Topola czarna (Populus nigra) jest to wspaniałe drzewo należące do rodziny wierzbowatych o rozłożystej koronie średnicy do 2 metrów i wzniesionych konarach. Osiąga wysokość 30-40 metrów. Inne jej nazwy to sokora, topola nadwiślańska. W stanie naturalnym lubi rosnąć w towarzystwie wierzb i olszy, częsta w dolinach rzek, nad brzegami jezior, a także w lasach. Dobrze wytrzymuje nawet okresowe zalania terenu, natomiast jest wrażliwa na suszę.
Jest także drzewem dekoracyjnym, często sadzonym w szpalerach przy drogach i parkach. Ma zbliżony zasięg terytorialny do topoli białej, choć przez niszczenie jej środowisk naturalnych staję się coraz rzadsza. Często krzyżuje się ją z innymi gatunkami. Pochodzi z umiarkowanej strefy półkuli północnej, a osiąga w Polsce północnej granice swego rozmieszczenia. Występuje w Europie (oprócz Szkocji, Skandynawii i północnej Rosji), w Azji, północnej Afryce i Ameryce Północnej. Znana jest z tego, że ma szybkie przyrosty, i że po okwitnięciu wszędzie dokoła na ziemi zalegają jej nasiona opatrzone puchem, które toczone przez wiatr po chodnikach tworzą kłęby białej „waty”.
Potrzebuje stanowiska słonecznego, a gleby głębokiej, żyznej, przepuszczalnej, o wysokim poziomie wód gruntowych, bogatej w składniki mineralne. Szybko rośnie także rozmnożona z ukorzenionych zimą zdrewniałych sadzonek. Należy tylko wziąć pod uwagę jej silnie rozwinięty, gęsty i głęboki system korzeniowy i sadzić ją w odległości co najmniej metrów od budynków.
Bardzo późno rozwija liście, bo dopiero pod koniec maja. Są one szerokie, karbowane, kształtu romboidalnego, na czubkach ostro zakończone, na brzegach drobno piłkowane, po obu stronach zielone, z wierzchu połyskliwe, opadają na zimę. Ich długość to około 10 cm, rosną na długich ogonkach. Zimą charakterystyczne są u niej żółte, błyszczące pędy z dużymi, lepkimi pąkami zimowymi. Kora jest ciemnobrunatna, u starych drzew spękana, tworząca głębokie bruzdy. Topola czarna kwitnie w marcu i w kwietniu. Jest dwupienna, kwiatostany pojawiają się wcześniej niż liście, zebrane są w zwisające kotki o długości 5 cm. Kwiaty męskie są koloru czerwonego, a żeńskie zielonego. Owoc stanowi torebka wypełniona drobnymi nasionami z białym puchem.
Topola czarna – zastosowanie
Surowcem zielarskim są głownie pączki drzewa, które mają zastosowanie w lecznictwie, ale także liście. Pozyskuje się je ścinając gałązki, a następnie ręcznie obłamuje pączki. Pora na to przypada wczesną wiosną, zanim pączki zaczną pękać. Suszymy je rozłożone cienką warstwą w cieniu i w zapewnionym przewiewie, w temperaturze nie przekraczającej 30° C. 1 kg suszu możemy otrzymać z 3,5 kg świeżego surowca. Uzyskuje się je ze stanowisk naturalnych. Możemy zbierać także liście – od połowy maja do lipca. Suszymy je w temperaturze otoczenia w ciemnym, przewiewnym miejscu. Podobnie postępujemy z korą zebraną wczesną wiosną.
W dawniejszych czasach odwar z pączków służył do farbowania wełny na zloty kolor, dziś pozyskuje się żółty barwnik dla celów przemysłowych. Stosuje się ją również do garbowania skór. Drewno jest znakomitym materiałem stolarskim, wyrabiane są z niego też zapałki oraz celuloza.
Topola czarna – właściwości lecznicze
Pączki topoli zawierają mieszaninę pochodnych salicylowych, ponadto flawonoidy, do 5 % olejku lotnego, garbniki, fenolokwasy, substancje woskowe i żywicowe, a także sole mineralne i glikozydy fenolowe, m.in. salicynę i populinę. Są składnikiem wielu mieszanek ziołowych. W korze sokory znajdują się z natomiast glikozydy fenolowe, garbniki, flawonoidy, fenolokwasy i salicylany, które to w organizmie przekształcając się w kwas salicylowy wykazują działanie przeciwzapalne, rozgrzewające i antyseptyczne.
Napar z pączków topoli czarnej ma działanie moczopędne, przeciwzapalne, napotne i odkażające. Stosuje się go w stanach zapalnych nerek, dróg moczowych, gruczołu krokowego, w skazie moczanowej, a także w przewlekłym gośćcu stawowym, w przewlekłej chorobie reumatycznej u starszych osób oraz w rwie kulszowej. Leczy nieżyty krtani i dróg oddechowych.
Pomaga także na żylaki odbytnicy w postaci wlewek. Przemywania są skuteczne w chorobach zewnętrznych narządów płciowych i pochwy. Znane jest też korzystne działanie topoli czarnej na układ odpornościowy – wzmacnia organizm, pobudza układ immunologiczny, działa odtruwająco, regeneruje przy zmęczeniu na podłożu nerwowym, przy długotrwałym wystawieniu na stres oraz przy chorobach skóry i owrzodzeniach.
Zewnętrznie zmiażdżone pączki lub maść z nich używa się na trudno gojące się rany i uszkodzenia lub zapalenia skóry. Radiesteci uważają, że nawet samo przebywanie w pobliżu i dotykanie topoli pomaga w terapii schorzeń skóry.
Sposób użycia – topola czarna
- Napar z pączków: wrzucamy pół łyżki stołowej pączków do szklanki i zalewamy wrzątkiem. Naparzamy 15 min. Pijemy po 2 łyżeczki 3 razy dziennie. Można napar mieszać z grzanym winem.
- Odwar z kory: czubatą łyżkę stołową kory gotujemy przez 20 min w dwóch szklankach wody, najpierw pod przykryciem, a na ostatnie 5 min. odkrywamy. Pijemy jeszcze ciepłe w stanach przeziębieniowych, grypie, w stanach zapalnych bakteryjnych i wirusowych.
