Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra) jest rośliną z rodziny motylkowatych. To bylica, która naturalnie występuję głównie w południowej Europie i Azji Mniejszej. Jej rodzimymi krajami jest Mongolia, Libia i kraje Kaukazu. W Polsce jest ona obficie uprawiana w różnych odmianach. Uważana jest od wieków za roślinę leczniczą.
Lukrecja gładka – ogólna charakterystyka
Lukrecja gładka jest rośliną bardzo charakterystyczną pod względem swojej budowy. Jej system korzeniowy jest silnie rozwinięty, ponieważ składa się z palowego korzenia głównego i odchodzących od niego długich korzeni bocznych, sięgających do kilku metrów w głąb ziemi. Ponadto, z pąków na szyjce korzeniowej wyrasta system rozgałęzionych rozłogów, rozrastających się poziomo na odległość 3 do 4 m, z których tworzą się nowe pędy.
Taki system rozłogów umożliwia roślinie szybko i silnie opanowywać nowe tereny. W taki sposób tworzy zwarte, obfite zarośla. Lukrecja gładka jest typem byliny, którą trudno wytępić. Jej łodygi są wzniesione i sięgają maksymalnie 150 centymetrów. Natomiast liście są nieparzystopierzaste, skórzaste, lśniące i ciemnozielone. Kwiaty tej rośliny są bardzo grzbieciste, czasem motylkowate o fioletowej lub białej barwi. Owoce nie są ostre czy kolczaste, wręcz przeciwnie gładkie. To, co ją wyróżnia od innych leczniczych roślin, to sposób rozmnażania, ponieważ robi to wegetatywnie z rozłogów.
Lukrecja gładka – zastosowanie
Lukrecja gładka, jak już zostało to wyżej wspomniane, jest rośliną od wielu lat stosowaną w lecznictwie. Elementami rośliny używanymi do produkowania preparatów są korzenie i rozłogi, które zbiera się jesienią bądź wczesną wiosną. Należy je płytko okorować, ponieważ jej zewnętrzna powierzchnia jest dosyć gorzka. Następnie należy ją wysuszyć w ogrzewanych suszarniach. Jej głównym surowcem jest korzeń, znany pod nazwą Radix Glycyrrhizae.
Najczęściej jest ona mieszana z innymi odmianami jak Glycyrrhiza uralensis Fisch lub Glycyrrhiza korshinskyi wtedy też tworzy się specjalny wyciąg lukrecjowy, z którego pochodzi sok. Wytwarza się przez wytrawianie korzeni wodą i zagęszczanie do konsystencji stałej. Taki preparat zazwyczaj pochodzi z Rosji lub Turcji, czasami z Włoch. Sok ma słaby, słodki, mdły zapach. Jednakże jest źródłem saponiny trójterpenowej.
Lukrecje i jej przetwory stosuje się w schorzeniach przewodu pokarmowego, w nieżycie i wrzodzie trawiennym żołądka i dwunastnicy, w żółciowym nieżycie żołądka, nadwrażliwości jelita grubego, a także po zabiegach chirurgicznych w przewodzie pokarmowym oraz w zagrożeniu wystąpieniem zmian nowotworowych i innych.
Co więcej, zaleca się ich spożywanie, w celach pomocniczych i pod kontrolą lekarza, w początkowym okresie nowotworu żołądka, alergicznych reakcjach na niektóre pokarmy oraz niekorzystnych zmianach ogólnej odporności organizmu. Swoje zastosowanie odnajduje również w schorzeniach górnych dróg oddechowych, nieżycie gardła i oskrzeli, uporczywym kaszlu z zalegającą wydzieliną (tzw. suchy kaszel), chrypce, zapaleniu dziąseł i migdałków.
W jakich produktach znajdziemy lukrecje zwykłą?
Korzeń lukrecji, ze względu na swoje właściwości i skład, jest składnikiem wielu preparatów produkowanych przez największe koncerny farmaceutyczne. Znajduje się on w preparatach przeznaczonych do spożycia w chorobach przewodu pokarmowego. I tutaj zazwyczaj mają formę drażetek lub herbat, działających przeczyszczająco. Ma postać także tabletek podczas leczenia choroby wrzodowej, stanów nieżytowych żołądka, dwunastnicy.
Ponadto, w lekach zapobiegającym zaburzeniom czynnościowych i wydzielniczych górnego odcinka przewodu pokarmowego. Inną postać przybiera przy dolegliwościach żołądka i dwunastnicy. Wtedy też, jest podawany w płynie. Istnieje także w postaci proszku w tabletkach zwalczających stany nieżytowe górnych dróg oddechowych.
