają też na wątrobę, jako lek krzemionkowy dla rekonwalescentów i osób starszych, na wzmocnienie i odtrucie organizmu, poprawę przemiany materii. Jest skuteczny w nieżytach jelit i żołądka, działa ściągająco i przeciwzapalnie, bakteriostatyczne. Wyciągi zewnętrznie stosuje się do płukanek, irygacji, przemywań, lewatywy, okładów na stłuczenia i na trudno gojące się rany.
Rdest ptasi wchodzi w skład wielu mieszanek antyreumatycznych, przeciwmiażdżycowych oraz regenerujących wątrobę. Jako lek pomocniczy jest używany w chorobach płuc, także w gruźlicy, ze względu na obecność związków krzemu. W przypadku długotrwałego przyjmowania preparatów lub wyciągów z rdestu ptasiego należy koniecznie przyjmować dodatkowo witaminę B1. Poza tym spożywanie go w zalecanych dawkach nie powoduje objawów niepożądanych.
Rdest ptasi – sposób użycia
- Napar z suszonego ziela: 1 łyżkę stołową rdestu zaparzyć w poł litrze wody w termosie. Po 10 minutach przecedzić i przelać z powrotem do termosu. Pić 2-3 razy dziennie po pół szklanki albo używać zewnętrznie na skórę lub irygacje. Spożywany wewnętrznie regeneruje wątrobę i zwiększa wydzielanie żółci. Redukuje też nadmierne fermentacje jelitowe. Rdest możemy po jednej łyżeczce dodawać co jakiś czas do sypanych herbat lub innych mieszanek ziołowych dla oczyszczenia i wzmocnienia organizmu.
- Zioła na nerki: zmieszać ze sobą po 1 łyżce suszonego rdestu ptasiego, babki, skrzypu i pięciornika, następnie 1 łyżeczkę do herbaty tej mieszanki zaparzyć w szklance wody pod przykryciem przez 10 – 15 min. Popijać po filiżance 4-5 razy dziennie w chorobach nerek i skórnych.
- Odwar z rdestu ptasiego: 1 czubatą łyżkę suszu zalewamy ½ litra ciepłej, przegotowanej wody. Przykrywamy i pozostawiamy na około 2 godziny. Następnie postawić na niewielkim ogniu, doprowadzić do wrzenia, zmniejszyć ogień i gotować jeszcze 7 minut. Przestudzić i przecedzić. Odwar ten pijemy 3 razy dziennie po pół szklanki przed jedzeniem w chorobach przemiany materii, zaburzeniach pracy wątroby, krwawieniach z przewodu pokarmowego i nieżytach jelitowych.
- Spaghetti z rdestem: do sosu pomidorowego dodajemy posiekane drobno świeże pędy rdestu pod koniec gotowania, dusimy 3 minuty i podajemy z makaronem. Świeżym, posiekanym drobno zielem możemy posypywać także kanapki z wędliną lub z jajkiem, podobnie jak rzeżuchą.
