Tasznik pospolity (Capsella bursa-pastoris) jest jednoroczną rośliną z rodziny krzyżowych, ozimą lub jarą. Inaczej nazwa się go tobołkami pastuszymi, kaszką, bydelnikiem, sumkami pastuszymi lub kaletką pasterską. Nie wiadomo do końca skąd się wywodzi, może pochodzić z obszaru śródziemnomorskiego, dziś jest kosmopolitycznym chwastem segetalnym i ruderalnym, występuje na całym świecie. Rośnie pospolicie w zbożach, roślinach okopowych, w ogrodach warzywnych i kwiatowych, a także na ruinach budynków, ugorach i przy drogach.
Tasznik pospolity osiąga wysokość do 60 cm w zależności od środowiska, w jakim rośnie. Ma wzniesioną, rozgałęzioną łodygę. Liście są ciemnozielone, wąskolancetowate lub równowąskie; odziomkowe są ząbkowane lub pierzaste, podługowate, ogonkowe. Zebrane są w różyczkę, z której wyrasta pęd kwiatowy. Liście łodygowe rosną bez ogonków, są pierzastodzielne. Drobne, czteropłatkowe kwiatki są niepozorne, koloru białego lub różowego. Kwitnie długo, bo od wiosny do późnej jesieni. Wschodzi przez cały okres wegetacyjny. Owoc to trójkątna, sercowata, z szerokim wycięciem na szczycie.
Tasznik pospolity – zastosowanie
Opis tasznika znajduje się w najstarszym chińskim zielniku z około 2700 roku p.n.e., napisanym przez cesarza Shen Nunga. Według podań władca ten sprowadzał rośliny i minerały z całego świata, a ich działania sprawdzał na sobie. Tasznik pospolity znalazł jego uznanie, gdyż obok żeń-szenia cesarz zaliczył go do grupy 20 tzw. książęcych ziół. W Rosji w XIX wieku wsypywano rozdrobnione ziele tasznika pospolitego do butelek ze spirytusem, naczynia oklejano surowym ciastem chlebowym i wsadzano do pieca. Po wyjęciu uzyskiwano, oprócz pieczywa, gotową nalewkę. Roślina była powszechnie używana podczas I wojny światowej jako środek hamujący krwawienie. Medycyna ludowa do dziś stosuje go jako lek przeciwkrwotoczny, napotny i moczopędny.
Surowcem leczniczym jest ziele zebrane po przekwitnięciu roślin. Należy je suszyć w cieniu i w przewiewnym miejscu, aby nie zawilgotniało. Ziele ma słaby, swoisty zapach i słonawo-gorzkawy smak, po czasie przechodzący w ostry. Nie jest uprawiany, pozyskuje się go ze stanowisk naturalnych. Kiedy rośnie w naszym ogródku, zamiast denerwować się, że zachwaszcza nam grządki, możemy zebrać go i wykorzystać do celów kulinarnych i leczniczych.
Do zbioru przystępujemy w kwietniu i w maju, zbieramy zioło rano, wraz z dolnymi liśćmi. Uważamy, czy są one zdrowe, nie dotknięte grzybem. Suszymy je rozłożone jedna warstwą w ciemnym i przewiewnym miejscu w temperaturze otoczenia lub szybciej – w suszarni, w maksymalnie 30° C. Surowiec należy przechowywać w szczelnym, ciemnym pojemniku.
Tasznik pospolity – właściwości lecznicze
Tasznik pospolity zawiera duże ilości flawonoidów, aminy biogenne: cholinę, acetylocholinę, tyraminę i histaminie; sole mineralne, garbniki, witaminę C i witaminę K, małe ilości witaminy A i B. Ma ono właściwości przeciwkrwotoczne, obniża ciśnienie krwi, zwiększa napięcie mięśnia macicy. Ma również lekkie działania napotne i moczopędne.
Jest zalecane przy zbyt obfitych krwawieniach miesiączkowych, w krwawieniach z nosa oraz drobnych krwawieniach z przewodu pokarmowego. Pomaga na zapalenie żył, hemoroidy, zapalenie dróg moczowych, gruczołu krokowego. Działa ściągająco, antyseptycznie, reguluje też przemianę materii, zwalcza biegunki i lekkie rozstroje żołądkowe. Sok, macerat i wywar spożywane wewnętrznie poprawiają wygląd skóry i łagodzą jej schorzenia.
Tasznika nie wolno spożywać kobietom w ciąży, ponieważ pobudza on skurcze mięśniówki macicy.
Sposób użycia – tasznik pospolity
- Napar: 2 łyżki suszonego tasznika pospolitego zalewamy szklanką wrzącej wody, czekamy przez 15 min., aż się zaparzy pod przykryciem. Taki specyfik należy spożywać często w ciągu dnia, np. 1 łyżkę co godzinę.
- Wyciąg na zimno: 50 g suszonego ziela wsypujemy do dużego słoika i zalewamy litrem przegotowanej i przestudzonej wody. Zostawiamy na 3-5 godzin, następnie przecedzamy dokładnie napój i pijemy go 4 razy dziennie po jednej szklance. Można tez nim przemywać stany zapalne skóry, owrzodzenia, odleżyny czy odmrożenia.
- Świeży sok z tasznika: kilka garści świeżych liści blendujemy i odciskamy dokładnie wytworzony sok. Przelewamy go do buteleczki i przechowujemy w lodówce. Pijemy po kilka kropli na łyżce wody. Świetnie współpracuje zmieszany z identycznie sporządzonym sokiem z krwawnika. Sokiem przemywamy krwawiące rany – tamuje krwawienie. Sok traci właściwości w wysokiej temperaturze.
- Sałatka piękności: dwie garście listków świeżego tasznika, dwie garście ziela krwawnika i dwie garście liści młodej pokrzywy sparzamy wrzątkiem i przepłukujemy na sicie. Siekamy drobniej, dodajemy przekrojone na pół pomidorki koktajlowe, mieszamy, skrapiamy olejem z pestek dyni lub oliwą z oliwek. Taką sałatkę dobrze zaserwować sobie na wiosnę dla wzmocnienie i oczyszczenie organizmu. Spożywana częściej rewelacyjnie wpływa na kondycje skóry i włosów. Listki tasznika można dodawać też do innych sałatek, do zup, do szpinaku.