Lukrecja gładka – działanie i przetwory
Korzeń i sok z lukrecji zwykłej należą do grupy roślin bardzo skutecznych w działaniu. Swoje zastosowanie miały już w okresie starożytności i są nadal kontynuowane. Mianowicie działają one:
- Wykrztuśnie, ponieważ pobudzają czynność wydzielniczą błon śluzowych górnych dróg oddechowych oraz przywracają samoistne ruchy nabłonka rzęskowego.
- Rozkurczowo, zwłaszcza na mięśnie gładkie oskrzeli i przewodu pokarmowego.
- Regulująco na drogi moczowe i ściany naczyń krwionośnych.
- Przeciwzapalnie na błony śluzowe żołądka i jelit,
- Hamująco na rozwój bakterii, uwalnianie histaminy z uszkodzonych tkanek.
- Przyspieszająco na proces gojenia w przypadku owrzodzeń przewodu pokarmowego.
- Alergicznie w przypadku niewydolności górnych dróg oddechowych.
- Po części przeciwnowotworowy w obrębie żołądka.
- Immunologicznie na różnorodne mechanizmy obronne organizmu.
Istotny w przyjmowaniu preparatów z lukrecją jest umiar, ponieważ tak jak każdy tego typu środek może po pewnym czasie działać negatywnie na organizm człowieka. Uważa się, że zbyt duże dawki przetworów z lukrecji powodują hamowanie wydalania wody, jonów sodu i chloru, oraz ucieczkę z ustroju jonów potasu. Ponadto, udowodniono iż mogą pojawić się obrzęki w wyniku zmniejszonego wydalania moczu.
Przetwory z korzenia lukrecji, jak wspomniano wyżej, mogą mieć różnoraką postać. Obecnie wyróżnia się: odwar, zioła o działaniu immunologicznym, zioła wykrztuśne z lukrecją, a także tabletki i drażetki.
Aby przygotować odwar z korzenia lukrecji w celu płukania gardła w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła należy przygotować:
- 1/3 łyżki rozdrobnionych korzeni,
- Zalać korzenie szklaną gorącej wody i je ogrzewać do momentu wrzenia.
- Gotować pod szczelnym przykryciem przez 8 minut, a następnie odstawić.
- Poczekać kwadrans.
- Odcedzić.
- Taki odwar należy pić maksymalnie 1-2 łyżki 2-3 razy dziennie po jedzeniu jako środek wykrztuśny i przeciwzapalny.
Drugą postać lukrecja przyjmuje jako zioło o działaniu immunologicznym. Przede wszystkim wzmacnia organizm i jego odporność w okresie jesienno-zimowym. W tym przypadku jest ona mieszana z innymi ziołami, aby efekt i działanie było pożądane. Przepis:
- Należy zmieszać tą samą ilość korzeni lukrecji, kory wierzbowej, liści bobrka trójlistkowego, liści maliny, liści melisy, liści mięty pieprzowej, liści pokrzywy, liści szałwii, nasion lnu, ziela pięciornika gęsiego i ziela świetlika.
- Następnie drobno wszystkie elementy sproszkować.
- Otrzymany proszek zmieszać z miodem (trzy razy więcej miodu, niż proszku).
- Zażywać maksymalnie jedną łyżeczkę po dwa razy dziennie.
- Najlepiej smakuje popita mlekiem lub wodą z sokiem.
Kolejnym typem przetworu z lukrecją są zioła o działaniu wykrztuśnym. Aby przygotować mieszankę, należy:
- Połączyć 30 g korzeni lukrecji oraz po 10 g nasion lnu, liści podbiału, ziela miodunki lub ziela rdestu ptasiego, ziela tymianku i owoców kopru włoskiego.
- Następnie zalać dwie łyżki otrzymanej mieszanki dwoma szklankami gorącej wody.
- Naparzać pod szczelnym przykryciem przez około 30 minut.
- Poczekać kwadrans i przecedzić.
- Gotowy środek pić po 3-4 razy w ciągu dnia miedzy stałymi posiłkami.
Ostatnie środki, które zawierają wyciąg z lukrecji to wszelkiego rodzaju tabletki połączone w składzie z korą kruszyny, kłączami tataraku i węglanem magnezu. Są one zalecane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz nadkwaśności treści żołądkowej. Istnieją również drażetki, których dawka wynosi maksymalnie trzy razy dziennie po 2 porcje. Dobrym i skutecznym środkiem są także kapsułki, które pobudzają wątrobę do wydzielania żółci oraz trzustkę do wytwarzania soku trawiennego. Jednakże są one przypisywane przez lekarza, który po badaniu ustala ich dawkowanie.
Jaki widać lukrecja zwykła jest doskonałym środkiem leczniczym działającym w szerokim spektrum. Swoje zastosowanie ma nie tylko w regulowaniu układu pokarmowego, ale również wzmacnianiu odporności, łagodzącym w przypadku problemów z górnymi drogami oddechowymi.
