Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) znany był już w starożytności, o czym wzmiankuje Pitagoras, Platon oraz Wergiliusz. Jest to odporna na mróz roślina wieloletnia, rosnąca na glebach wilgotnych, na niżu, w pełnym słońcu. Roślina osiąga wysokość do 180 cm. Jej łodyga jest jasnozielona, obła. Liście są duże, szarozielone, ząbkowane na brzegach, zawierają śluz. Korzenie są gęste, gładkie żółtobrązowe, z białym włóknistym miąższem. Zawierają one dużo śluzu – im są starsze tym jest go więcej. Kwiaty różowe lub białe z fioletowymi pręcikami pojawiają się od późnego lata do wczesnej jesieni.
Surowcem leczniczym są liście, kwiaty i korzeń prawoślazu. Po wysuszeniu muszą być przechowywane w szczelnie zamkniętym opakowaniu.
Prawoślaz lekarski – substancje lecznicze
Głównymi substancjami leczniczymi prawoślazu lekarskiego są śluzy zawarte w największej ilości w korzeniu rośliny. Śluz zawiera sporo różnych składników, w tym: kwas galakturonowy, kwas glukuronowy,glukozę, galaktozę, arabinozę i ramnozę. Inne ważne związki to skrobia, pektyny, sacharoza, ksyloza,betaina i sole mineralne: wapnia, fosforu, cynku, żelaza, potasu, manganu i selenu. Liście zawierają też flawonoidy, olejek lotny, kwasy organiczne, kumaryny i witaminy A,C,D,E i z grupy B.
Prawoślaz lekarski – właściwości i działanie
Najważniejsze działanie prawoślazu lekarskiego związane jest z obecnością w nim dużych ilości śluzu, który powleka błony śluzowe i ma działanie łagodzące i osłaniające. Pozwala to stosować wyciąg z tej rośliny w leczeniu wielu stanów zapalnych układu pokarmowego, podrażnieniach i uszkodzeniach jego nabłonka, owrzodzeniach, ale także w nadkwaśności, zgadze i zaparciach.
W układzie oddechowym wykorzystuje się go do leczenia nieżytu gardła, krtani i oskrzeli, a także kaszlu,zwłaszcza suchego bowiem działa wykrztuśnie. Pomocniczo jest wykorzystywany w leczeniu astmy. Bardzo często wyciąg lub napar jest stosowany zewnętrznie jako środek łagodzący świąd skóry, a także wspomagający leczenie trudno gojących się ran, wrzodów, czyraków czy też żylaków.
U ludzi starszych wykonuje się lewatywy z wyciągu z prawoślazu w przypadku zaparć lub przy zapaleniu odbytu.U kobiet może być wykorzystywany do płukania pochwy przy jej stanach zapalnych. Maceratem z prawoślazu można przemywać skórę po oparzeniach słonecznych i solarium, działa on wtedy łagodząco i nawilżająco.
Jest tak łagodny, że można go stosować do przemywania oczu gdy są zanieczyszczone kurzem. Okłady na oczy łagodzą ich podrażnienia spowodowane chociażby długą pracą przy komputerze, a także są w stanie wyleczyć jęczmień na powiece. Śluzy zawarte w roślinie pochłaniając wodę dają uczucie sytości, zmniejszają apetyt i wchłanianie tłuszczów, dlatego mogą być wykorzystane w czasie odchudzania się.
Prawoślaz lekarski znalazł też zastosowanie w kosmetyce. Wyciągi z korzeni i liści korzystnie wpływają na suchą skórę nawilżając ją, a także zmiękczając naskórek. Podobne działanie wywierają także na paznokcie i włosy wysuszone różnymi zabiegami kosmetycznymi. Sproszkowany korzeń prawoślazu jest składnikiem wiążącym przy produkcji różnego rodzaju tabletek.
Prawoślaz lekarski – sposób użycia
Prawoślaz lekarski może być stosowany pojedynczo lub w mieszankach ziołowych wieloskładnikowych, gotowych do kupienia w aptece czy sklepie zielarskim lub samodzielnego zrobienia. Do stosowania wewnętrznego wykonuje się macerat z liści lub korzeni oraz odwar. Macerat może być wykonany na zimnej lub cieplej wodzie. W tym celu trzeba łyżkę stołową ziół zalać szklanką przegotowanej wody o wybranej temperaturze i pozostawić na ok 1 godz. Po tym czasie macerat trzeba przecedzić i po dosłodzeniu miodem pić po łyżce kilka razy dziennie.
Odwar jest wykonywany podobnie, tylko zioła trzeba zalać szklanką wrzącej wody i pozostawić do zaparzenia na kilkanaście minut. Pić podobnie jak macerat. Odwar można też wykorzystać jako płukankę w zapaleniu jamy ustnej czy gardła. Do stosowania zewnętrznego w formie okładów trzeba sporządzić mocniejszy odwar. W tym celu 2 łyżki stołowe ziół zalać połową szklanki wrzącej wody i zaparzać kilka minut. Jeszcze ciepłą masę przenieść na gazę i przykładać na skórę na kilka minut. Można dodatkowo zabezpieczyć folią.
Okład na oczy wykonuje się z naparu, którym trzeba nasączyć waciki i nakładać je na oczy. Można go też wykorzystać do przemywania skóry twarzy i szyi po oparzeniach slonecznych i dla złagodzenia jej świądu. Do okładów skóry przy jej suchym zapaleniu a nawet łuszczycy można wykorzystać macerat. W nim także można moczyć paznokcie i włosy wysuszone zabiegami.
Domowym sposobem można wykonać maseczkę regenerującą z prawoślazu, płatków owsianych i jogurtu naturalnego. W tym celu trzeba 1 łyżkę korzenia moczyć 30 minut w połowie szklanki ciepłej wody, odcedzić i dodać garść płatków i łyżkę gęstego jogurtu, po czym nałożyć na 15 minut na twarz. Do kupienia w aptece jest syrop prawoślazowy, działający wykrztuśnie, ale można go wykonać samodzielnie. Do maceratu trzeba dodać miód i dokładnie wymieszać. Zamiast miodu można użyć soku malinowego.
Przy wykorzystaniu wewnętrznym prawoślazu lekarskiego trzeba pamiętać, że długotrwałe jego stosowanie może doprowadzić do niedoboru niektórych związków, miedzy innymi witamin. Poza tym może on utrudnić wchłanianie innych leków, dlatego jego stosowanie najlepiej skonsultować z lekarzem.
